Ыран Иван Мефодьевич Храмов 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тӑвать. Вӑл Волгоград облаҫӗнче ҫуралнӑ, 20 ҫул каялла ачисемпе пӗрле Чӑваш Ене куҫса килнӗ.

Ытти ача пекех вӑл та пионер, комсомолец пулнӑ. Шкул хыҫҫӑн Сарӑтури ҫар вӗҫев училищине вӗренме кӗнӗнӗ. Унтан ҫара кайнӑ. Шӑп ҫав вӑхӑтра вӑрҫӑ пуҫланнӑ.

Вӑл вӑрҫӑра авиамеханик пулнӑ. Фашистсем парӑнсан Иван Храмов тӑван килне таврӑннӑ, инженер-энергетикра ӗҫленӗ. Халӗ вӑл политикӑпа кӑсӑкланать, хаҫат, литература вулать. Пушӑ вӑхӑтра ҫутҫанталӑкпа киленет, сӑвӑ ҫырать, юрлать. 100 ҫул парӑнас тесен мӗн тумалла-ха? Иван Храмов акӑ мӗн сӗнет: сиенлӗ йӑлапа туслӑ пулмалла мар, ытлашши нумай ҫиме юрамасть, ырра ӗненмелле, пурне те юратмалла.

Ҫурла уйӑхӗн 12-мӗшӗнче «Чӑваш Енри хӗрарӑмсен пӗрлӗхӗ» общество организацийӗн председателӗ Ольга Зайцева пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Вӑл чылай ҫул йывӑр чирленӗ. Анчах, шел те, чире парӑнтарайман.

Ольга Юрьевна Украинӑри Донецк облаҫӗнчи Енакиево хулинче ҫуралнӑ. 1986 ҫулта вӑл хӗрӗпе тата мӑшӑрӗпе Ҫӗнӗ Шупашкара куҫса килнӗ.

2009 ҫулта Ольга Зайцевӑна «Чӑваш Енри хӗрарӑмсен пӗрлӗхӗ» общество организацийӗн председательне суйланӑ. Вӑл тӑрӑшнипе организаци тавра Чӑваш Енри хӗрарӑмсен пысӑк пайӗ чӑмӑртаннӑ. 2012 ҫулта ӑна каллех председатель тивӗҫне пурнаҫлама суйланӑ. Тӑрӑшулӑхне кура Ольга Юрьевна чылай наградӑна тивӗҫнӗ.

Чӑваш АССРӗн искусствин тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн искусствин тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Раҫҫей Федерацийӗн халӑх артисчӗ, Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн орден медале, «Шупашкар хулин хисеплӗ ҫынни» ята тивӗҫнӗ Морис Яклашкин режиссер паян 70 ҫулхине паллӑ тӑвать.

«Хыпар» хаҫатра нумаях пулмасть ун пирки ҫырса кӑтартнӑ материалта Морис Яклашкина Тӑвай районӗнчи Чутей ялӗнчи фельдшерпа акушер ялӗнче санитаркӑра ӗҫленӗ амӑшӗ тухтӑра ярасшӑн пулнине уҫӑмлатнӑ. Канашри медучилищӗне ҫул тытнӑскер унти педучилищӗн музыка уйрӑмне вӗренме кӗрет.

Чӑваш патшалӑх академи симфони капеллине тӑватӑ теҫетке ҫул ертсе пырать вӑл. Чӑваш симфони музыкине сарас тӗллевпе 2000 ҫулта симфони оркестрне йӗркеленӗ.

Юбилей ячӗпе ӑна паян ӗҫтешӗсем ҫеҫ мар, ЧР Культура министерстви те саламланӑ.

Борис Чиндыков ҫыравҫӑ, тӑлмач, драматург

Паян Борис Чиндыков ҫыравҫӑ, драматург, тӑлмач черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Ку хыпара «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗн хастарӗ Дмитрий Степанов халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче пӗлтернӗ.

«Чӑваш нацин чӑн пултаруллӑ ывӑлӗ, хальхи вӑхӑтри шухӑшлавҫӑ, элтешӗмӗр, юнташӑмӑр, тӑван чӑваш чӗлхемӗре тӗлӗнмелле тарӑн сисме-туйма пултаракан», — тесе хаклать вӑл Борис Чиндыкова.

«Борис пичче, эпир, «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗн хастарӗсем, сана ҫуралнӑ кунпа чун-чӗререн саламлатпӑр. Сан пултарулӑх ӗҫӗнче хӑватлипе ҫӗнни, чӑваша татах та ытларах чӑвашлантараканни тупӑнсах тӑтӑр! Чыс та мухтав сана», — тенӗ унта.

«Борис Чиндыков «Тӑван Атӑл» журналӑн литература тишкерӗвӗпе публицистика пайӗн пуҫлӑхӗнче, «Лик Чувашии» журналӑн тӗп редакторӗнче ӗҫленӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче «Аван-и» (1990–1993) тата «Реклама и объявления» (1992–1993, хальхи вӑхӑтра Шупашкарта «Почтовый экспресс» ятпа тухса тӑрать) хаҫатсем кӑларнӑ. Чӑваш рекламин чи талантлӑ креаторӗ тата копирайтерӗ шутланать. Чӑваш аталану партийӗн, «Сансӑр» тата «Teen/Тин» юрӑ ушкӑнӗсен, «Аван-и» хаҫат ячӗсене шутласа тупнӑ, Чуваш.

Малалла...

Вячеслав Оринов

Паян Чӑваш Енӗн культура, нациольноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов утмӑл ҫул тултарнӑ.

Вячеслав Оринова тӑван республикӑмӑрта тӳре-шара пулнинчен ытла режиссер тата актер евӗр пӗлеҫҫӗ пулӗ. Вӑл Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Сӗренкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти музыка училищинчи актерсене хатӗрлекен уйрӑмра тата Мускаври В.В. Луначарский ячӗллӗ театр институтӗнче режиссерсене хатӗрлекен факультетра вӗреннӗ.

Зоя Яковлева режиссер калашле, унӑн пӗтӗм пурнӑҫӗ Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗпе ҫыхӑннӑ. Унта ӗҫленӗ чухне вӑл 25 ытла сӑнар калӑпланӑ.

Режиссер И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче, Культура институтӗнче те вӑй хунӑ. Кинофильмсем те вӑл пӗрре кӑна мар ӳкернӗ.

Владимир Сетнеровӑн архивӗнчи сӑнӳкерчӗк

Мускав политехника университечӗн Шупашкарти институтӗнче вӗренекен Владимир Сетнеров РФ Президентӗнчен Владимир Путинран тав ҫырӑвне тивӗҫнӗ. Мӗншӗн? Владимир кӑҫал Ҫӗнтерӳ кунне халалланӑ тӗп мероприятисене йӗркеленӗ чухне нумай пулӑшнӑ.

Владимир Сетнеров Раҫҫейри чи лайӑх 200 нимеҫӗ (волонтер) йышне кӗнӗ. Ун умӗн унӑн ҫирӗп конкурс витӗр тухма тивнӗ. Шӑпах чи маттуррисем Мускаври Хӗрлӗ тӳремри Ҫӗнтерӳ парадне тата Севастополь хулинчи ҫар-тинӗс парадне йӗркелеме пулӑшнӑ. Ҫавӑн пекех «Вилӗмсӗр полк» пӗтӗм тӗнчери акцие йӗркеленӗ ҫӗре хутшӑннӑ.

Палӑртмалла: Владимир Сетнеровпа пӗрле патриотлӑх мероприятийӗсене Шупашкарти медицина колледжӗн студентки Татьяна Васильева, Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн вӗренекенӗ Анастасия Соколова та хутшӑннӑ.

Йӗпреҫ районӗнче 102 ҫул тултарнӑ ҫын пурӑнать. Вӑл – Мария Лукиановна Маркова. Вӑл Йӗпреҫ районӗнчи Купня ялӗнче 1915 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ҫуралнӑ.

Мария Лукиановна Вӑрнарти зооветеринари тухникумӗн зоотехника факультетне вӗренсе пӗтернӗ. Унтан Чӑваш учителӗсен институтне пӗтернӗ, кун хыҫҫӑн Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче вӗреннӗ, Мускаври патшалӑх педгогика институтӗнче ӑс пухнӑ.

Мария Маркова педагогра, логопедра ӗҫленӗ. Вӑл – Чӑваш АССРӗн тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ, РСФСР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ.

Мария Лукиановнӑна 102 ҫул тултарнӑ ятпа тӳре-шара саламланӑ, парнепе савӑнтарнӑ.

Паян Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн тӗп режиссерӗ Иосиф Дмитриев-Трер 70 ҫул тултарчӗ. Сумлӑ ҫыннӑн юбилейне кӗркунне, театрта черетлӗ сезон уҫӑлсан, чыслӑн уявлама палӑртнӑ.

Вӑлах — поэт, вӑлах — куҫаруҫӑ, вӑлах — актер, вӑлах — режиссер, вӑлах — драматург. Пӗр сӑмахпа, тӗлӗнмелле нумай енлӗ тата тӗлӗнмелле пултаруллӑ ҫын. «Саншӑн кам вӑл Иосиф Дмитриев-Трер?» ыйтӑва пиртен кашни расна хуравлать пулӗ.

«Кил умӗнчи лаштра йӑмра

Пуҫне сулларӗ тухӑҫа,

Ял хушшинчи ват куками

Пил пачӗ ӗмӗр манайми.

Ҫут сывлӑмпа ура йӗпенчӗ,

Килтен тухсан хӗвел хӗрелчӗ», — тахӑҫан вуланӑ сӑвӑ йӗркисемпе кӗрсе юлнӑ асӑма Иосиф Дмитриев. Е тата «Килен-каян, яту ят пултӑр, иртен-ҫӳрен, ҫулу ҫул пултӑр. Мана пӗччен хӑварӑр» йӗркесем. Йӑнӑшмастӑп пулсан, вӑл та унӑн. Арпаштартӑм пулсан айӑп ан ту, вулаканӑм тата хисеплӗ Иосиф Александрович.

Иосиф Трер Ҫӗрпӳ районӗнчи Йӳҫкассинче ҫуралнӑ. Ленинградри патшалӑх театр, музыка тата кинематографи институтӗнче актер уйрӑмне, каярах Мускаври А. В. Луначарский ячӗллӗ театр искусствин институтне вӗренсе пӗтернӗ.

Малалла...

Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Николай Карлин композитор вилнӗ. Елчӗк районӗнчи Аслӑ Елчӗкре ҫуралса ӳснӗскер юлашки вӑхӑтра Самар тӑрӑхӗнчи Сергиев районӗнче пурӑннӑ. Пӗлтӗрхи вӑл 70 ҫулне паллӑ турӗ. Ҫав ятпа тӑван республикӑра тӗрлӗ мероприяти ирттерчӗҫ. Елчӗкри историпе краеведени музейӗнче курав йӗркеленӗччӗ. Музей хӑйӗн хӑнисене Николай Карлин юррисемпе, сӑнӳкерчӗкӗсемпе, хаҫатра ун ҫинчен тӗрлӗ ҫулта ҫырнисемпе, унӑн юррисен пуххисемпе паллаштарнӑччӗ. Юбилей ячӗпе Шупашкарти Яков Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче ирттернӗ.

Паян елчӗксем хӑйсен пултаруллӑ ҫыннипе, республикӑра ят ҫӗнсе илнӗ ҫынпа, Николай Карлинпа, сывпуллашнӑ. Унта унӑн тӑванӗсем, ӑна пӗлекенсем тата ыттисем пуҫтарӑннӑ.

Зоя Филиппова тӑлмач

Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн тӗрлӗ отраслӗнче ӗҫлекен уйрӑмах пултаруллӑ ҫынсене патшалӑх премийӗпе чысланӑ. «Сирӗн кун-ҫулӑр хисепе тивӗҫ. Суйланӑ ҫула чунтан парӑнни сӗре пӗрлештерет», — тенӗ республика ертӳҫи унта пуҫтарӑннисене. Ҫавсен шутӗнче Хӗветӗр Уярӑн «Шурча таврашӗнче» кӗнекине вырӑсла куҫарнӑ Зоя Филиппова (Романова) та пулнӑ. Ӑна чылай литератор пысӑка хурса хаклать. «Ун пек вӑйлӑ куҫаруҫӑсем хальхи вӑхӑтра ҫук та», — теҫҫӗ ӑна-кӑна чухлакансем.

«Чӑваш чӗлхи — чӗкеҫ чӗлхи», — тенӗ юратса пирӗн халӑх. Вырӑс ҫыннисем пирӗн чӗлхен ҫепӗҫҫине илтчӗр тесе тӑрӑшса ӗҫлет Зоя Васильевна», — ырланӑ 75 пин тенкӗ премие тивӗҫнӗ тӑлмача Михаил Игнатьев.

Аса илтерер, Зоя Романова кандидатурине преми илме Чӑваш Республикинчи профессилле писательсен пӗрлешӗвӗ тӑратнӑ.