Ӗнер Шупашкарта Раҫҫейӗн Общество палатин пайташӗ Вероника Крашенинникова пулнӑ. Асӑннӑ политолог Тулаш политика тата пуҫарусен институчӗн гендиректорӗ шутланать, «Звезда» (чӑв. Ҫӑлтӑр) телеканалпа «Прогнозы» кӑларӑма ертсе пырать.
Вероника Крашенинникова ӗнер, нарӑсӑн 13-мӗшӗнче, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн культура керменӗнче ҫамрӑксемпе ҫӗршывӑмӑрӑн тулаш политикине сӳтсе явнӑ.
Политологпа ӗнерех Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ЧР Правительство ҫуртӗнче тӗл пулнӑ. Хӑнана Михаил Васильевич ҫамрӑксемпе курнӑҫнӑшӑн тав тунӑ.
Вероника Крашенинникова Элтепере истори тата общество пӗлӗвӗн вӗрентекенӗсем валли уҫӑ лекци ирттернине, вӗсем ӑна кӑсӑкланса итленине пӗлтернӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Этнография чувашского народа» ятпа ҫӗнӗ кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Ӑна Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑxӗсен институчӗн ӑсчахӗсем пухса хатӗрленӗ. Ӗҫ ушкӑнне истори ӑслӑлӑxӗсен тухтӑpӗ В.П. Иванов тухӑҫлӑ ертсе пынӑ.
Ҫaк паха кӗнекере чӑвашсем ӑҫтан пулса кайни, халӑx йышӗ, наци тумтирӗ, капӑpлӑxӗсемпе апат-ҫимӗҫӗ, ҫeмье тата халӑх пурнӑҫӗ, йӑли-йӗрки, ӑруран ӑpӑва куҫнӑ пултарулӑхӗпе ӑcталӑxӗ, ӗненӗвӗ, ӳнерӗ тата ытти ҫинчен тӗплӗ ҫырса кӑтартнӑ.
Унсӑр пуҫне кӗнекене терминcен словарьне уйрӑммӑн кӗpтнӗ. Ҫaвӑнпа та вӑл вӗрентекенсемпе студентсемшӗн, аслӑ классенче ӑс пухакан ачасемшӗн тата чӑваш халӑxӗн истoрийӗпе, культурипе кӑcӑкланакансемшӗн усӑллӑ та кирлӗ пулма тивӗҫ.
Студентсен сесси хӗрсех пырать. Зачетсем, экзаменсем… Ахӑртнех, нумайӑшӗ ку тапхӑрта канлӗхне ҫухатнӑ. Теприсем, тен, нервисене лӑплантараймаҫҫӗ.
Раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче 16 сехет ҫурӑра Шупашкарти «Студентсен хули» чарӑнура темӗнле ҫын И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн истори вӗрентекенне тапӑннӑ. Хайхискер ӑнсӑртран чупса пынӑ та 30 ҫулти арҫынна ҫурӑмӗнче икӗ хутчен кӗрслеттернӗ.
Тапӑннӑ ҫын питне шарфпа хупланӑ. Хӑй 170-175 сантиметр ҫӳллӗш. Полицейскисем тӗрех «Квадрат» планпа ӗҫлеме пуҫланӑ, анчах преподавателе тапӑннӑ ҫынна тупайман. Вӗрентекене пульницӑна илсе кайнӑ, халӗ унӑн пурнӑҫӗ хӑрушлӑхра мар.
И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧПУ студенчӗсемпе вӗрентекенӗсем аслӑ шкултах шӑл сиплеме пултараҫҫӗ. Нумаях пулмасть унта стоматолог пӳлӗмӗ уҫӑлнӑ. Унта хальхи йышши хатӗр-хӗтӗр вырнаҫтарнӑ. Стоматолог сипленине радиовизиограф сӑнаса тӑрӗ.
Стоматолог пӳлӗмӗнче терапевт та ӗҫлӗ. Кирлӗ пулсан ортопедпа ортодонт та килӗҫ.
Студентсен тухтӑр патне кайма, черете ҫырӑнма вӑхӑт та ҫук. Малашне вӗсем аслӑ шкултан тухмасӑрах специалист патне лекейӗҫ. Сӑмах май, Чӑваш Енри нихӑш аслӑ шкулта та хальлӗхе стаматолог пӳлӗмӗ ҫук.
Тахҫан вӗренӳ учрежденийӗсенче тухтӑр пӳлӗме пулнӑ. Кунашкал йӗрке вӗренӳ тытӑмне ҫӗнӗрен таврӑнма пуҫланӑ. ЧППУра стоматолог пӳлӗмне уҫма сахал мар укҫа тӑкакланнӑ. Ҫапах университет инвестицисем тӑкака саплаштарасса шанаҫҫӗ.
Раҫҫейри чи ҫамрӑк университетсенчен пӗри – И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ – паян 50 ҫул тултарнӑ.
1967 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, вӗренӳ ҫулӗ пуҫланиччен 2 эрне юлсан, СССРти Министрсен канашӗ Чӑваш патшалӑх университетне йӗркелесси пирки постановлени алӑ пуснӑ.
Республика хими, машиностроени, медицина, экономика тытӑмӗсенче ҫитӗнӳсем тунинче Чӑваш патшалӑх университечӗн тӳпи те пур. Вӑл пилӗк факультетпа ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫур ӗмӗрте вӑл регионти пысӑк организации пулса тӑнӑ. Халӗ унта 16 пин ытла студент вӗренет.
Японири Токио университечӗн ют чӗлхесен факультетӗнче аспирантурӑра вӗренекен Мураками Такенори чӑваш чӗлхине вӗренме килнӗ. Вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ чӑваш чӗлхипе культурин пӗтӗм тӗнчери ҫуллахи шкулне ҫӳрӗ. Шкул ҫурла уйӑхӗн 6-20-мӗшӗсенче ӗҫлӗ.
Мураками чӑвашла вӗренес тесе вӗренӳпе методика литреатурине тата словарьсем туяннӑ. Аспирант пулас диссертаци валли те материал пухать.
Япони ҫынни пирӗн республикӑра епле пурӑнӗ-ха? Ӑна аслӑ шкулӑн студентсен пӗтӗм тӗнчери клубӗн пайташӗсем пулӑшӗҫ. Мураками пушӑ вӑхӑчӗпе усӑ курса Атӑл леш енне, Шупашкарти «Ҫӗнтерӳ паркӗ» асӑну комплексне ҫитсе килнӗ ӗнтӗ. Вӑл «Сувар» этнокультура паркӗпе паллашма та ӗлкӗрнӗ.
Ҫӗршыв ертӳҫи Чӑваш Енре ҫуралнӑ тепӗр ачана саламлӗ. Маларах Шупашкарти 53-мӗш шкулта 7-мӗш класс пӗтернӗ Софья Морозована Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин паспорт панӑччӗ. Ҫӗршыв ертӳҫи Шупашкар пикине тата унпа паспорт илнӗ ытти ачана «14 ҫула ҫитнӗ ҫӗре эсир нумай пултарнӑ», — тесе ырланӑ. Софья Морозова кадет шкулӗнче вӗренме май килнишӗн Раҫҫее тав тунине палӑртнӑ. Олимпиадӑсенче, ытти енпе те вӑл хастар, вӗсене яланах хутшӑнать.
Халӗ Федерацин айӑплава пурнӑҫа кӗртессипе ӗҫлекен службин Самарти юридици институтӗнче вӗренсе пӗтерекен Александр Петрова пиллӗкпе вӗренсе пӗтернӗ ятпа саламланӑ.
Чӑваш каччине тата ҫар аслӑ шкулӗсенче вӗренекенсене Владимир Путин паян Кремльте йышӑннӑ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вӗрентекенне ӗҫ пӳлӗмӗнче вӗлернӗ, унӑн виллине тупнӑ. Ку ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пулнӑ.
Вӑл ЧПУн медицина факультечӗн экстремаллӑ кафедринче студентсене вӗрентнӗ. Профессор Шупашкарти Васкавлӑ медпулӑшу пульницинче ӗҫленӗ. Шӑпах ҫавӑнта пӳлӗмре унӑн виллине тупнӑ та.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, профессорӑн кӗлетки ҫинче сурансем тупнӑ. Ку ӑна пусмӑрласа вӗлернине кӑтартать. Студентсем каланӑ тӑрӑх, инкек умӗн пӗр кун маларах вӑл патшалӑх экзаменне тыттарнӑ.
Студентсем профессор хаваслӑ тата лайӑх ҫын пулнине ӗнентереҫҫӗ. Ку тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ следстви пырать.
Атӑл леш енче ЧР ШӖМӗ ҫумӗнчи общество канашӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта йӗрке хуралӗ енӗпе тӑрӑшакан студентсен отрячӗсене йӗркелесси пирки калаҫнӑ. Полицейскисен шухӑшӗпе, ку пирӗн регионта преступленисен йышне чакарма пулӑшать.
Лару ҫӗртме уйӑхӗн 2-мӗшӗнче иртнӗ. Полици полковникӗ Марат Семенов палӑртнӑ тӑрӑх, общество йӗркине сыхлас енӗпе дружинӑсем йӗркелени — паянхи кун ҫивӗч ыйту. Ку преступленисен йышне те пӗчӗклетме пулӑшать.
Марат Семенов ҫакна тӗслӗхсемпе ҫирӗплетнӗ. Вӑл Шупашкар районӗнче халӑх дружини эрех-сӑра саккунсӑр майпа сутнӑ тӗслӗхе тупса палӑртни пирки аса илнӗ. Тепӗр тесен, ку студентсене ҫӗнӗлӗхсемпе паллашма, пӗлӳ шайне ӳстерме пулӑшать. Ҫапла майпа шалти ӗҫчен органӗсем валли кадр резервӗ хатӗрлес ӗҫ те йӗркеленсе пырать.
Общество канашӗн пайташӗсем ку сӗнӗве ырласа йышӑннӑ. Кунашкал отрядсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ пуҫланнӑ тӗле йӗркелесшӗн.
«Астӑвӑм» шырав отрячӗ Ленинград облаҫне каять. Ку отряд И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра йӗркеленнӗ. Вӑл ЧР Элтеперӗн грантне тивӗҫнине хыпарланӑччӗ.
«Астӑвӑм» Ленинград облаҫӗнче Пӗтӗм Раҫҫейри «Волховский фронт-2» шырав юхӑмне хутшӑнӗ. Отряда историпе филологи факультечӗн В.Ф.Каховский ячӗллӗ археологипе этнографи музейӗн заведующийӗ, Тӑван ҫӗршыв тата пӗтӗмӗшле историн кафедрин аслӑ преподавателӗ Николай Мясников ертсе пырать.
Экспедици ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пуҫланӗ те ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Ку отрядӑн 11-мӗш шырав экспедицийӗ пулӗ.
+12.5 °C