Кӗрхи хитре кунсем вӗҫленсе пыраҫҫӗ, ҫавӑнпа ачасем ҫулҫӑсенчен, ытти япаласенчен хитре хатӗр-хӗтӗрсем ӑсталаҫҫӗ. Ача пахчисене ҫӳрекен шӑпӑрлансем те ашшӗ-амӑшӗпе пӗрле темӗн те тума юратаҫҫӗ.

Сӗнтӗрвӑрринчи «Пилеш» ача пахчинче кӗрхи курав иртнӗ. Вӑл «Чудинки из корзинки» (чӑв. Карҫинккари тӗлӗнтермӗшсем) ятлӑ. Ӑна ачасем ватӑсен кунне халалланӑ.

Курав ҫак номинацисемпе иртнӗ: «Улма-ҫырла бумӗ» (улма-ҫырларан тунӑ япаласем), «Сеньор Помидор патӗнче — хӑнара», «Очей очарование» (кӗрхи картинӑсем, панно, аппликаци), «Самоделки чудеса» (ҫутҫанталӑк материалӗнчен тунӑ композици), «Золотые руки воспитателя».

Куравра ачасемпе ашшӗ-амӑшӗ, воспитательсем хатӗрленӗ чылай ӗҫ пулнӑ. Вӗсем халӗ ача пахчин музейӗнче вырӑн тупнӑ.

Сӑнсем (17)

Юпан 17-мӗшӗнче Шупашкарти Камера театрӗнче чӑвашсен тата удмуртсен «Аптӑра-фест» фестивалӗ пӗрремӗш хут иртет.

Ку Чӑваш Еншӗн ҫӗнӗлӗх. Пирӗн кӳршӗсем, удмуртсем, дизайн, электронлӑ кӗвӗ, хулари наци культурине йӗркелес енчен малта пыраҫҫӗ. Ӳнерӗн тепӗр енӗсем вара пачах тепӗр май — Чӑвашра аталаннӑ.

Чӑвашсемпе удмуртсен пӗр-пӗринчен вӗренмелли пур. Фестиваль программинче — чӑваш живопиҫӗн куравӗ, вулавсем, концертсем, модӑ кӑтартӑвӗ, ташӑ каҫӗ. Унта Праски Виттин, Владимир Ишутовӑн, Игорь Улангинӑн, Георгий Фомиряковӑн ӗҫӗсемпе паллашма май пулӗ. Литература пайӗнче Богдан Анфиногентов (Удмурт Республики), Дмитрий Воробьев (Чӑваш Ен), Алеша Прокопьев (Мускав-Чӑваш Ен), Иосиф Трер (Чӑваш Ен) тухса калаҫӗҫ.

Музыка пайӗнче «Ҫиларман» тата Dukes (Удмурт Республики) ушкӑнсем пулӗҫ.

Авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Пучинке клубне халӑх нумай пухӑннӑ. Унта Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем килнӗ. Хӑнасем «Пирӗн атте авлана-а-ать!» камитпе паллаштарнӑ.

Спектакле Валерий Иовлев лартнӑ. Тӗп сӑнар — Николай — ура ҫинче ҫирӗп тӑракан арҫын, ялта уншӑн ним пахи те ҫук. Унӑн пӳрчӗ тахҫанах пушаннӑ, ывӑлӗ-хӗрӗ саланнӑ. Унӑн чунӗ кӗҫӗн ывӑлӗшӗн ыратать. Ывӑлӗ савнипе вӑрҫӑнса кайсан вӑл ахаль лармасть.

Спектакльте Василий Павлов, Светлана Савельева, Лидия Красова, Валентина Музыкантова, Валентина Сурикова, Венера Пайгильдина, Николай Дмитриев, Ирина Апхипова, Александр Степанов, Станислав Владимиров, Татьяна Зайцева-Ильина тата ҫамрӑк артистсем выляҫҫӗ.

Пучинкесем спектакле ӑшӑ кӑмӑлпа кӗтсе илнӗ. Вӗсем ура ҫине тӑрса тахҫанчченех тӑвӑллӑн алӑ ҫупнӑ.

Сӑнсем (20)

Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче пултаруллӑ ҫамрӑксем ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӗсем — Мускавран. Артистсем Мускаври Галина Вишневская ячӗллӗ колледжран вӗренсе тухнӑ та Шупашкара ҫул тытнӑ.

Оперӑпа балет театрне тӑватӑ каччӑ килнӗ. Труппӑра шӑпах йӗкӗтсем ҫитмен. Вӗсемпе пӗрле Элеонора Чалигова балерина та килнӗ. Театрта кун пек балет труппи тахҫанах пулман.

Шупашкара ӗҫлеме килнӗ ҫамрӑксем пурте тенӗ пекех Мускавра ҫуралса ӳснӗ. Алексей Рюмин ҫеҫ Тулӑран.

Вӗсене Мускавра та ӗҫлеме чӗннӗ-мӗн. Анчах вӗсем Шупашкарпа паллашсан, оперӑпа балет театрне ҫитсен кунтах юлма шутланӑ. Кунсӑр пуҫне колледж педагогӗсем те вӗсене Шупашкара суйлама сӗннӗ. Ара, кунта иртекен балет фестивалӗ пирки чылайӑшӗ пӗлеҫҫӗ-ҫке.

Мускавран килнӗ артистсен ӑсталӑхӗ пысӑк. Вӗсене сцена ҫинче тӗп партисене шанса панӑ. Апла, вӗсем Чӑваш Ен ҫыннисен кӑмӑлӗсене каяҫҫех.

Нумаях пулмасть республикӑри ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗнчи таврапӗлӳпе наци литературин пайӗнче чӑваш ҫыравҫипе Людмила Николаевӑпа тӗлпулу иртнӗ. Унта шкул ачисем пынӑ.

Людмила Петровна ачасем валли вырӑсла та, чӑвашла та ҫырать. Вӑл «Сывлӑм ӑҫтан тупӑнать», «Кӗр парни» кӗнекесен авторӗ. Унӑн хайлавӗсене «Нарт-нарт кӑвакал», «Пӗчӗк туссем» кӗнекесенче те тупма пулать.

2009 ҫулта унӑн «Побегу я по дорожке» пуххи тухнӑ. Хайлавсене чӑвашларан вырӑсла Раиса Сарпи куҫарнӑ.

Тӗлпулура Людмила Николаева хӑйӗн хайлавӗсене хавхаланса вуланӑ. Ачасем унӑн сӑввисем валли рифмӑсем шухӑшласа тупнӑ. 4-мӗш класс ачисем ҫыравҫӑн сӑввисене вуласа кӑтартнӑ. Шӑпӑрлансем ыйтусем панӑшӑн савӑннӑ вӑл.

Людмила Николаева Шупашкарти 62-мӗш шкулта ӗҫлет, ачасене чӑваш чӗлхипе литературин предмечӗсене ӑса хывма пулӑшать. Вӑл Максимов-Кошкинский ячӗллӗ халӑх театрӗнче тӗп сӑнарсене вылять. Ачасем тӗлпулура ҫаксене те пӗлнӗ.

Авӑнӑн 21-мӗшӗнче Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ элчин тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Леонид Волков Пӗтӗм Раҫҫейри кӗске метражлӑ киносен «Арткино» фестивальне хутшӑннӑ. Вӑл ҫулсерен авӑн уйӑхӗнче Мускавра уҫӑлать та ҫулталӑкӗпех Раҫҫейри 50 ытла хулара иртет.

Конкурса 30 минутран ытла мар тӑсӑлакан фильмсем хутшӑнаҫҫӗ. Вӗсене киношкулти студентсемпе выпускниксем хатӗрлеҫҫӗ. 8-мӗш фестиваль уҫӑлнӑ ҫӗрте 7-мӗш фестиваль ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. 25 фильм хушшинче профессионал жюри Николай Котяшӑн «Каждый первый» картинине чи лайӑххи тесе палӑртнӑ.

Куракансем вара, Раҫҫейри тӗрлӗ хулари сасӑлав пӗтӗмлетӗвӗ тӑрӑх, Евгений Корчагинӑн «Феликс и его любовь» фильмне суйланӑ. Евгений — пирӗн ентеш, Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ.

Леонид Волков Евгений Корчагина саламланӑ. Палӑртса хӑварар: «Феликс и его любовь» фильм кӑҫал кӑрлач уйӑхӗнче АПШра иртнӗ пӗтӗм тӗнчери кинофестивальте ҫӗнтернӗччӗ.

Лидия Филиппована Анатолий Ухтияров саламлать

«Мӗн кӑна тума ӗлкӗрмест-ши чӑваш хӗрарӑмӗ! Хӑйӗн черченлӗхӗпе, ачашлӑхӗпе тата ырӑ кӑмӑлӗпе пурнӑҫа илем кӳнисӗр пуҫне вӑл тӑван халӑх валли мӗн чухлӗ ырӑ ӗҫ тӑвать, чун пуянлӑхӗпе, ӑсӗпе, пултарулӑхӗпе тӗлӗнтерет!» — тесе калать ӗнер Чӑваш наци вулавӑшӗнче иртнӗ кӗнеке хӑтлавӗ пирки Чӑваш наци конгресӗн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева.

Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗн редакторӗн, ҫыравҫӑн, публицистӑн, Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗн Лидия Филиппован «Чун таппи» кӗнеке хӑтлавӗ иртесси пирки эпир пӗлтернӗччӗ.

Сӑмах май каласан, маларах Лидия Ивановнӑн тепӗр ӗҫне, Геннадий Волков ӑсчаха халалланӑ кӗнекине, Шупашкар хула администрацийӗ «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» (Родные истоки) номинацире палӑртнине те эпир пӗлтернӗччӗ.

Лидия Ивановна – лара-тӑра пӗлмен хастар. Вӑл ертсе пынипе ЧНКн «Чӑваш хӗрарӑмӗ» комитечӗ ЮТВ телеканал эфирӗнче «Лар, аннеҫӗм, юнашар» телекӑларӑм хатӗрлесе пырать. «Эс хӑв та поэзи, хӗрарӑм» ятпа нумаях пулмасть эфира ку ярӑмри тепӗр кӑларӑм тухнӑ.

Малалла...

Шӑмӑршӑ районӗнчи «Чӑваш вӑрманӗ» наци паркӗнче кӑмпа фестивальне ирттересси йӑлана кӗнӗ. Хальхинче те вӑл ҫынсене савӑк кӑмӑл парнеленӗ. Ку фестиваль ҫутҫанталӑк илемӗпе паллашма, унпа ҫывӑхрах пулма пулӑшать.

Йӗркелӳҫӗсем анлӑ программа хатӗрленӗ. Районти тӗп клуб тытӑмӗн директорӗ Валентина Львова палӑртнӑ тӑрӑх, Шӑмӑршӑ районӗнчи кашни килте кӑмпа пур: е тӑварлани, е типӗтни. Унти халӑх ӗҫчен, вӑрман вара кӑмпа-ҫырлапа пуян. Унта чылай ҫын килсе вӑрман пуянлӑхне пухать.

Хӑш чӗрчунсем кӑмпа юратаҫҫӗ? Шӑна кӑмпи мӗнпе сиенлӗ? Кун пирки йӑлтах наци паркӗн ӗҫченӗсем каласа кӑтартнӑ. Типӗ кӗркунне кӑмпа сахал та, анчах ку фестивале килнисен кӑмӑлне пӗртте хуҫман. Аслисем те, ачасем те конкурссемпе хаваслӑ вӑйӑсене хутшӑннӑ. Кунтах ярмӑрккӑ йӗркеленӗ. Унта кӑмпа кукӑлӗ тутанма, курӑк чейӗ ӗҫме май пулнӑ.

Гуманитари институчӗ

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ иртнӗ уйӑх вӗҫӗнче 85 ҫул тултарчӗ. Ҫав ятпа унта савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уяв та йӗркеленӗччӗ. Халӗ вара ҫав ӑслӑлӑх учрежденийӗпе ҫыхӑннӑ тепӗр хыпар: республикӑри самай ҫулланнӑ вӗренӳ учрежденийӗн юбилейне халалласа «Ӑс-хаклӑ хӑвачӗ» кӗнеке кун ҫути курнӑ.

Кӑларӑм Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӗҫленӗ тата халӗ вӑй хуракан чӑваш ӑсчахӗсен ӑс-хакӑл эткерлӗхӗпе кун-ҫулӗ ҫинчен шӑрҫаланӑ хайлавсем вырӑн тупнӑ. Кӗнекере пурӗ 47 интервью пичтеленнӗ. «Ӑслӑлӑхӑн тӗрлӗ енӗнче тӑрӑшакансен пултарулӑх никӗсӗ епле ҫӗкленнине, хавхалану тапхӑрӗсене пӗлме кӑсӑклӑ пулӗ. Малашлӑха йыхравлакан ҫӗнӗлӗхсем Прометей вучӗ пек пархатарлӑ та сӑваплӑ. Ҫавӑн пирки тӗплӗ те анлӑ калаҫу пырать», — тесе пӗлтерет ҫӗнӗ кӗнеке пирки Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗ.

Шупашкар хула администрацийӗн культура управленийӗн пуҫлӑхӗ культура учрежденийӗсенче ӗҫлекен ҫамрӑк специалистсемпе тӗл пулнӑ.

Шупашкарти культура учрежденийӗсенче ӗҫлекен 60 яхӑн специалист Людмила Маркова ирттернӗ пухӑва хутшӑннӑ. Унта грантсем пирки калаҫнӑ, пултарулӑх ушкӑнӗсемпе тата специалистсемпе конкурссемпе фестивальсене тухса ҫӳресси ҫинчен калаҫнӑ. Тӗлпулу йӗркелӳҫи вулавӑш ыйтӑвне те хускатнӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, вулавӑшсен улшӑнмалла. Вӗсен кӗнеке упрамалли вырӑн кӑна мар, курав залӗ те пулмалла.

Тӗлпулура культура тытӑмӗнче тӑрӑшакан ҫамрӑк специалистсен канашне тума йышӑннӑ. Ку ушкӑна пӗр ҫӗре пухӗ кӑна мар, ҫамрӑк специалистсене аталанма та пулӑшӗ.