Чӑваш наци конгресӗ ҫумӗнчи «Янра, юрӑ» ушкӑн юрӑҫи Марта Зайцева сцена ҫине тухнӑранпа 10 ҫул ҫитнӗ. Ҫав ятпа ӑна Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ, Чӑваш Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Угаслов ӗнер иртнӗ концертра чунтан саламлани пирки ЧНК пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева пӗлтерет. Конгресс ертӳҫи Мартӑна Чӑваш Патшалӑх Канашӗн тата ЧНКн Хисеп хучӗсемпе чысланӑ, конгресс ятне ялан ҫӳллӗ шайра тытма ырлӑх-сывлӑх суннӑ.
Чӑваш халӑх артисчӗ Вячеслав Христофоров ертсе пыракан «Янра, юрӑ» ушкӑна лекнишӗн Турра тав тӑвать иккен вӑл. Ҫак ушкӑнра юрлани ӑна пысӑк сцена ҫине ҫул уҫнӑ тесе шутлать.
Марта Зайцева Тӑвай районӗнче 1985-мӗш ҫулта кун ҫути курнӑ. Чӑваш патшалӑх университечӗн филологи уйрӑмне пӗтерсе вӗрентекен дипломне алла илнӗ.
Пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Ачкасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Совет Союзӗн Паттӑрӗ Иван Васильевич Индряков ҫуралнӑранпа 100 ҫул тултарнӑ ятпа районти музейра ҫавра сӗтел иртрӗ. Хӑнасене музей директорӗ Елена Ивановна Чемалина тата кунти методист Валентина Ильинична Торейкина кӗтсе илчӗҫ. Хӑнасем музейри экспонатсемпе хаваспах паллашрӗҫ. Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ ятпа кунти паттӑрлӑх залне татах та пуянлатнӑ: кӗнекесен куравне йӗркеленӗ, салтак ҫырнӑ ҫырусен, вӑрҫӑ паттӑрӗсене халалланӑ стендсем...
Индряков Иван Васильевич 1915 ҫулхи пушӑн 15-мӗшӗнче чухӑн хресчен ҫемйинче кун ҫути курнӑ. Ялти пуҫламӑш тата Чутайри вӑтам шкулсенче ӑс пухнӑ хыҫҫӑн Етӗрнери педагогика училищинче пӗлӗвне тарӑнлатнӑ. Унтан 1935 ҫулта пӗр хушӑ шкулта ӗҫленӗ хыҫҫӑн полк шкулне курсанта илнӗ. Ӑна пӗтерсен Иван Индряков 61 тупа артиллери полкӗн командирӗ пулса тӑнӑ. Унтан каллех вӗренỹ — вӑл Мускав ҫар округӗн саппасри 20-мӗш артполкӗн курсанчӗ, каярахпа Кисанти артиллери училищинче пӗлӗвне тарӑнлатнӑ.
Пушӑн 17-мӗшӗнче, 1910 ҫулта, Чӗмпӗр облаҫӗнчи Елаур ялӗнче Алексей Ургалкин ҫут тӗнчене килнӗ. Вӑл — Чӑваш АССРӗн тава тивӗҫлӗ артисчӗ, Чӑваш АССРӗн халӑх артисчӗ, РСФСР тава тивӗҫлӗ артисчӗ, РСФСР халӑх артисчӗ, СССР халӑх артисчӗ. Вӑл ҫуралнӑранпа 105 ҫул хыҫа юлнӑ. Анчах унӑн пултарулӑхӗ халӗ те халӑх асӗнче.
Алексей Ургалкин артист пулма ӗмӗтленнӗ. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче вӑл 1936 ҫултанпа ӗҫленӗ. Унта вӑл мӗн виличченех тӑрӑшнӑ. 45 ҫулта вӑл 200 ытла роле калӑпланӑ. Халӑх пурнӑҫне, ҫын психологине пӗлни сӑнара туллин уҫса пама май панӑ. Хухрай («Как закалялась сталь»), Сетнер («Нарспи»), Степан («Ялта»), Сентиер («Айдар») тата вӑл калӑпланӑ ытти рольсем халӑх асӗнче яланлӑхах ҫырӑнса юлнӑ.
Алексей Ургалкин ӗҫне чунпа парӑннӑ. 1946 ҫулта «1941–1945 ҫулсенчи Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче хастар ӗҫленӗшӗн» медальпе чысланӑ. Алексей Ургалкина ӗҫне кура тӗрлӗ ҫулсенче ытти наградӑна та панӑ.
Сӑнсем (19)
Пушӑн 14-мӗшӗнче Ҫӗмӗрле районӗ 80 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Унта чылай ҫӗртен тӳре-шара килнӗ. Вӗсен йышӗнче Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчи Леонид Волков, ЧР вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов пулнӑ.
Мероприятие Ҫӗмӗрле район пуҫлӑхӗ Борис Леонтьев тата администраци пуҫлӑхӗ Лев Рафинов уҫнӑ. Унтан ҫӗмӗрлесене Владимир Иванов министр саламланӑ, ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн саламне илсе ҫитернӗ.
Унтан ҫынсене наградӑсем панӑ. Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинчи Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ ятпа ветерансене юбилейлӑ медальсемпе чысланӑ. Виктор Иконнов хастар ӗҫленӗшӗн РФ Ял хуҫалӑх министерствин тав хутне тивӗҫнӗ. Ведомствӑн хисеп хутне Надежда Концова, Сергей Батраков, тивӗҫнӗ.
Ҫӗмӗрлесене саламлама кӳршисем те килнӗ. Вӑрнар, Хӗрлӗ Чутай районӗсенчен килнисем чи ӑшӑ та ҫепӗҫ сӑмахсем каланӑ. Концертра ҫӗмӗрлесене чӑваш эстрада артисчӗсем юрӑсемпе савӑнтарнӑ.
Сӑнсем (147)
Муркаш районӗнчи Кӑпас ялӗнче пурӑнакан Зинаида Егоровнӑпа Василий Федотович Ягуновсем нумаях пулмасть 50 ҫул пӗрле пурӑннине уявланӑ. Маттур ҫемье ку. Ҫыннӑн хӑйӗн ӗмӗрӗнче пӗр йывӑҫ та пулин лартмалла теҫҫӗ. Ягуновсем ҫакна 100 хут тунӑ пулӗ. Халӗ Юнкӑналла тӑсӑлӑкан ҫул хӗрринчи йывӑҫ-тӗм иртен-ҫӳрен куҫне савӑнтарть.
Юбилярсене Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев, ытти тӳре-шара саламланӑ. Мӑшӑр каллех ЗАГСра хут ҫине алӑ пуснӑ. Хальхинче — юбилярсен альбомне.
Зинаида Егоровна ҫамрӑк чухне ҫерем уҫнӑ ҫӗрте 2 ҫул тӑрӑшнӑ. Унтан киле таврӑнсан шкула тирпейлӳҫӗне вырнаҫнӑ. Унӑн юлташ хӗр те шкулта ӗҫленӗ. Пӗррехинче юлташӗ патне пиччӗшӗ килнӗ. Вӑл — Зинаида Егоровнӑн шӑпи, Василий Федотович пулнӑ.
Мӑшӑр вӑхӑт пур чухне ҫырма-ҫатрана, ҫул хӗррисене йывӑҫ-тӗм лартнӑ, вӗсене хӑйсемех пӑхса тӑнӑ. Акӑ ҫуркунне ҫитрӗ. Юр ирӗлсе пӗтсен, тавралӑх чӗрӗлме тытӑнсан Ягуновсем каллех хӑйсен юратнӑ ӗҫӗпе аппаланма тытӑнӗҫ. Кӑпас тӑрӑхӗнче ҫӗнӗ хунавсем ешӗрме пуҫлӗҫ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер 80 ҫулти красноармейскисене саламланӑ. Унта вӑл вӑл тӑрӑхри депутатсемпе ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсемпе, районти хисеплӗ ҫынсемпе тӗл пулнӑ. Элтеперпе пӗрле Красноармейскине республикӑн финанс министрӗ Светлана Енилина, ял хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ Алексей Самаркин, ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗсем пырса ҫитнӗ.
Республикӑна ертсе пыракансем Чӑваш Енре пурнӑҫ лайӑхланса пыни пирки ӗнентернӗ май цифрӑсем илсе панӑ. Социаллӑ проектсем кӑҫал та пурнӑҫа кӗмелле-мӗн. Красноармейски районӗнчи ялсене, урамсене хӑтлӑх кӳме 36,5 миллион тенкӗ ытла укҫа уйӑрмалла. Республикӑн инвестици программипе вара вӑл тӑрӑхрисем валли 12,3 мимллион тенкӗ пӑхса хӑварнӑ.
Красноармейски районӗнче пурӑнакансем Михаил Игнатьев республикӑра ертсе пыракан ҫул-йӗрпе кӑмӑллӑ пулнине палӑртнӑ май ӑна хӑйӗн кандидатурине Элтепер пулма тӑратма ыйтса каланӑ иккен. Ун пек ыйтакансем ытти районта та пулнӑ-мӗн. Ҫакӑн пирки ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн пресс-служби хыпарлать.
Пушӑн 6-мӗшӗнче «Ял пурнӑҫӗ» Краснорамейски район хаҫачӗн пӗрремӗш номерӗ тухнӑранпа 80 ҫул ҫитнине уявланӑ. «Колхозник» ятпа тухнӑ пӗрремӗш номер Ҫӗрпӳри типографире 1200 экземплярпа пичетленнӗ. 1938 ҫулхи ҫӗртмен 25-мӗшӗнчен пуҫласа 1962 ҫулччен вӑл «Коммунизм ҫулӗпе» ятпа тухса тӑнӑ. 1966 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче «Ял пурнӑҫӗ» ятпа тухнӑ.
Хаҫат 80 ҫул хушши район пурнӑҫне тӗрлӗ енчен ҫутатма тӑрӑшать. Вӑрҫӑ ҫулӗсем, ял хуҫалӑхӗ йӗркеленни, перестройка… Йӑлтах хаҫат страницисенче ҫутатнӑ.
Район хаҫатӗнче журналистра ӗҫленӗ чылай ҫын каярах паллӑ ҫыравҫӑ, поэт пулса тӑнӑ е республика хаҫачӗсенче ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӗсен йышӗнче — В.Харитонов, Г.Трофимов (Юмарт), Ю.Сементер, И.Степанов, Н.Дмитриев (Карай), Л.Семенов, Ф.Андреев.
Халӗ район хаҫӑчӗ чӑвашла эрнере икӗ хут тухса тӑрать. Шел те, юлашки вӑхӑтра унта вырӑсла статьясем те курӑнкалама пуҫларӗҫ. Министрсем панӑ интервьюсене чӑвашла куҫармасӑрах пичетлени пӗрре мар куҫ тӗлне пулчӗ. Тем тесен те, чӑваш хаҫачӗн йӑлтах чӑвашла тухса тӑмалла.
Хаҫата тӳре-шара саламлама килнӗ.
Пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Чӑваш АССР халӑх артисчӗ, РСФСР искусство тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, К. Станиславский ячӗллӗ РСФСР Патшалӑх премийӗн лауреачӗ Леонид Родионов ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ. Кун пирки паян Чӑваш Енӗн Культура министерстви пӗлтерет.
Леонид Никонорович Куйбышев облаҫӗнчи (хальхи Самар облаҫӗ) Сергиев районӗнчи Кив Якаль ялӗнче ҫуралнӑ. 1936 ҫулта вӑл Чӑваш патшалӑх театр училищине вӗренсе пӗтернӗ, тепӗр тӑватӑ ҫултан — А.В. Луначарский ячӗллӗ Театр искусствин патшалӑх инситутне.
«Театрта ӗҫленӗ вӑхӑтра хӑйне пысӑк квалификациллӗ режисер, пултаруллӑ йӗркелӳҫӗ, педагог пек кӑтартнӑ», — тесе ҫырать Культура министерстви Родионов пирки.
Профессилле чӑваш режиссерӗсенчен пӗри пулнӑскер классика хайлавӗсене чӑваш театрӗнче вӑл, чӑн та, самай лартнӑ. Сӑмахран, В. Шекспирӑн «Отеллине», Н. Гоголӗн «Ревизорне», А. Островскин «Айӑпсӑр айӑплисене», «Вӑрманне», М. Горькин «Мещансемне», «Старикне», Л. Толстойӑн «Тӗттӗмлӗх тытӑмӗнчене» тата ыттине куракан патне ҫитернӗ.
Хӑй те Родионов пьесӑсем ҫырнӑ. 10 пьесӑран чи малтанхине, «Колхоз хӗрӗсем» ятлине, Алексей Афанасьевпа шӑрҫаланӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче вылякан Василиса Петрова 55 ҫул тултарать. Юбилей ячӗпе ӑна ӗҫтешӗсем ыран «Шанель пике» спектакль умӗн саламлӗҫ.
Василиса Петрова Етӗрне районӗнчи Ванькушкӑнь ялӗнче ҫуралнӑ. 1983 ҫулта Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ Аслӑ театр училищине вӗренсе пӗтернӗ хыҫҫӑн Чӑваш патшалӑх академи драма театрне ӗҫлеме килнӗ. Унтанпа Василиса Петрова чылай сӑнара калӑпланӑ. Ҫав шутра Н. Терентьевӑн «Пушар лашинче» — Ливадине, А. Заридзен «Вунсарккӑрта чухӗнче» — Маринӑна, Ф. Достоевский «Юрату мар ку — чирӗнче» — Аделаидӑна тата ытти асра юлмалли самай роле те вӑл ӗнентерӳллӗ вылянӑ. Ыранхи «Шанель пикере» 55-ри артистка Нина Андреевна пулса сцена ҫине тухӗ.
Василиса Петрован хӑйне евӗрлӗхӗ шутне унӑн хаваслӑхне, шӳтлес ӑсталӑхне, чеченлӗхне кӗртеҫҫӗ. Вӑл психологи тӗлӗшӗнчен кӑткӑс сӑнарсене те, кулӑшлисене те пӗр пек ӗнентерӳллӗ вылять. Вӑл эпизодла сӑнарпа та асра юлма пултарни те ку енпе театрсем хушшинчи конкурса ҫӗнтерни те ҫавнах ҫирӗплетет.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи ветерансен канашӗ ӗнер, нарӑсӑн 27-мӗшӗнче, Етӗрне районӗнчен илнӗ Астӑвӑм альбомне тултарса Муркаш район элчисене парса ячӗ.
«Эстафета памяти поколений» (чӑв. Ӑрусен астӑвӑмӗн эстафети) эстафетӑра республикӑри пур ветеран организацийӗ те хутшӑнать. Кашни район альбомра хӑйӗн геройӗсем ҫинчен хушса ҫырать. 2015 ҫулта кунти материалсене пухса Астӑвӑм кӗнеки пичетлесе кӑларма шутлаҫҫӗ.
Республикӑри ветерансен канашӗн председателӗ Анатолия Пукки, конкурс ертӳҫи Анатолий Филиппов, конкурс комисси пайташӗ Галина Персидская, Муркаш районӗпе Шупашкар район элчисем тӗлпулура хастар пулчӗҫ. Районти ветерансен ертӳҫи Галина Тимакова пухӑннисене общество ертсе пынипе туса ирттернӗ ӗҫсемпе паллаштарчӗ. Анатолий Пукки эстафета тӗллевӗсем пирки каласа кӑтартрӗ, Енкӗлт ялӗнчи Сергей Баринов ертсе пыракан ветерансен организацине республикӑра ҫӗнтерӗве халалласа ирттернӗ смотр-конкурс лауреатне чысларӗ.
Районта вырӑс чӗлхипе «Мое село (моя деревня) в годы Великой Отечественной войны» (чӑв. Ман ял Тӑван Ҫӗршыв Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче) сочиненисен конкурсӗ ирттернӗ, унта пурӗ 29 ӗҫ тӑратнӑ, саккӑрӑшӗ ҫӗнтерӳҫӗ ята тивӗҫнӗ.
+6.3 °C