Ҫулла пулса иртнӗ ҫак калаҫу халӗ аса килчӗ. Ун чухне Шупашкар хула кунӗччӗ. Самолетсем вӗҫнине курма тесе кайнӑччӗ те шоу пуҫланиччен вӑхӑта ирттермелле кӗнеке вуласа ларнӑ вӑхӑтра сак ҫине манпа юнашар 45-сенчи арҫынпа хӗрарӑм пырса ларчӗҫ. Хӑйсем ӑшӑ вырӑнта канни пӑхсанах паллӑ: ӳчӗсем иккӗшӗн те самай пиҫӗхнӗ.

Ҫаксем сӑмах чӗнчӗҫ те калаҫса кайрӑмӑр. Чулхула облаҫӗнчен пулчӗҫ. Шупашкар хула кунне курма ятарласа килнӗ иккен. Ӑнланнӑ тӑрӑх, вӗсем – хӑйсен бизнесӗпе аппаланакан ҫынсем. Ҫӗршыври тӗрлӗ хулара пулса курнӑ. Хайхисенчен чӑвашсене хаклама ыйтатӑп. Вӗсем пирӗн халӑх пирки пуян пурӑнаҫҫӗ тесе шухӑшланине палӑртрӗҫ. Мӗншӗн ҫавӑн пек пӗтӗмлетнипе кӑсӑклантӑм. Урапа тӑрӑх хаклаҫҫӗ иккен. Темиҫе ҫул каялла Шупашкарта «копейкӑсем» тата ҫавӑн йышши кивӗ машинӑсем нумай пулнӑ-мӗн, халӗ — чаплисем (ҫынсенчен самай пайӗ урапасене кредитпа илнине пӗлмеҫҫӗ курӑнать вӗсем). Тепӗр япалана та палӑртрӗҫ хӑнасем: «Чӑвашсем шап-шурӑ ҫӳреҫҫӗ. Кӑнтӑр енче канма юратманни сисӗнет».

Канма юратмаҫҫӗ тенипе манӑн килӗшес килмерӗ.

Малалла...

Ҫӗнӗ кӗпер тума мӗн чухлӗ вӑхӑт кирлӗ? Хӑш-чухне ҫак ӗҫе ҫулталӑкра тӑваҫҫӗ, тепӗр чухне темиҫе ҫул та иртсе каять. Ҫӗрпӳ патӗнчи М7 ҫул ҫинчи кӗпере тума мӗн вӑхӑт кирлине халь те татса параймаҫҫӗ. Суйлав умӗн уҫнӑскере тепӗр темиҫе кунтанах хупрӗҫ. Халӗ те туса ҫитереймен ӗҫсемпе тӑрмашаҫҫӗ, ҫынсем Мӑн Ҫавал урлӑ каҫас тесе хӑш-чух сехечӗпе пӑкӑра тӑраҫҫӗ.

Китайра вара нумай пулмасть ҫӗнӗ кӗпере 2 талӑк хушшинче туса лартнӑ. Ҫав вӑхӑтра вӗсем кивӗ 6 полосаллӑскерне сӳтме ӗлкӗрнӗ тата ҫӗннине вырнаҫтарса ҫулне сарма та. Ҫӗнӗ сакӑр полосаллӑ Саньюаньцяо (三元桥) кӗпере вырнаҫтарма вара китай рабочийӗсене 19 сехет ҫеҫ кирлӗ пулнӑ.

Паллах ҫак вӑхӑта ҫӗнӗ кӗпере проектлани тата кӗпер конструкцине хатӗрлени кӗмест. Вӗсене маларах тума ӗлкӗрнӗ. Кӗпер валли пурӗ 1300 тонна стройматериал кирлӗ пулнӑ. Саньюаньцяо кӗперӗ Пекинӑн виҫҫӗмӗш транспорт ункинче вырнаҫнӑ, вӑл Expressway аэропорта, Чшин Шун ҫула тата ункӑллӑ ҫула ҫыхантарать.

Тӗрлӗ ҫул-йӗре тата ҫуртсене хӑвӑрт хӑпартас тӗлӗшпе Китай унччен те палӑрнӑччӗ-ха. Тӗслӗхрен, 57 хутлӑ ҫӳлҫурта 19 кун хушшинче тунӑччӗ.

Малалла...

Раҫҫей премьер-министрӗ Дмитрий Медведев филиппинсене упа парнеленӗ. Чӗррине мар. Бронзӑран ӑсталанине.

530 килограмм таякан, шӑратса тунӑ скульптурӑна Дмитрий Медведев Азипе Лӑпкӑ океан саммичӗ умӗн парнеленӗ. Упа енсем килӗштерсе ӗҫлес шухӑшлине палӑртакан символ тесе хакламалла.

Паркра вырнаҫтарма ятарласа хатӗрленӗ монумент авторӗ — Раҫҫей скульпторӗ Виталий Шанов. Виталий шанов Мускаври Суриков ячӗллӗ ӳнер институтне вӗренсе пӗтернӗ. Унӑн ӗҫӗ Дарвин ячӗллӗ патшалӑх музейӗнче упранаҫҫӗ. Раҫҫейри, Германири, Австририри уйрӑм коллекционерсен аллинче те унӑн ӗҫӗсем пур-мӗн.

Ҫамрӑк скульпторӑн ҫак ӗҫне Азипе Лӑпкӑ океан саммичӗн форумӗн пахчинчи хисеплӗ ҫӗре вырнаҫтарнӑ. Пахчана Азипе Лӑпкӑ океанӑн саммичӗн тӑваттӑмӗш форумӗ тӗлне Манилта вырнаҫтарнӑ.

Индонезири наркотиксемпе кӗрешекен агентство утрав ҫинче тӗрме тума сӗннӗ. Унта мӗн виличченех хупнисене крокодилсемпе сыхлаттарасшӑн.

Кӑна Буди Васесо агентство пуҫлӑхӗ сӗннӗ. Хаяр крокодилсене тупас тӗлӗшпе вӑл архипелагсен тӗрлӗ пайне ҫитсе курасшӑн. «Эпир мӗн чухлӗ пултарӑпӑр — ҫавӑн чухле крокодил сыхлаттарма ярӑпӑр», — тенӗ вӑл вырӑнти МИХсене. Ҫавӑн пекех вӑл крокодилсем тӗрме сыхлакан ҫынсенчен лайӑхраххине, вӗсем хупнисене тарма май памассине пӗлтернӗ.

«Крокодила укҫа парса кӑмӑлне ҫавӑраймӑн. Вӑл тарма та пулӑшмӗ», — тенӗ агентство ӗҫченӗ. Анчах ку плана хальлӗхе хатӗрлеҫҫӗ кӑна-ха. Утрав ҫинче тӗрме тӑвас ыйтӑва та пӑхса тухаҫҫӗ ҫеҫ.

Индонезире наркотик саракан хурахсен тӗлӗшпе саккун ҫирӗп. Кӑҫал патшалӑх тунӑ ӗҫ халӑхсене самай пӑлхатнӑ. Ака уйӑхӗнче унта ют ҫӗршыври сакӑр ҫынна, наркотик сутнӑскерсене, пуҫ каснӑ.

Ҫапах Индонези президенчӗ Джоко Видодо наркосутуҫӑсен вилӗм куҫӗнчен пӑхмаллине калать.

Грецире 21 ҫулти чӑваш хӗрӗ ҫухалнӑ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ ку информацие тӗрӗслет. Хӗр Улатӑр хулинчен-мӗн. Кун пирки федераци телеканалӗсенчен пӗринпе пӗлтернӗ.

Кӑларӑм эфира НТВ телеканалпа ӗнер, чӳкӗн 5-мӗшӗнче, тухнӑ. Журналистсем Грецире ҫухалнӑ чӑваш хӗрӗ пирки репортаж хатӗрленӗ. Кун тӗлӗшпе ЧР Следстви управленийӗ следстви умӗнхи тӗрӗслев ирттерет.

Сюжетра палӑртнӑ тӑрӑх, хӗр Грецие ташӑҫӑра ӗҫлеме кайнӑ. Анчах кӑштахран тӗнче тетелӗнче вӑл аппӑшне «ҫӑмӑлттай хӗрсен» чуралӑхне лекнине пӗлтернӗ. Тепӗракран вӑл амӑшне те шӑнкӑравласа ҫитнӗ. Кун хыҫҫӑн унран хыпар пулман. Юлашки темиҫе уйӑх тӑванӗсем ун пирки нимӗн те пӗлмеҫҫӗ.

Хӗр вырӑнти полицие те шӑнкӑравласа пӗлтерме пултарнӑ. Анчах пакунлисем килнӗ ҫӗре вӑл унта пулман. Халӗ тӗрӗслев вӑхӑтӗнче унӑн тӑванӗсене ыйтса пӗлӗҫ.

Паян 8:52-ре турккӑсен Turksat-4B спутникӗ «Бриз-М» хӑвӑртлатакан блокран уйрӑлса чиперех тӗллевлӗ орбитӑна тухнӑ. Саккаслаканнисем управленине хӑйсем ҫине илме те ӗлкернӗ ӗнтӗ. Спутнике эрнекун юпан 16-мӗшӗнче 23:40 вӑхӑтра «Байконуртан» «Протон-М» ракетӑпа вӗҫтерсе янӑ.

Turksat-4B — Япунри Mitsubishi Electric Турцири Turksat Satellite Communication, Cable TV and Operation A.S. спутникла ҫыхӑну операторӗ валли хатӗрленӗ иккӗмӗш спутник шутланать. Ҫӗнӗ уҫлӑхташ (спутник) сарлака юхӑмлӑ ҫыхӑнупа тата телекуравпа Турци, Европа, Тӗп Ази, Африка тата Ҫывӑхри Тухӑҫри тӑрӑхӗсенче тивӗҫтерме пултарӗ.

«Протон-М» рекатӑпа вӗҫтерсе янисене шутласан — ку кӑҫалхи пиллӗкмӗш ӑнӑҫлӑ запуск. Унчченхи авӑнӑн 14-мӗшӗнче пулнӑ, ун чухне тӗнче уҫлӑхӗнчи орбитӑна «Экспресс-АМ8» уҫлӑхташа ӑнӑҫлӑ кӑларма май килнӗ.

Лондонри Биг-Бена ҫывӑх вӑхӑтра тӗпрен юсамалла, унсӑрӑн сехет механизмӗ чарӑнса ларма пултарӗ. The Daily Mail пӗлтернӗ тӑрӑх пурӗ 29£ млн укҫа кирлӗ.

Ку ыйтӑва парламент ларӑвӗнче сӳтсе явнӑ. Юсав валли тӑватӑ уйӑх кирлине палӑртнӑ, сехетӗн кашни енне хуплама тивни пирки каланӑ. Унта сехет йӗпписен тата маятниксен подшипникӗсем юрӑхсӑра тухнӑ. Ҫав кӑлтӑка пула Биг-Бен сехечӗ хуть те хӑш вӑхӑтра хӑйех чарӑнса ларас хӑрушлӑх пур.

Сехет чарӑнса ларассинчен ҫеҫ сыхлакан юсава тума 4,9£ млн кӑна кирлӗ. Анчах пӗттипе юсаманран каярах тепӗр 10£ млн кирлӗ пуласси пирки пӗлтереҫҫӗ.

Парламент ырласан ку юсав Биг-Беншӑн чи вӑрӑмми пулӗ.

Ричард Глоссипа хӳтӗлекенсен митингӗ

Каярах вӗлерӗҫ-ха. Ҫак ӗҫе вӗҫне ҫитерме кирлӗ эмел ҫукки хальлӗхе чӑрмав кӳнӗ.

Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи тӗрмесенчен пӗрне хупса хунӑ Ричард Глоссип ятлӑ ҫынна авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче укол туса вӗлермелле пулнӑ. Анчах тӗрме администрацийӗ эмелӗ кали ацетачӗ пулнине асӑрхаса ӗҫе вӗҫне ҫитереймен. Шучӗпе вара кали хлоричӗ кирлӗ пулнӑ.

Приговора пурнӑҫа кӗртессине Оклахома штачӗн тӗп прокурорӗ паллӑ мар вӑхӑта куҫарма хушнӑ. Ҫакӑ маларах асӑннӑ Ричард Глоссипсӑр пуҫне Бенджамин Коула тата Джон Гранта та пырса тивет.

Эмел йывӑрлӑхӗ тӗрмесенче юлашки вӑхӑтра тӑтӑшах сиксе тухать иккен. Ҫакӑн сӑлтавӗ — эмел кӑларакансем вӗлермелли химикатсене пама тӑхтаса тӑни.

Ҫынна вӗлермелле йышӑнусене Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче кӑнтӑр енчи ҫичӗ штатра (Техас, Оклахома, Аризона, Миссури, Алабама, Флорида и Вирджини) йышӑнаҫҫӗ. 17 штатра тата Колумби федераци округӗнче ун пек йӑла ҫук.

Абдулла Хосан

The Guargian (чӑв. управҫӑ) информаци агентстви пӗлтернӗ тӑрӑх Турцире пульницаран 47 ҫул хушши выртнӑ ҫын вилнӗ, вӑл астмӑпа тата диабетпа аптранӑ.

Абдулла Хозан Muradiye State Hospital хоспитале пӗрремӗш хут 1968 ҫулта лекнӗ. Ун чухне 23 ҫулхискер тухтӑрсем патне пуҫ ыратнине пула ҫитнӗ. Абдуллан пурӑнмалли вырӑн пулманран тата тухтӑрсемпе вӑл хӑйне вашаватлӑ тытнӑран пульница ертӳҫисем чирлӗ ҫынна палатӑра юлма ирӗк панӑ. Сывлӑхӗ лайӑхланнипе пульницӑран тухма вӑхӑт ҫитсен ӑна яланах ҫӗнӗрен регистрациленӗ.

Абдулла Хозан 70 ҫула ҫитнӗ. Пульница ӗҫченӗсемшӗн вӑл тӑван пекех пулнӑ. Ватӑна Бурсри Ынехӳл (İnegöl) районта пытарнӑ. Хӑй вӑл ҫавӑнта ҫуралнӑскер пулнӑ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Китайри лавккасенче Шупашкар канихвечӗсем курӑнма тытӑннӑ. Чӑвашри «Акконд» фабрика ҫапла хӑйӗн географине анлӑлатнӑ, продукцине Китая ӑсатма тытӑннӑ.

Нумаях пулмасть Китайри пысӑк дистрибьюторсемпе виҫӗ контракт алӑ пуснӑ. Унпа килӗшӳллӗн Шупашкар пылакӗсем Китая ӑсанма тытӑнӗҫ.

Китайри Лункоу, Мишань, Муданьцзян тата Суйфэньхэ хулисенче пурӑнакансем Шупашкарти канихветсемпе сӑйланма тытӑнӗҫ. Паллах, унта пур канихвета та ӑсатмӗҫ. Китая хӑш-пӗр тӗс ҫеҫ ҫитӗ.

Малашне вара унта канихвет кӳрсе килес ӗҫе анлӑлатма палӑртнӑ. Халӗ Китайри пысӑк дистрибьюторсемпе — Пекинпа тата Шанхайпа — калаҫаҫҫӗ.

Сӑмах май, Шупашкар канихвечӗсем 20 ҫӗршывра сутӑнаҫҫӗ: Казахстанра, Украинӑра, Грецире, Германире, Канадӑра тата АПШра.