Калле Книивиля журналист

Финн тымарӗллӗ швед журналисчӗ Калле Книивиля кӑларнӑ Putins Folk («Народ Путина») кӗнекене Чӑваш Енре пурӑнакансемпе хатӗрленӗ интервью кӗни хӑй вӑхӑтӗнче пирӗн сайт хыпарланӑччӗ-ха. Ҫав пичет кӑларӑмӗ Финляндире халӗ сумлӑ премие тивӗҫнӗ иккен.

Кӗнеке авторӗ пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗнче пирӗн ҫӗршыри пилӗк хулана ҫитсе ҫаврӑннӑ, ҫав шутра Шупашкарпа Ҫӗмӗрлере те пулнӑ. Ҫак хуласенче вӑл Путина хапӑл тӑвакан Раҫҫей ҫыннисен шӑпӑрт пурӑнакан пысӑк пайӗпе паллашас тӗллев лартнӑ иккен.

Книивиля «Раҫҫей ҫыннисен самай пайне мӗншӗн ватӑ КГБшник ҫав тери килӗшнине» пӗлесшӗн пулнӑ-мӗн.

«Эпӗ Владимир Путина хӗрсе кайса сума сӑвакансене тӗл пулатӑп тесе шухӑшланӑччӗ. Ун пеккисем те пулчӗҫ. Анчах чылайӑшӗ ӗҫ укҫине вӑхӑтра тӳленипе тата хӑйне тӗкӗнменнипе те ҫырлахать», — тенӗ журналист.

Асӑннӑ кӗнеке авторӗ хӑйӗн тепӗр ӗҫне Крымри пулӑмсене халалласшӑн иккен. Ӑна та вӑл ҫурутрав ҫинче пурӑнакан ахаль ҫынсемпе калаҫни тӑрӑх хатӗрлесшӗн-мӗн.

Польшӑри Википедине халалланӑ палӑк

Ҫак кунсенче Польшӑри Сӑлупуҫ (пол. Słubice) хулинче вырӑнти «Коллегиум Полоникум» ӑслӑлӑхпа дидактика лапамӗн директорӗн пуҫарӑвӗпе Википедине халалланӑ пӗрремӗш палӑк уҫӑлнӑ.

Монумент 1,7 метр ҫӳллӗш. Унта — тӑватӑ кӗлетке, вӗсем Википеди паллине тытса тӑраҫҫӗ. Унӑн авторӗ — «Коллегиум Полоникум» студенчӗ, эрмен йӑхӗнчен тухнӑ Мигран Акопян. Палӑк Сӑлупуҫшӑн вӗренӳ пӗлтерӗшлӗ вырӑнта пулнине кӑтартать.

Палӑка тумашкӑн 62 пин злотых (27 пин доллар) тухса кайнӑ. Ӑна вырӑнти хыснаран уйӑрнӑ. Палка уҫнӑ ҫӗрте «Викимедиа» фондӑн темиҫе уйрӑмӗн элчисем пулнӑ.

Паянхи куна Википедисӗр куҫ умне кӑларма та йывӑр. Вӑл — тӗнче тетелӗнчи энциклопеди, ӑна Америкӑри усламҫӑ Джимми Уэйлс 2001 ҫулта хута янӑ. Википеди — тетелти чи пысӑк проект. Унта тӗнче тетелӗнчи сообществӑсем 280 чӗлхепе ҫырнӑ 30 миллион ытла статья. Поляксен уйрӑмӗнче 1 миллион ытла статья, вӑл пысӑкӑшӗпе Википединче — 12-мӗш.

Пӗлтӗр ЮНЕСКО Уэйлса Википедине тунӑшӑн Нильс Борӑн ылтӑн медалӗпе чысланӑ. 2003 ҫулта Джимми Уэйлс «Викимедиа» фонд тунӑ.

Паян ирхине Камчаткӑри Жупанов вулканӗ кӗл кӑларма тытӑннӑ иккен — вӑл 8 000 ҫӳллӗше ҫитнӗ. Кун пирки Камчатка енӗн ИӖМ управленийӗ пӗлтерет.

«Ҫил ӑҫталла вӗрнине шута илсе кӗл йӗрӗ ҫурҫӗр-тухӑҫ еннеле вулканран 20 ҫухрӑма тӑсӑлнӑ. Кроноц кӳлмекӗ еннелле куҫать», — тесе пӗлтернӗ.

Кӗл вӗҫекен ҫул ҫинче ял-хула ҫук. Туристсен ушкӑнӗсем те вӑл вырӑналла пулмалла мар — унталла каясси пирки никам та пӗлтермен имӗш.

Жупанов вулканӗ Петропавловск-Камчатскран 100 ҫухрӑмра ҫурҫӗрелле вырнаҫнӑ. Ун ҫӳллӗшӗ 2 958 метрпа танлашать. Унччен вӑл 1956–1957 ҫулсенче тата пӗлтӗр кӗл-хӗм кӑларнӑ. Хӑй вулкан 50 пин ҫул каялла йӗркеленме пуҫланӑ тесе шутлаҫҫӗ.

Кун пек саккуна хальлӗхе Эстони парламенчӗ йышӑннӑ. Енчен ӑна ҫӗршывӑн президенчӗ алӑ пуссан вӑл 2016 ҫултан вӑя кӗрӗ. Ҫӗнӗлӗхе ырласа йышӑнакансем ку саккун обществӑна пӗр-пӗринпе тӳсӗмлӗрех пулма хистет иккен тата сывлӑхлӑ пултарать-мӗн.

Ҫапах та халӑхӗ саккуна тӗрлӗрен йышӑнать-мӗн. Обществӑн кӑмӑл-сипет пахалӑхӗсене пӑсать тесе кӑмӑлсӑрланакансем те пур иккен. Ку ыйтӑва референдума кӑларма сӗнекенсем те пулнӑ, анчах депутатсем ун пек аппаланассине хирӗҫленӗ.

Сӑмах май каласан, арҫынпа арҫына, хӗрарӑмпа хӗрарӑма пӗрлешме ирӗк паракан саккуна пуҫласа Данире йышӑннӑ. Ку вӑл 1989 ҫулхи юпна 1-мӗшӗнче пулнӑ. 2008 ҫулта Венгрире йышӑннӑ. Анчах унти Конституци сучӗ ӑна пӑрахӑҫланӑ. Паян Европӑри чылай ҫӗршывра ҫавӑн пек саккунсем вӑйра тӑраҫҫӗ.

Евгений Угольниковӑн ӳкерчӗкӗ

Авӑнӑн 26-мӗшӗнче, пӗтӗм тӗнчери ядерлӑ хӗҫ-пӑшала пӗтерессишӗн кӗрешмелли кун, Нью-Йоркри ПНО штаб-хваттерӗнче «Тӗнче валли — ӳнер — 2012» конкурс ҫӗнтерӳҫисен ӗҫӗсен куравӗ пулнӑ. Унта пирӗн ентешӗн ӗҫӗ те лекнӗ.

2012 ҫулта ҫав конкурса 92 ҫӗршыври 6,5 пин ачан ӗҫӗ ҫитнӗ. Чи лайӑх 12 ӗҫре пирӗн ентешӗн те пулнӑ. Вӑл — Шупашкарти 12-мӗш шкулта вӗренекен Евгений Угольников. Унӑн ӗҫӗ 3-мӗш вырӑн йышӑннӑ, ӑна ПНО ҫулсерен кӑларакан календаре кӗртнӗ.

Конкурсра ачасене тӗнче тетелӗнче хӗҫ-пӑшалпа кӗрешессине хирӗҫ видеофильм пӑхма сӗннӗ, унтан хут ҫине хӗҫ-пӑшалсӑр тӗнчене мӗнле курнине ӳкерме каланӑ. 2013 ҫулхи ака уйӑхӗнче Раҫҫей ачисем валли экскурси ҫулҫӳревӗ ирттернӗ.

Вӑйӑри самант

Компьютер вӑййисене шухӑшлака кӑларакан «Creative Assembly» компани Лондонра ҫӗнӗ вӑйӑ кӑтартнӑ. «Total War» ятлӑскерӗн ҫӗнӗ пайне хунсемпе вӗсен пуҫлӑхне Атиллӑна халалланӑ.

Проектӑн официаллӑ сайтӗнче «Total War: Attila» вӑйӑри пай 395-мӗш ҫулта пуҫланнине пӗлтернӗ. Вӑл самант Хӗвеланӑҫ Рим империне выҫлӑх аптӑратма пуҫланипе, чир-чӗр тата граждан вӑрҫи тапхӑрӗпе пӗр килнине ӑнлантарса панӑ. Ҫав вӑхӑтра Тухӑҫри ҫеҫенхирте ҫӗнӗ вӑй амаланса аталанма пуҫлать. Миллионлӑ лаша ҫарне Атилла ертсе пырать. Ҫав ҫар Рима хирӗҫ тӑрать.

Ҫӗнӗ вӑййа компьютер вӑййине юратакансем патне килес ҫулхи нарӑсра ҫитерме палӑртаҫҫӗ.

«Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат хунсен тата пӑлхарсен тематики юлашки вӑхӑтра компьютер вӑййисенче анлӑ вырӑн тупнине палӑртать. Пӑснӑ чӑваш чӗлхипе калаҫакан Атилла сӑнарӗ, ав, «Civilization» паллӑ стратегин «Gods & Kings» пайӗнче те пур. Ӑна 2012 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнче кӑларнӑ. Тепӗр ҫулхи ҫу уйӑхӗнче «Paradox Interactive» швед компанийӗ «Crusaders Kings II» стратегине хушнӑ та Атӑлҫи пӑлхарсемшӗн вылямалла утса панӑ.

Ӗнер Аслӑ Британири Шотландире референдум иртнӗ — вырӑнти халӑх малашне уйрӑммӑн е пӗрле пурӑнасси пирки хуравланӑ. Сасӑсене шутласа тухнӑ хыҫҫӑн уйрӑлас кӑмӑллисем сахалтарах пулнине палӑртнӑ. Аслӑ Британине пӑхӑнма пӑрахассишӗн пурӗ 44,6% сасӑланӑ, малашне те пӗрле пурӑнассишӗн — 55,4%.

Уйрӑлма кӑмӑллакансем Шотландин 4 тӑрӑхӗнче кӑна ҫӗнтернӗ — Глазго, Ҫурҫӗр Ланакшир, Анӑҫ Дамбартоншир тата Данди. Ытти 28 тӑрӑхӗнче пӗрлехи патшалӑхра юлассишӗн ытларах сасӑланӑ. Сасӑлава пурӗ хутшӑнма пултаракан ҫынсенчен 84,5% килнӗ. Каласа хӑварас пулать, ку референдум валли влаҫрисем чи кӗҫӗн сасӑлавҫӑ ҫулне 16 ҫул таран чакарнӑччӗ.

Ҫӗнтерӳҫӗсене Дэвид Кэмерон саламлама та ӗлкӗрчӗ ӗнтӗ. Ҫавах та шотландсем питех те выляса яман теме пулать — Аслӑ Британин ҫурҫӗр пайӗнче вырнаҫнӑ тӑрӑхӑн парламентне аслӑрах полномочисем пама шантараҫҫӗ. Ку вара экономика тӗлӗшӗнчен те пулӑшу кӳрӗ.

Тӗрӗсрех, вӗсене тапӑнма уйрӑмах ҫӑмӑл. Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Positive Technologies компани тӗпчевӗ вӑхӑтӗнче.

Пӗтӗмпе 500-е яхӑн веб-сайта хакланӑ. Ку шутра — банксенне, массӑллӑ информаци хатӗрӗсенне, патшалӑх учрежденийӗсенне, промышленноҫ предприятийӗсенне тата телекоммуникаци компанийӗсенне сӑнанӑ.

Сайтсен 62 процентине амантма ҫӑмӑллине асӑрханӑ. Икӗ ҫул каялла тӗрӗсленӗ чух ҫак цифра пӗчӗкрех пулнӑ иккен.

Амантма уйрӑмах ҫӑмӑл сайтсен шутне МИХсенне кӗртнӗ. Вӗсенчен 80 процентне сиенлетме йывӑр мар иккен.

Банк пулӑшӑвӗ кӳрекенсене илсен укҫа-тенкӗ тытӑмӗсенчен пӗри те пур енчен хӑрушӑ темелле мар иккен.

Сиенлетекен чи анлӑ сарӑлнӑ меслет — сценарисене сайтсем хушшинче пурнӑҫлани. Иккӗмӗш вырӑнта — усӑ куракансен паролӗсемпе идентификаторӗсене ҫителӗксӗр хӳтӗлени.

Программа чӗлхине илсен PHP чӗлхипе хатӗрленисене сиенлетес хӑрушлӑх уйрӑмах пsсӑк иккен. Ун йышшисенчен 76 проценчӗ шанчӑксӑррине асӑрханӑ. Java никӗсӗ ҫинче хатӗрленисенчен 70 процентне сиенлетес хӑрушлӑх пур, ASP.NET чӗлхипе хатӗрленисенчен — 55 проценчӗ.

Паянтан пуҫласа Европа пӗрлешӗвӗнче 1600 ваттран хӑватлӑрах тусанҫӑтӑшсене (пылесоссене) лавккасенче сутма, туса кӑларма тата ытти патшалӑхсенчен кӳрсе килме чарнӑ. Саккун кӑларакансен шухӑшӗпе ку 2020 ҫул тӗлне 19 тераватт-сехет перекетлеме май парӗ. Ку виҫе 4 электростанци хӑвачӗпе танлашать имӗш.

Еврокомисси пӗлтернӗ тӑрӑх ҫак вӑхӑтччен сутакан тусанҫӑтӑшсен вӑтам хӑвачӗ 1800 Вт-па танлашнӑ. Уйрӑмах юлашки кунсенче суту-илӳ хӗрӳ пынӑ — 1600 ваттран хӑватлӑраххисем ытти кунсемпе танлаштарсан 50% ытларах сутӑннӑ. 2000 ваттлисене вара пушшех те туянса пӗтернӗ.

Тепӗр 3 ҫултан саккун тата та вӑйлӑланӗ — 2017 ҫулхи авӑнӑн пӗрремӗшӗнчен пуҫласа 900 ваттран хӑватлисене сутма юрамӗ. Ҫак саккуна ҫыракансен шухӑшӗпе тусан пуҫтарасси аппарат хӑвачӗпе пӗрре те ҫыхӑнман имӗш. Тусанҫӑтӑшсене хӗстереҫҫӗ пулсан кофемашинӑсене ирӗк парасшӑн — вӗсен хӑватне унччен чарни электроэнергие ытлашшиех перекетлемест иккен.

Раҫҫей хӑйне хирӗҫле экономика санкцийӗсем йышӑннӑ ҫӗршывсенчен тавар кӳрсе килме чарнишӗн Евросоюз Пӗтӗм тӗнчери суту-илӳ организацине ҫӑхавласшӑн. Кун пирки суту-илӳ енӗпе ӗҫлекен еврокомиссар Карел де Гюхт каланӑ.

Еврокомиссар авӑн уйӑхӗн ҫурринче ҫӑхавлама пултарнине пӗлтернӗ. Анчах хальлӗхе ку ыйтупа татӑклӑ йышӑну туман-мӗн-ха.

Маларах Брюссельте Раҫҫей ют ҫӗршыв таварне кӳрсе килме чарнӑ фактпа Пӗтӗм тӗнчери организаципе канашласси пирки каланӑ.

Ҫӑхавласси пирки каласан, пуринчен ытла Польша ҫапла тума ыйтать иккен. Ара, вӑл панулми сутмалли пысӑк рынока ҫухатнӑ-ҫке.