Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Шупашкара Раҫҫей эстрада юрӑҫи Сергей Лазарев килет. Ун чухне шӑпах «Атӑлҫи мисӗ» илемлӗх конкурсӗ иртет.
Сергей Лазарев каҫхи 6 сехет ҫурӑра концерт лартӗ. Ку «Контур» суту-илӳ комплексӗнче пулӗ. Аса илтерер: Сергей Лазарев темиҫе ҫул каялла Еврокуравра ҫӗнтернӗ.
«Атӑлҫи мисӗ» илемлӗх конкурса кашни ҫулах ирттереҫҫӗ. Кӑҫал унта пикесем килме тытӑннӑ ӗнтӗ. Хальхинче коронӑна ҫӗнсе илессишӗн Хусан, Тамбов, Ярославль, Сарӑту, Киров, Аҫтӑрхан, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хӗрӗсем тупӑшӗҫ. Ҫӗнтерӳҫе ҫав кунах, ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, палӑртӗҫ.
Шалти ӗҫсен министерствин Шупашкарти управленийӗн экономика хӑрушсӑрлӑхӗн тата коррупципе кӗрешекен управленийӗнче ӗҫлекен икӗ ҫын тата ШӖМӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти пайӗнче тӑрӑшакан тӗпчевҫӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӗсем хӑйсен ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курнӑ тата усламҫӑсене саккунлӑ ӗҫне чӑрмав кӳнӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, кӑҫалхи ака уйӑхӗнче ШӖМӗн хулиганла ӗҫе тӗпченӗ май харсӑрланнӑ палламан ҫынсене шыранӑ май тӑватӑ коммерци фирмине пырса кӗрсе унти компьютер техникине, ытти хута илсе кайнӑ. Йӗрке хуралҫисем ҫапла хӑтланни усламҫӑсене самай ура хунӑ.
Пӑтӑрмаха палӑртассишӗн харӑсах темиҫе служба ҫине тӑнӑ: ШӖМӗн хӑйсен хӑрушсӑрлӑхӗн управленийӗ, Федерацин хӑрушсӑрлӑх управленийӗ, Следстви комитечӗн управленийӗ тата республика прокуратури.
Ӗнер пӗрремӗш хут ботаника пахчине кӗрсе куртӑм. Вӑл ҫул хӗрринчен инҫе те мар вырнаҫнӑ пулин те, Шупашкартан Кӳкеҫ еннелле кайнӑ чухне яланах асӑрхатӑн пулин те кӗрсе курас тӗлӗшпе ӑнӑҫлах вырнаҫман. Шӑп ҫавӑнпах пулӗ ӗнтӗ ун пирки чылайӑшӗ пӗлеҫҫӗ пулин те унпа паллашакансем сахал. Ман пекех ӗнтӗ. Эп хам та ӗнер унта ӑнсӑртран лекрӗм темелле. Ҫеҫпӗл Мишшин амӑшне асӑнма кайма вӑхӑт ирттермеллеччӗ те (час пушантӑм) ҫула май кӗрсе тухас терӗм.
Шалта вара, курмалли те, кӑсӑкли те — пайтах. Ҫавӑн пирки сире каласа кӑтартасшӑн та.
Шала кӗрес умӗн асӑрхаттару хӑми ҫакӑнса тарать: чечексем татма, курӑк пуҫтарма, кӑвайт чӗртме юрамасть. Ботаника пахчине кӗрсе паллашасси тӳлевлӗ пулма пултарасси пирки те ҫырнӑччӗ-ха. Ҫавах та ман умӗн ҫынсем чиперех кӗрсе кайнине шута илтӗм те хам та кӗрсе паллашас терӗм.
Шала кӗрсен кунти тирпейлӗхе асӑрхарӑм. Ҫӳп-ҫап пуҫтармалли баксем кашни кӗтесрех лараҫҫӗ. Мӗн кӑмӑлсӑрлантарчӗ — ытларах пайпа ҫӳп-ҫап канма килекенсенчен юлать. Ботаника пахчинчи ӗҫченсем вара хӑйӗн ӗҫне лайӑх тӑваҫҫӗ — ҫав ҫынсем хыҫҫӑн пуҫтарса пыраҫҫӗ.
Шупашкарта пурӑнакан Лиза Петровӑна пӗр тӑхтаса тӑмасӑр операци тумалла. Вӑл 7-ре кӑна-ха, нушине вара пайтах курать.
Лиза усал шыҫӑпа чирлет. Амӑшӗ пилӗк ачана ура ҫине тӑратать, ҫавӑнпа унӑн операци валли укҫа ҫук. Кун валли 3,5 миллион тенкӗ кирлӗ.
Ҫемьене инкек пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче килнӗ. Амӑшӗ Любовь Степанова каланӑ тӑрӑх, ҫав ҫул хӗрачан сулахай ури хытӑ ыратма тытӑннӑ, кайран шыҫӑннӑ. Амӑшӗ ӑна тухтӑра кӑтартнӑ.
Тухтӑр пӑхнӑ хыҫҫӑн ку онкологи пулма пултарнине каланӑ. Вӗсене Хусана тӗрӗсленме янӑ. Биопси илнӗ хыҫҫӑн диагноз ҫирӗпленнӗ. Ҫитменнине, ӳпкинче метастаза пулни палӑрнӑ. Ун чухне Лиза химиотерапие ҫӳреме пуҫланӑ.
Мускав тухтӑрӗсем тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн Лизӑн урине сыхласа хӑварма йышӑннӑ. Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче вӗсем каллех Хусана таврӑннӑ. Халӗ амӑшӗпе хӗрӗ кашни виҫӗ эрнере Мускав сипленме ҫӳреҫҫӗ. Сиплев хаклӑ.
Мускаври Блохин ячӗллӗ онкологи центрӗ Лизӑна йышӑнма хатӗр. Анчах 3,5 миллион тенкӗ кирлӗ. ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министерстви 1 миллион тенкӗлӗх квота уйӑрнӑ. Ку ҫитмест. Лизӑна кашни ҫыннах пулӑшма пултарать.
Патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне кӳрекен нумай ӗҫ тӑвакан центрсем хушшинче республика шайӗнчи конкурс иртнӗ.
Ӑмӑртӑва темиҫе номинаципе йӗркеленӗ. «Нумай ӗҫ тӑвакан центрӑн чи лайӑх универсаллӑ специалисчӗ» ята Шупашкарти центрта ӗҫлекен Ольга Чернова тивӗҫнӗ. Етӗрнери центрта тӑрӑшакан Валентина Степанова иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Нина Рамеева — виҫҫӗмӗш.
Нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсене хӑйсене те хакланӑ. Чи лайӑххи тесе Елчӗк районӗнчине палӑртнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Шупашкар тата Ҫӗмӗрле хулисенчи нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсем тухнӑ.
Центрсенче персонала епле ертсе пынине те хакланӑ. Тӳресен шучӗпе Ҫӗрпӳ районӗнчине ҫитекен тупӑнман. Елчӗк районӗнчине тата Улатӑр хулинчине те пысӑка хурса хакланӑ май иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсемпе палӑртнӑ.
94 ҫул каялла, 1922 ҫулта чӑваш халӑхӗн чи палла сӑвӑҫисенчен пӗрин — Ҫеҫпӗл Мишшин — чӗри тапма чарӑннӑ, вӑл пирӗнтен ӗмӗрлӗхех уйрӑлнӑ. Ҫак куна палӑртса паян унӑн Шупашкарти палӑкӗ умӗнче митинг иртрӗ. Пухӑннӑ культура ӗҫченӗсемпе Ҫеҫпӗл Мишши тӑванӗсем паллӑ сӑвӑҫа асӑнчӗҫ, сӑввисене вуларӗҫ.
Асӑну мероприятине Валери Туркай сӑвӑҫ ертсе пычӗ. Сӑмах илекен кашни ҫынна вӑл Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввине вуласа пама сӗнчӗ. Тухса калаҫакансен йышӗнче культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов, «Хыпар» хаҫатӑн тӗп редакторӗн ҫумӗ Геннадий Максимов, Светлана Асаматпа Раиса Сарпи сӑвӑҫсем, Ҫеҫпӗл Мишшин музейӗн заведующийӗ Антонина Андреева тата ыттисем пулчӗҫ. Вӗсенчен кашни Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввине вуласа пачӗ.
Асӑну мероприятийӗ палӑк умне чечек хунипе вӗҫленчӗ.
Сӑмах май, ыран чӑваш хастарӗсем Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫине кайса Ҫеҫпӗл Мишши амӑшне асӑнма кайса килӗҫ. Унта 14 сехет тӗлне ҫитмелле.
Паян, ҫӗртмен 15-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев РФ Хӑрушсӑрлӑх Канашӗн Секретарӗпе Николай Патрушевпа тата РФ Президенчӗн федерацин Атӑлҫи округӗнчи тулли парваллӑ элчипе Михаил Бабичпа республикӑри предприятисенче хӑрушсӑрлӑх ыйтӑвӗпе еплерех ӗҫленипе кӑсӑкланнӑ.
Вӗсем Г.А. Ильенко ячӗллӗ «Элара» ӑслӑлӑхпа производство комплексӗпе паллашнӑ. Организацин гендиректорӗ Андрей Углов ҫӗршыври авиацие тӗрлӗ хатӗрпе тивӗҫтерсе тӑракан концернсен шутӗнче пулнине аса илтернӗ, Су, МиГ, Ту самолетсем валли ятарлӑ хатӗрсем калӑпласа кӑларнине пӗлтернӗ. Кунсӑр пуҫне Бе-200 самолет-амфибисем, «Камова» тата «Миля» фирмӑсен вертолечӗсем валли те тӗрлӗ хатӗр ӑсталаҫҫӗ. Предприяти чукун ҫул предприятийӗсемпе те килӗштерсе ӗҫлет.
Сумлӑ йыш Шупашкарти «Экра» предприятие, Ҫӗнӗ Шупашкарти каяш пухакан полигона та ҫитсе килнӗ.
Ҫитес уйӑхран хваттер укҫи хакланӗ. Ҫапла вара газшӑн та, шывшӑн та, ҫутӑшӑн та ытларах тӳлеме тытӑнӑпӑр.
Шупашкар хулине илес пулсан, ӑшӑшӑн тӳлесси кӗсьене мӗн чухлӗ ҫӳхетме тивесси ҫурта мӗнле компани ӑшӑпа тивӗҫтернинчен килет. «Т Плюс» хака 6,7% хӑпартӗ, «КТ» текенни — 4,4%.
Газ плитиллӗ кил хуҫисен ҫутӑ укҫине ҫитес уйӑхран 6,4% нумайрах тӳлеме тивӗ, электричество плитиллисен — 6,6%. Шывшӑн тата таса мар канализацишӗн хак тепӗр чӗрӗк чухлӗ ӳсмелле.
Тӳре-шара ҫынсене сахал тупӑшлисене субсиди парса пулӑшни пирки аса илтерет. Кӑҫалхи ҫур ҫулта кӑна республикӑн тӗп хулинче коммуналлӑ пулӑшу ҫӑмӑллӑхне кӳме хыснаран 51,7 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫӑмӑллӑхпа 6,7 пин тыла ҫемье усӑ курнӑ.
Ӗнер Чӑваш Енӗн Элтеперӗ эрнесерен ирттерекен канашлӑва ирттернӗ. Унта яланхиллех тӗрлӗ ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Ҫав шутра тӳре-шара Раҫҫей кунне епле ирттернине те тишкернӗ.
Республикӑн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Неяскин Шупашкарти хӑш-пӗр кану учрежденийӗсем право йӗркине тата хӑрушсӑрлӑха пӑханманнине палӑртса хӑварнӑ. Сӑмахне ҫирӗплетме вӑл тӗп хуламӑрти Мир проспектӗнче вырнаҫнӑ «У Петровича» кафене асӑннӑ. Апатлану предприятийӗ унта пырса ҫӳрекенсен хӑрушсӑрлӑхӗшӗн тӑрӑшмасть тесе шухӑшлать иккен Сергей Неяскин министр. Сӑмах май, кафе йӗрке хуралҫисемпе — полицин участокри пункчӗпе — кӳршӗллӗ вырнаҫнӑ.
Министр ун пек учрежденисен ӗҫне чарса лартма сӗннӗ. Михаил Игнатьев Элтепер министр каланипе килӗшнӗ май яваплисене ку ыйтупа ҫине тӑма хушса каланӑ.
Кӑҫал Чӑваш Енре «Уҫӑ Атӑл» фестиваль пӗрремӗш хут иртет. Ӑна регион сӑн-сӑпачӗн ыйтӑвӗсене, туризма рекламӑлассине халаллӗҫ.
Фестиваль ҫӗртме уйӑхӗн 14–17-мӗшӗсенче Шупашкарти Пӑр керменӗнче иртӗ. Сӑмах май, Чӑваш Енре туризма аталантарас енӗпе координаци канашне йӗркеленӗ.
Фествиальте виҫӗ лапам иртӗ: конкурс, вӗренӳ тата ӑслӑлӑхпа практика. Экспертсемпе спикерсен йышӗнче маркетинг тата реклама тытӑмӗнчи профессионалсем пулӗҫ.
Фестивале хутшӑнакансем туризм маркетингӗнчи тӗнчери брен-гуру тата Раҫҫейри, Беларуҫри, Украинӑри, Казахстанри брендингӗсенчи ӑсталӑх класӗсене хутшӑнӗҫ.
+8.2 °C