Чӑвашсен «Хавал» пуҫару ушкӑнӗ чӑваш чӗлхин уйлӑхне ҫулсерен ирттерекенччӗ. Кӑҫалхи уйлӑха ирттересшӗн. Чӑваш чӗлхине вӗренес тата вӗрентес кӑмӑллисене утӑ уйӑхӗн 4-10-мӗшӗсенче пухасшӑн. Кун пирки ушкӑн «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче пӗлтернӗ. Унччен вара ыйтӑм (ӑна икӗ чӗлхепе: чӑвашла тата вырӑсла) йӗркеленӗ.
«Хавал уйлӑх пулсан эпӗ...» ыйтӑва ҫапларах хуравлама май пур: «Килме хатӗр», «Килес кӑмӑллӑ, анчах тӗрлӗ сӑлтавран килет», «Килес кӑмӑллӑ, анчах мана вӑхӑчӗ юрӑхлӑ мар»,«Килме шутламастӑп», «Пӗлместӗп~~».
Чӑваш пукани Корейӑра упранӗ. Асӑннӑ ҫӗршывӑн тӗп хулинче, Сеулта, «Пушкин ҫурчӗ (Pushkin House)» музей пур. Ӑна вырӑссен культурӑпа вӗренӳ центрӗ ҫумӗнче 2002 ҫулта уҫнӑ. Ӑна Раҫҫейпе Корея пӗр-пӗрин культура эткерлӗхӗпе пуянланччӑр, вырӑнтисем вырӑс чӗлхине вӗренччӗр тесе йӗркеленӗ. Шӑпах ҫав музейре упранӗ те чӑваш пукани.
Сеулти музей вали пуканесене Людмила Васильева ӑста хатӗрленӗ. Матрешка 8 пуканерен тӑрать. Кашни пуканене чӑвашла тумлантарнӑ.
Пуканене Халӑхсем хушшинчи ассоциаци урлӑ ӑсатӗҫ. Проект партнерӗсем — Чӑваш Ен Экономика аталанӑвӗн тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерстви, «Манӑн услам» центр тата республикӑн Экспорт пулӑшӑвӗн центрӗ.
Ака уйӑхӗн 8-мēшēнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Чи хаклӑ пуянлӑх» премьера иртӗ. Юхма Мишши ҫырнã истори халапне Чãваш Республикин искусствãсен тава тивēҫлē деятeлē Вячеслав Оринов режиссер лартнӑ.
Театр Фейсбукра ҫӗнӗ ӗҫ пирки ҫаларах хыпарланӑ: «Этемлӗх ӗмӗрӗнче ҫут тӗнчерен мӗн чухлӗ халӑх ҫухалнӑ-ши! Вӗсен кашнийӗн хӑйӗн сӑн-сӑпачӗ: культури, чӗлхи, йӑли-йӗрки пулнӑ. Чӑваш халӑхӗ тӗрлӗ ахӑрсамана витӗр хурҫӑ пек туптанса тухса хӑйне хӑй упраса хӑварма пултарнӑ. Мӗнле майпа? Несӗлсем пилленӗ чи хаклӑ пуянлӑха – ӑс-хакӑл ҫирӗплӗхне, вӑй-халне, вышкайсӑр паттӑрлӑхне – ҫухатманнине пула. Пирӗн, паянхи кун пурӑнакансен, чӑваш халӑхӗ малашне те пултӑр тесен ҫакна тӗпе хумалла та. «Чи хаклӑ пуянлӑх» истори халапӗ чӑвашсен иксӗлми вӑй-хӑват ҫӑлкуҫӗсене уҫса кӑтартать».
Шупашкарти Юханшыв порчӗ ҫывӑхӗнчи территорире нумай хутлӑ виҫӗ ҫур тума ӗмӗтленеҫҫӗ. Анчах ку сӗнӗве хула строительствин канашӗн ларӑвӗнче тӗрлӗрен йышӑннӑ. Хӑш-пӗр архитектор сӗнӗве архитектурӑри ҫӗнӗлӗх тесе ырласа мухтанӑ, теписем 100 метра яхӑн ҫӳллӗш ҫуртсене Атӑл хӗрринче туса лартни вырӑнсӑр та килӗшӳсӗр тесе хурланӑ.
Проект авторӗ, Мускаври «Атриум» архитектура мастерскойӗн гендиректорӗ Антон Надточий хӑйсен сӗнӗвне мухтанӑ май республика Элтеперӗ Олег Николаев архитектурӑра наци компоненчӗпе усӑ курма сӗннине палӑртса хӑварнӑ, пирӗн ҫуртсенче те тухьяри тимӗр укҫа евӗр япаласем пулӗҫ тесе ӗнентернӗ.
Ака уйӑхӗн 9-11-мӗшӗсенче Пенза облаҫӗнче «Асамат ахрӑмӗ» ятпа Чӑваш кино кунӗсем иртӗҫ. Ӑна йӗркелеме «Чӑвашкино» киностуди, Чӑваш Енри кинематографистсен союзӗ, ЧР Наци конгресӗ пулӑшӗҫ.
Фестивале ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Пенза облаҫӗнчи Ҫӑрттанлӑ районӗнче уҫӗҫ. Чӑваш Енрен унта режиссерсем, журналистсем тата «Чӑвашкино» ӗҫченӗсем тухса кайӗҫ. Куракансене Андрей Митешин режиссерӗн «В красном море» документлӑ фильмне кӑтартӗҫ. Фильма Граждан вӑрҫин саманине интеллигенцийӗ урлӑ кӑтартса пачӗҫ.
Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Юрий Сергеев режиссерӑн «Наследие» тата Е. Рябцеван «Юман» фильмӗсене кӑтартӗҫ, 11-мӗшӗнче – Светлана Алякимован «Священная роща чувашского кинематографа» тата Зоя Илларионован «Хурӑн шывӗ» ӗҫӗсене.
Чӑваш ташшин ӑсталӑхне алла илнисен ҫавна ҫавна ҫирӗплетсе паракан видеосене тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсене ятарлӑ хештегсемпе вырнаҫтарма май пур.
Ҫак кунсенче «Контактра», «Инстаграм», «Фейсбук», «Пӗр класрисем» социаллӑ сетьсенче чӑваш ташшин пӗрремӗш урокне вырнаҫтарнӑ.
Чӑваш ташшине профессилле ӑста хӑнӑхтарать. Ролика пӗр-ик сехетрех темиҫе пин ҫын пӑхнӑ.
Ҫӗнӗ видеона кашни эрнесерен вырнаҫтарӗҫ. Ӑна ака уйӑхӗн 29-мӗшӗччен (ун чухне Пӗтӗм тӗнчери ташӑ кунӗ шутланать) лартса пырӗҫ.
Ташлама вӗреннисене видео ӳкерсе илсе #республиканаволге и #танцы21 хештегсемпе лартма сӗнеҫҫӗ.
| ПУШ | 26 |
Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ патне ҫырупа тухнӑ (пирӗн редакцире пур) — вӑл ӗнер Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче иртнӗ уявра чӑваш чӗлхи янраманнишӗн пӑшӑрханса ҫырнӑ.
«Мана тата театра пухӑннӑ ытти нумай сумлӑ ҫына ӗнерхи «уявра» МӖН тӗлӗнтерчӗ те чунран тарӑхтарчӗ-ха?.. «Уявӑн» пӗрремӗш, официаллӑ, пайӗнче Чӑваш Сӑмахӗ пачах та янӑраманни тата сценӑна илемлетнӗ чух Чӑваш Чӗлхипе пачах та усӑ курманни!» — ҫырнӑ хӑйӗн ҫырӑвӗнче Валери Туркай. Чӑваш Енӗн культура министрӗ те, финанс министрӗ те, Патшалӑх Канашӗнче килнӗ Рафинов та хӑйсен сӑмахӗсене каланӑ чухне чӑвашла пӗр сӑмах та каламанни пирки пӑшӑрханать ҫыру авторӗ.
Валери Туркай шучӗпе чӑваш чӗлхине хисеп туманни Светлана Каликовӑпа ҫыхӑнӑ. «Ман шутпа, С.А. Каликова хӑйӗн пуканӗ ҫинче лармасть», — пӗтӗмлетнӗ Валери Туркай хӑйӗн ҫырӑвне.
Митта Ваҫлейӗн Хунтин (Фончӗн) Канашӗ 2021 ҫулшӑн Митта Ваҫлейӗн Парнине (Премине) «Литературӑпа искусствӑри пултарулӑхшӑн» тата «Чӑваш халӑхӗн демократилле аталанӑвӗ валли тунӑ ӗҫсемшӗн» номинацисенче (пӗр харӑс)
– литературӑри тата пурнӑҫри тӳрӗлӗхшӗн, чӑваш литературине пӗтерес патне илсе ҫитернӗ кунсенче чӑваш ҫыравҫин чыслӑхне ӳкме паманшӑн [упраса хӑварма пултарнӑшӑн],
– пурнӑҫ тӑршшӗпех хаҫат-журналта ӗҫлесе хуть те хӑҫан та чӑваш халӑхӗн аталанӑвӗ чӑн-чӑн демократилле ҫулпа пулса пытӑр тесе тӑрӑшнӑшӑн, ертӳҫӗ пулса ӗҫленӗ ҫулсенче яланах уҫҫӑнлӑхпа чӑнлӑха, тӗрлӗшухӑшлӑха ҫул парса пынӑшӑн,
– илемлӗ хайлавӗсенче тӑван халӑхӑн хальхи тата авалхи пурнӑҫне куҫа курӑнмалла чӗррӗн те чуна витермелле тӗрӗс кӑтартма, малашлӑха шанӑҫпа пӑхма ӗненӳпе вӑй-хӑват паракан сӑнарсем ҫуратма [калӑплама] пултарнӑшӑн Николай МАКСИМОВ чӑваш ҫыравҫине тата журналиста пама тата ӑна Митта Ваҫлейӗн сӑнӗллӗ кӗмӗл паллӑпа (медальпе) чыслама йышӑннӑ.
Николай Николаевич Максимов 1944 ҫулхи кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Канаш районӗнчи Кӑшнаруй ялӗнче ҫуралнӑ, ачаллах амӑшӗсӗр юлнӑ, ҫамрӑклӑхӗ Йӗпреҫ районӗнче иртнӗ.
Чӑваш Республикин Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министрне Кристина Майнинана тутарсен октрыткисем килӗшнӗ. Вӑл кӑна та мар.
Иртнӗ эрнере министр Тутарстанра пулнӑ. Унти «Литература кафинче» Тутар кӗнеке издательствин ҫӗнӗ кӑларӑмӗсемпе паллашма тата вӗсене туянма пулать. Унта тутар чӗлхипе кӑларнӑ открыткӑсем те пур. «Питӗ лайӑх шухӑш. Шута илӗпӗр», — тенӗ министр.
«ТАТМЕДИА» медиахолдингра пулнӑ май унта чӑвашла тухса тӑракан хаҫатсемпе те паллашма май килнӗ. Тутарстан Республикинчи «Сувар» чӑвашла хаҫат, Аксу районӗнчи «Ял пурнӑҫӗ», Нурлат районӗнчи «Дуслык», Пӑва районӗнчи «Ялав», Ҫӗпрел районӗнчи «Тӑван ен» хаҫатсенче ӗҫлекенсем хӑйсем кулленхи тӑрӑшӑвӗпе паллаштарнӑ. Унти журналистсем Чӑваш Енри ӗҫтешӗсенчен чӑваш литература чӗлхине тарӑнрах вӗренесшӗн.
Тутарстанри чӑваш наци культурин автономийӗ Хусанта отчетпа суйлав конференцине ирттернӗ. Унта Тутарстан президенчӗн наци политикин департаменчӗн шалти политика енӗпе ӗҫлекен управлени пуҫлӑхӗ Данил Мустафин, Тутарстанри Ассамблея Канашӗн ӗҫ тӑвакан комитечӗн ертӳҫи Константин Яковлев, Тутарстанри Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗн директорӗ Ирек Шарипов, Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ Владимир Тяпкин, чӑваш хаҫачӗсен элчисем тата ыттисем хутшӑннӑ.
Данил Мустафин республикӑри чӑваш обществи чӑваш культурине, чӗлхине упрас тата аталантарас тӗлӗшпе тухӑҫлӑ ӗҫленине каланӑ. Константин Яковлев общество ӗҫне ачасемпе ҫамрӑксене явӑҫтарни пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртнӑ. Владимир Тяпкин Тутарстанри чӑваш обществин хастарӗсене чӑваш чӗлхипе культурине упрас тӗлӗшпе пысӑк ӗҫ тунӑшӑн тав тунӑ, Тав хучӗсем панӑ.
Тутарстанри чӑваш наци культурин автономийӗн председателӗ Дмитрий Самаренкин автономин 2017–2020 ҫулсенчи ӗҫӗ пирки доклад тунӑ. Тухса калаҫнисене итлесен организаци Уставне сӳтсе явнӑ, Канаш, ревизи комиссийӗн пайташӗсене, автономи председательне, унӑн ҫумне суйланӑ.
+9.2 °C