«Ирӗклӗх» общество организацийӗ влаҫа Чӑваш Енре Улӑп скульптурине лартма сӗнсе ҫыру янӑ пулнӑ. Ӑна Етӗрне районӗнчи М-7 ҫул хӗррине лартма сӗннӗ.

Нумаях пулмасть ЧР Министрсен Кабинечӗ ҫырӑва хуравланӑ. Чӳкӗн 23-мӗшӗнче янӑ ҫырура ЧР Правительствин председателӗн ҫумӗ Алла Салаева алӑ пуснӑ.

«ЧР Правительстви мифологи сӑнарӗсен палӑкӗсене лартма хирӗҫ мар. вӗсем халӑх историне кӑтартаҫҫӗ пулсан кирлӗ. Анчах, пирӗн шухӑшпа, сӑнарсен пӗлтерӗшӗ Чӑваш Ен шайӗнче кӑна мар, Раҫҫей шайӗнче те пултӑр», — тенӗ унта. Вырӑсла вариантне те илсе кӑтартар. «Правительство ЧР не против установки на территории ЧР новых памятников значимым мифологическим персонажам прошлого. Памятники нужны, если они отражают важную страницу истории народа. Однако в выборе персонажей для памятника нужно, на наш взгляд, руководствоваться значимостью героя в масштабах не только Чувашии, но и страны (как бы она ни называлась в разные времена), а также необходимостью увековечения имен людей, которые жили на нашей земле, прославляли наш чувашский край. Безусловно, это воины, защищавшие нашу страну в разные времена от захватчиков; это наши деды и прадеды, возрождавшие нашу страну из руин Великой Отечественной войны».

Малалла...

«Про Город» тунӑ сӑн

Чӑваш Енре «Ҫӗнӗ ҫул — ҫӗнӗ ҫемьере» акци каллех вӑй илнӗ. Ӑна ҫулсерен ирттересси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.

Акци чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлачӑн 15-мӗшӗччен иртет. Ӑна ЧР Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви йӗркелет.

Акципе килӗшӳллӗн, аслисем ача ҫуртӗнчи шӑпӑрлансене каникул вӑхӑтӗнче ҫемьене илме пултараҫҫӗ. Вӗсем ҫапла майпа Ҫӗне ҫула ҫӗнӗ ҫемьере кӗтсе илеҫҫӗ.

Ачана ҫемьене вӑхӑтлӑх илес тесен вырӑнти опекӑпа попечительлӗх органӗсене ҫитмелле, кирлӗ документсем пухмалла.

Ачасем хӑйсене каникул вӑхӑтӗнче ҫемьене илессе чӑтӑмсӑррӑн кӗтеҫҫӗ. Хальлӗхе 143 ача Ҫӗнӗ ҫула ҫӗнӗ ҫемьере кӗтсе илме хатӗрленет.

Чӑваш Енре ҫынсем элитлӑ эрехпе наркӑмӑшланса вилни самай шӑв-шав ҫӗклерӗ. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ те пуҫарчӗҫ. Пӗтӗмпе 900 ешчӗк ром туртса илнӗ, контрафактлӑ эрехе тата ӑҫта сутнине те тӗпчеҫҫӗ халӗ.

Ҫапла ҫав, этем пуймашкӑн ҫӑмӑл меслет шырать, «ҫӑмӑл» укҫа чылайӑшне илӗртет. Паллах, пакунлисем вилмеллех наркӑмӑшлӑ ром Чӑваш Ене ӑҫтан тата мӗнле майпа килнине тӗпчесе тӗрӗслӗхе тӑрӑ шыв ҫине кӑларӗҫ. Ҫакӑ паха — ешчӗксене туртса илнӗ, унсӑрӑн «хаклӑ йышши» ромпа миҫе ҫын наркӑмӑшланӗччӗ-ши?

Халӑх, чылайӑшӗ ӗнтӗ, тахҫанах пӗлет: йӳнӗ эрех сисчӗвлентермелле. Йӳнни йӳнӗҫтерет теҫҫӗ. Сахал-им халӗ «тӗп сакайӗнче» кӑларакан эрех? Кашни утӑмрах. Халӑх пӗлекен маркӑллӑ эрехсене суя туса кӑлараҫҫӗ. Халӗ лавккасене те ӗненме ҫук. «Тӗп сакайӗнче» кӑларни унта та пур. Нумаях пулмасть пӗр арҫын каланине илтрӗм. «Паян лавккаран эрех туянтӑм. Хӑса-хӑса ӗҫрӗм, тути начар», — терӗ вӑл. Паллӑ ӗнтӗ — паха эрех пулман вӑл. Анчах ҫакна кура мӗн тума ӗҫнӗ-ха вӑл ӑна? Ӑнланма ҫук.

Ромпа наркӑмӑшланса ҫынсем вилни пирки хыпар сарӑлсан тӗнче тетелӗнче тӗрлӗ информаци тухма пуҫларӗ.

Малалла...

Ҫӗнӗ ҫул ҫывхарать. Хӗл мучи вара ачасене хӑйӗн патне хӑнана чӗнет. Шупашкар ачисем Ҫӗнӗ ҫул уявӗн хуҫи патӗнче нумаях пулмасть пулса курнӑ.

Тӗп хулари пӗр шкулта 5-мӗш класра ӑс пухакан ачасем тӗнче шайӗнче ирттернӗ «Мӗн вӑл — туслӑх?» конкурсра ҫӗнтернӗ. Кун хыҫҫӑн вӗсене Хӗл мучин ҫӗршывне официаллӑ майпа чӗннӗ.

5-мӗш класс ачисем Аслӑ Устюг хулинче темиҫе кун пурӑннӑ. Вӗсем хӗл мучине саламлӑ юрӑ шӑрантарса панӑ. Вӗсем ӑна видео ҫине ӳкернӗ. Ҫавӑн пекех ачасем Хӗл мучипе калаҫнӑ, ӑна тӗрлӗ ыйту панӑ.

Чӳкӗн 18-мӗшӗнче уяв иртнӗ. Ачасем Асамлӑх шкулӗнче вӗренме пултарнӑ, унта асамҫӑн сертификатне илнӗ. Ун чухне Хӗл мучи ҫӗршыври пӗрремӗш чӑрӑша ҫутнӑ.

Шӑматкун Шупашкартан полицейскисем Чечня Республикине командировкӑна кайнӑ. Унта вӗсем ӗҫтешӗсене ылмаштарӗҫ.

Чӑваш полицейскийӗсем командировкӑна ҫурҫуллӑха кайнӑ. Вӗсене тӑванӗсем, влаҫри ҫынсем ӑсатнӑ. ЧР Элтеперӗн администрацийӗн пуҫлӑхӗ Юрий Васильев полицейскисен тӑванӗсене ҫак ҫур ҫулта пулӑшма хатӗррине пӗлтернӗ.

Мероприятире виҫӗ ывӑл, ОМОН боецӗсен, амӑшӗ тухса калаҫнине пурте шӑп итлесе чун ҫывӑхне илнӗ. Валентина Искандарова ывӑлӗсене «хӗрӳ точкӑна» пӗрре мар ӑсатнӑ.

— Тӑванӑрсем сире кӗтсе илччӗр, эпӗ ывӑлсене кӗтсе илнӗ пек, — тенӗ Валентина Семеновна. Команда янӑрасан полицейскисем урапа ҫине ларса командировкӑна тухса кайнӑ.

Чӑваш Ен чи нумай кӗнеке вулакан регион йышне кӗме пултарӗ. Пирӗн республика конкурса хутшӑнать. Хальлӗхе кӑтарту савӑнмаллиех: Чӑваш Ен чи малти 20 регион йышӗнче-ха.

Конкурса Раҫҫейӗпех ирттереҫҫӗ. Ҫӗнтерӳҫе Литература флагманӗн ятне парӗҫ. Хальлӗхе Астрахань, Вологда, Киров, Кострома, Курск, Мурманск, Чулхула, Орел, Сарӑту, Тверь, Чӗмпӗр облаҫӗсем, Мускав, Ямал-Ненецк автономи округӗ, Пушкӑрт, Бурят, Мари, Саха, Чӑваш республикисем, Питӗр, Хабаровск крайӗ чи малтисен йышӗнче. Ҫак пур регион та пысӑк статистика кӑтартнӑ, 2014-2015 ҫулсенче пурнӑҫа кӗртнӗ хӑйне евӗр литература проекчӗсем тӑратнӑ.

Ҫӗнтерӳҫе чӳк уйӑхӗн 27-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Вӑл 2016 ҫулта чи нумай кӗнеке вулакан «тӗп хула» пулӗ.

Элӗкри муниципалитет архивӗ кӑҫалхи тӑхӑр уйӑхра хӑйӗн ӗҫне тишкернӗ.

Архивра тӑрӑшакансем пӗлтернӗ тӑрӑх, унтан Чӑваш патшалӑх архивне вырӑнти фондӑн вӗренӳ, культура пайӗсен, кинофикаци, ҫӗрпе ял хуҫалӑх управленийӗн, 1935–1992 ҫулсенчи Элӗк район сучӗн тата халӑх депутачӗсен Канашӗн ӗҫтӑвкомӗн финанс уйрӑмӗн 888 ӗҫне панӑ.

«Пирӗн тӗллев — халӑхӑн пуян историйӗпе культура еткерлӗхне упраса хӑварасси», — тенӗ май архив ӗҫченӗсем ӗҫ хучӗсене пӑхсах тӑнине пӗлтереҫҫӗ.

Этмен, Мӑн Вылӑ, Ехремкасси, Йӑлкӑш, Шӗмшеш, Урпаш, Ҫулавӑҫ, Юлӑш ял совечӗсен тата ял администрацийӗсен, ҫавӑн пекех районти финанс пайӗпе Элӗкри тӗп пульницӑн 2444 ӗҫне картун курупкасене пуҫтарса хунине те пӗлтереҫҫӗ.

Элӗкри муниципалитет архивӗ кӑҫалхи 9 уйӑхра Тенипе Крымсарайка ял тӑрӑхӗсен 237 ӗҫне тата «Звезда» хуҫалӑхӑн 302 ӗҫне упрама илнӗ. Юнтапа, Крымсарайка ял тӑрӑхӗсен тата «Пурнӑҫ ҫулӗпе» район хаҫачӗн ӗҫӗсен номенклатурине тума килӗшӳ тунӑ.

Кулленхи ҫавӑн йышши ӗҫ-хӗлпе пӗрлех Элӗк шкулӗнче 4 «б» класра вӗренекенсемпе архивра экскурси ирттернӗ. Ачасене районти архив историйӗпе, «Манӑн культура учрежденийӗ - историпе хальхи» сӑн ӳкерчӗксен куравӗпе паллаштарнӑ.

Малалла...

Чӳкӗн 19-мӗшӗнче ЧР Наци вулавӑшӗн конференц-залӗнче «Ислама экстремизмран мӗнле уйӑрмалла» темӑпа ҫавра сӗтел иртнӗ. Унта республикӑри паллӑ ҫынсемпе пӗрле журналистсем те хутшӑннӑ.

И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн юридици факультечӗн деканӗ Михаил Тимофеев ҫак террористсен организацийӗ мӗнле йӗркеленсе кайни пирки каласа кӑтартнӑ. Вӗсем хӑйсене ислам патшалӑхӗ теҫҫӗ пулсан та ку тӗнпе нимӗнле те ҫыхӑнман. Парижра терактсем пуличчен ИГИЛсем пирки тӗрлӗрен калаҫнӑ пулсан халӗ пурте ӑнланнӑ: ку хӑрушлӑх.

Полици подполковникӗ Владимир Шихранов Раҫҫейре ИГИЛа терроризма организацийӗ вырӑнне йышӑннине палӑртса каланӑ. Статистика кӑтартнӑ тӑрӑх, экстремизм енӗпе преступленисем тӗнче тетелӗнче ҫамрӑксемпе пулаҫҫӗ. Владимир Пантелеймонович Чӑваш Енре 128 наци ҫынни пурӑннине, халах тӑрӑшнипе радикаллӑ группировкӑсем хастарланманнине палӑртнӑ.

Шкулти пек парта хушшине лартсах, алла ручкӑпа тетрадь тыттарсах ирттермен-ха ӑна. Анчах пенси ыйтӑвӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене уҫӑмлатма тесе пухнӑ мероприятие РФ Пенси фончӗн Шупашкар районӗнчи управленийӗ урок тесех хаклать. Унта тимлекенсем каласа кӑтартнине итлекенсем (фондӑн управленийӗнче ӗҫлекенсем ӗнер Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта пулнӑ) те урок вырӑннех йышӑннӑ.

Центрта вӑй хуракансемпе управленин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Эдуард Филиппов ирттернӗ.

Эдурад Геннадьевич ҫӗршыври пенси тытӑмӗ тата пулас пенси епле пухӑнса пыни ҫинчен ӑнлантарса панӑ. Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пенсие шутласа парас йӗрке улшӑннӑ. Вӑл миҫе балл пухнинчен килӗ. Ҫакӑ ӗҫлекен пенсионерсене те пырса тивет. Пулас пенси виҫине пӗлме Пенси фончӗн калькуляторӗпе шутласа кӑларма пулать. Ун валли асӑннӑ тытӑмӑн тӗнче тетелӗнчи «Страхланнӑ ҫыннӑн уйрӑм пӳлӗмне» кӗмелле.

Раҫҫейӗн Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Республикинчи тӗп управленийӗн куҫ япӑх е пачах курман ҫынсем валли ятарлӑ пособи кӑларнӑ.

Пушар тата шыв ҫинчи хӑрушсӑрлӑхӑн правилисемпе паллаштаракан брошюрӑна Брайль шрифчӗпе пичетленине асӑннӑ ведомствине туса хунӑранпа 25 ҫул ҫитнине халалланӑ «25 ырӑ ӗҫ» акцие хутшӑннипе сӑлтавлаҫҫӗ.

Ҫакнашкал литературӑна пирӗн республикӑра халиччен кӑларман. Суккӑр ҫынсен пӗтӗм тӗнчери кунӗнче республикӑри Лев Толстой ячӗллӗ ятарлӑ вулавӑшра ҫӗнӗ пособин хӑтлавӗ иртнӗ. Тӗп управлени пуҫлӑхӗ Станислав Антонов генерал-майор сывлӑх тӗлӗшӗнчен йывӑрлӑхсем пур ҫынсен тата сусӑрсен хушшинче хӑрушсӑрлӑх мерисене пропагандӑласси хӑйсен ӗҫӗн тӗп енӗсенчен пӗри пулнине палӑртнӑ. Вӑл ҫак брошюрӑсене куҫарса хатӗрленӗ Николай Парахина — асӑннӑ вулавӑшӑн куҫ курман специалистне — Тав ҫырӑвӗ чысланӑ.