Утӑ уйӑхӗн 6-мӗшӗнче каҫхине Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Ҫатракасси ялӗнчи ачасем Иван Купала каҫне паллӑ тунӑ. Ку уява тӗрлӗ ҫӗршывра тӗрлӗрен калаҫҫӗ.

Ӗлӗк ҫак кун юханшывсен хӗрринче кӑвайт чӗртнӗ, унта ҫамрӑксем пухӑнса савӑннӑ. Телейлӗ пулас, сывлӑха ҫирӗплетес тӗллевпе хӗрсемпе каччӑсем пӗчченшерӗн е икшерӗн кӑвайт урлӑ сикнӗ.

Ҫатракассинчи вулавӑш ӗҫченӗсем ӗлӗкхи йӑла-йӗркене аса илес тӗллевпе ҫамрӑксемпе уяв йӗркеленӗ. «Ой, анне, эпӗ Йӑвана юрататӑп!» ят панӑ ӑна.

Каҫхине ҫамрӑксем Кӗнер юханшывӗ хӗррине пухӑннӑ. Хӗрсем сараппан тӑхӑннӑ, уй-хир чечекӗсенчен кӑшӑл ҫыхса тӑхӑннӑ. Каччӑсем вара кӑвайт чӗртнӗ. Тӗттӗмленме пуҫласан ҫамрӑксем выляма, ташлама-юрлама тытӑннӑ. Пурте кӑвайт урлӑ сикнӗ. Каччӑсем килӗшнӗ хӗрӗн кӑшӑлне хывса илме тӑрӑшнӑ. Каҫхи уяв ҫамрӑксен асӗнче чылайлӑха юлӗ.

Сӑнсем (12)

Шупашкарти Мускав районӗнчи пӗр ҫурт подъезчӗ ӳнер галерейине ҫаврӑнма пуҫланӑ. Унта виҫӗ подъездра картинӑсем ҫакӑнса тӑраҫҫӗ. Вӗсене паллӑ вырӑс ӳнерҫисен репродукцийӗсемпе илемлетнӗ.

«Ача-пӑча сӑнӗсем» ҫӗнӗ курав валли картинӑсене «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗн специалисчӗсем «Картинӑсем — кашни киле» проектпа килӗшӳллӗн суйланӑ.

Проект «Вырӑс ӳнерӗн шедеврӗсем» куравран 2012 ҫултанпа старт илнӗ. Пӗрремӗш подъездра пурӑнакансем Виктор Васнецовӑн «Богатыри», Василий Суриковӑн «Переход Суворова через Альпы», Иван Шишкинӑн «Утро в сосновом бору» тата ыттисен картинисене курма пултарнӑ.

Иккӗмӗш подъездри ӗҫсене «Борис Кустодиев пултарулӑхне» халалланӑ. «Ача-пӑча сӑнӗсем» куравра вара Федот Сычков, Николай Богданов-Бельский, Константин Маковский тата ыттисен ӗҫӗсем пур.

Ҫуртра пурӑнакансем картинӑсемпе ылмашӑнаҫҫӗ, ҫапла вӗсем подъездра чылай ӗҫпе паллашаҫҫӗ.

Утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче кӑнтӑрла хыҫҫӑн йӑлана кӗнӗ Тихвин ярмӑркки уҫӑлӗ. Вӑл вырсарникунчченех тӑсӑлӗ. Ҫӗрпӳ район администрацийӗ апатлану тата суту-илӳ организацийӗсене, алӗҫ ӑстисене, пултарулӑх ушкӑнӗсене ярмӑрккӑна хутшӑнма чӗнет.

Историе тишкерес пулсан, Тихвин ярмӑркки тымарӗ 17–18-мӗш ӗмӗрсенче пуҫланать. Хӗрарӑмсен Тихвин мӑнастирӗ патӗнче ҫӗр-ҫӗр ҫул халӑх сутма, туянма, канма пухӑннӑ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, ярмӑрккӑна выльӑх-чӗрлӗх, кайӑк-кӗшӗк, алӗҫӗсем тата ытти ӗҫсем сутакансем хутшӑнаҫҫӗ.

Ярмӑрккӑ кунӗсенче аттракционсем ӗҫлӗҫ, спорт ӑмӑртӑвӗсем иртӗҫ, концерт, фестиваль, конкурссем пулӗҫ, ача-пӑча программисем ӗҫлӗҫ, ҫамрӑксен ташӑ каҫӗ иртӗ.

Кӑҫал ярмӑрккӑра Ҫырмапуҫ ялӗнче ҫӗнӗ акушерпа пункчӗ уҫӑлӗ, шкултан вӗренсе тухакансене аттестатсем, медальсем парӗҫ. Ярмӑрккӑ кунӗсенче, кӗҫнерникун, эрнекун, шӑматкун каҫхине фейерверк курма май пулӗ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Комсомольскинчи тӗп вулавӑшра «Каҫал ен таланчӗ» поэзи сехечӗ иртнӗ. Ӑна Гурий Чаржов ҫуралнӑранпа 75 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Вӑл Комсомольски районӗнчи Пучинке ялӗнче 1940 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш АССРӗнчи Министрсен Канашӗ ҫумӗнчи телекуравпа радио хыпарлав комитетӗнче корреспондентра ӗҫленӗ. 1974 ҫултанпа Чӑваш кӗнеке издательствинче илемлӗ литература редакторӗнче ӗҫленӗ.

Вӑл шкултах сӑвӑ ҫырма тытӑннӑ. Пӗрремӗш кӗнеки 1974 ҫулта тухнӑ. Вӑл куҫаруҫӑ та пулнӑ. Р.Харисӑн, С.Есенинӑн, Н.Наджминӑн тата ыттисен хайлавӗсене чӑвашла куҫарнӑ.

Унӑн паллӑрах кӗнекисем — «Вӑхӑт шӑнкӑравӗ», «Вӗҫев», «Тӑван кил», «Тымар», «Хунав».

Вулавӑш ӗҫченӗсем пухӑннисене унӑн кун-ҫулӗпе, пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Унӑн сӑввисемпе юрӑсем те хывнӑ. Вӗсенчен пӗри — «Савниҫӗм». Ӑна Анисия Владимирова хаваспах юрласа кӑтартнӑ

Иртнӗ канмалли кунсенче Шӑмӑршӑ районӗнче Ҫамрӑксен кунӗпе килӗшӳллӗн эстрада юррисен «Ҫамрӑксен сасси — 2015» фестиваль иртнӗ. Унта ҫамрӑксем хӑйсен юрлас пултарулӑхне кӑтартма пултарнӑ.

Фестиваль пултаруллӑ ҫамрӑксене тупса палӑртма, яш-хӗре хӑйсен репертуарне пуянлатма пулӑшать.

Фестиваль вӗҫӗнче чи лайӑххисене дипломсемпе, парнесемпе хавхалантарнӑ. «Соло-вокал» номинацире Кристина Егорова ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Алена Чамеева (Кивӗ Чукал) тата Яна Харитонова (Пӑчӑрлӑ Пашьел) тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑнта Снежанна Тихонова (Васан) тата Алена Стратилатова (Палтиел) пулнӑ.

18–35 ҫулсенчисен йышӗнче вара 2-мӗш вырӑна Сюзанна (Шӑмӑршӑ) тухнӑ. 3-мӗш вырӑнта Ольга Бибукова (Шӑмӑршӑ) пулнӑ.

«Дуэт» номинацире Алена тата Татьяна Чамеевӑсем (Кивӗ Чукал) ҫӗнтернӗ. 2-мӗш вырӑнта – Алена Стратилатова тата Евгений Макаров (Палтиел) пулнӑ.

«Вокал ансамблӗ» номинацире 3-мӗш вырӑнта Кивӗ Чукал ансамблӗ пулнӑ.

Сӑнсем (20)

Шупашкарта «Сӑваплӑ Александр Невский» Пӗтӗм Раҫҫейри фестиваль пуҫласа иртнӗ.

Шӑп та лӑп ҫулталӑк каялла ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин Александр Невский кнеҫ ҫуралнӑранпа 800 ҫул ҫитнине 2021 ҫулта уявласси пирки Хушу кӑларнӑччӗ. Руҫе ертсе пынӑ ҫак ҫын Нева тата Чудь кӳлли ҫинчи ҫапӑҫусенче ҫитӗнӳ кӳнӗ. Ӑна пултаруллӑ полк ертӳҫи, ӑслӑ политик тата дипломат тесе хаклаҫҫӗ.

Вырӑс кнеҫне халалланӑ Пӗтӗм Раҫҫейри фестиваль программине Президент хушӑвне пурнӑҫланӑ май хатӗрленӗ иккен. Унӑн авторӗ тата пурнӑҫа кӗртекенӗ — «Невский» продюсер центрӗ тата «Сӑваплӑ Александр Невский» фонд.

Фестиваль ӗнер республикӑн тӗп хулинче уҫӑлнӑ. Паянах Шупашкарта «АТТАКА» культ ушкӑнӗ, «Если» ушкӑнӑн хард-рок солисчӗ Стас Бертенев хӑйсен пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. «Ангел Руҫӗн сасси» халӑх премийӗн лауреачӗ Владимир Нелюбин та унта хутшӑннӑ.

Раҫҫейре Литература ҫулталӑкӗ пулнине Тутарстанри Тӑхӑрьялта анлӑн паллӑ туни пирки ҫав республикӑри «Сувар» хаҫатра Константин Малышев пӗлтернӗ.

Чӑн та, вӑл тӑрӑхран паллӑ литераторсем сахал мар тухнӑ. Вӗсене халалласа асӑну хӑмисене те ентешӗсем уҫман мар.

Кунпах та ҫырлахмаҫҫӗ хастарсем. Константин Малышев пӗлтӗр Пӑва районӗнче литературӑра ҫитӗнӳсем тӑвакансене Валентин Урташ ячӗллӗ преми парса хавхалантарма йышӑннине аса илтерет. Ырӑ пуҫарушӑн ҫав районти Чӑваш наципе культура центрне, Тӑхӑрьялти музея тата Элшел ял тӑрӑхне ырӑпа палӑртмалла.

Нумаях пулмасть Раккассинче, Валентин Урташ килӗ тӗлӗнче, лартнӑ асӑну хӑми патӗнче Литература уявӗ иртнӗ. Тӑван чӗлхепе сӑвӑ вулакансем нумайӑнах пулман пулин те «вӗсен хушшинче шкул ачисем пурри питӗ савӑнтарнине» палӑртать «Сувар» хаҫат.

Етӗрнери ача-пӑча вулавӑшӗнче «Аттепе пӗрле — кӗнеке тӗнчине» вулав акцийӗ иртет. Ӑна хальлӗхе официаллӑ уявсен шутне кӗртмен Ашшӗсен кунне халалланӑ.

Акципе килӗшӳллӗн, вулавӑш ӗҫченӗсем вуламалли интерактивлӑ зона тунӑ. Унта сӗтелҫи вӑййисем, тетте салтаксем, пултарулӑх материалӗсем пур.

Кӗнеке куравне ашшӗсемпе пӗрле вуламалли кӗнекесене кӗртнӗ. Унта - Голявкинӑн «Мой добрый папа», В Драгунскин «Денискины рассказы», А. Вестлин «Мама, папа, восемь детей грузовик», А. Линдгренӑн «Рони – дочь разбойника» и «Пеппи — длинный чулок», Раскинӑн А. «Как папа был маленьким», А. Гайдарӑн «Чук и Гек» и Г. Цыферовӑн «Как лягушонок искал папу», «Ҫар техника» энциклопеди.

Кунтах «Эпӗ тата атте вулать», «Пире атте вуласа парать» листовкӑсем пур. Вулавӑш ӗҫченӗсем мӗнпур ашшӗне ачисене ҫавӑтса вулавӑша килме чӗнеҫҫӗ.

Нумаях пулмасть Мускавра йӑлана кӗнӗ «Мускав халӑхӗсем» культура фестивалӗ иртнӗ. Ӑна «Каҫхи Мускав» хаҫат йӗркеленӗ. Фестивале Мускавра пурӑнакан халӑхсен культурисемпе паллаштарас тӗллевпе йӗркелеҫҫӗ.

Унта тӗрлӗ халӑх ҫынни хӑйсен пултарулӑхӗпе савӑнтарнӑ. Тутарсен «Мирас» ансамблӗ, «Казачий дюк» ансамбль, Сербири «Коло» юрӑпа ташӑ ансамблӗ тата ыттисем пулнӑ. Чӑваш халӑхӗ те сцена ҫине тухса тӗлӗнтернӗ. Вӗсене халӑх ӑшшӑн йышӑннӑ.

Концертра Мускаври «Атӑл» халӑх хорӗ те пулнӑ. Вӗсем «Мачу-Пусси» тата «Савнӑ Шупашкарӑм» вальс юрланӑ. Хорӑн наци тумӗ пурне те илемӗпе илӗртнӗ.

Тепӗр кун «Каҫхи Мускав», 1 миллион та 300 экземплярпа тухаканскер, пӗрремӗш страницӑра фестивале ҫутатнӑ. Унта «Атӑл» хора палӑртнӑ.

Фестиваль сцени ҫине наци ушкӑнӗсем кӑна мар, республикӑсен официаллӑ элчисем, ертӳҫисем, диаспорӑсен элчисем тухнӑ. Юлашкинчен фестивале хутшӑннӑ мӗнпур ушкӑн тухнӑ. Вӗсем тӳпене Раҫҫей ялавӗ тӗслӗ сывлӑш хӑмписем вӗҫтернӗ.

«Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрне Инди тата Раҫҫей деятелӗсене халалланӑ вырӑсла, акӑлчанла кӗнекесем парнеленӗ.

Ку шӑпах Литература ҫулталӑкӗнче пулни ахальтен мар. Культурӑпа курав центрӗн ӗҫченӗсем илемлӗ тата публицистика хайлавӗсене парнеленӗшӗн питӗ савӑннӑ. «Рабиндранант тагор» монографи Индири пултаруллӑ, Нобель премине тивӗҫнӗ шухӑшлавҫӑ пирки каласа кӑтартать. Л.Серастоновӑн «Пушкин» романлӑ сонечӗ (Уолтэр Мэй куҫарнӑ) аслӑ вырӑс поэчӗн биографийӗ пирки каласа кӑтартать. А.Шифман публицистика хайлавӗ Индири Лев Толстой вӑхӑтне, вӑл Раджив Гандипе туслӑ пулнине ҫутатать.

Парнеленӗ кӗнекесем ҫавӑн пекех Инди экономики, икӗ ҫӗршыв хушшинчи хальхи аталану пирки каласа кӑтартаҫҫӗ.

Сӑмах май, 2005 ҫулта «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче Инди культурин центрӗ уҫӑлнӑ.