Елчӗк районӗнчи Кӗҫӗн Таяпа ял тӑрӑхӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Каркалар ялӗнчи Николай Краснов композитора халалласа уяв ирттернӗ. Районта пурӑнакансем ӑна чи малтанах такмак ӑсти пулнипе пӗлеҫҫӗ. Куракансем унӑн пултарулӑхне кӑмӑлласа йышӑннӑ. Юрӑсем те ҫырнӑ Николай Иванович. Пӗрремӗш юррине Совет Ҫарӗнче службӑра тӑнӑ вӑхӑтра ҫырнӑ. Купӑспа калама вара шкула кайичченех вӗреннӗ. Хӑй ӗмӗрӗнче мӗн чухлӗ сӑвӑ ҫырса юрра хывнине, такмак ҫырнине ас туман та Николай Иванович. «Шел пулин те, ытла та ир уйрӑлса кайрӗ пиртен Николай Иванович», — теҫҫӗ вырӑнтисем.
Уяв вӑхӑтӗнче Елчӗкри культурӑпа кану центрӗ ҫумӗнчи «Туслӑх» фольклор ушкӑнӗ, Кӗҫӗн Таяпа ял тӑрӑхӗнчи «Салампи», Аслӑ Пӑла Тимеш ял тӑрӑхӗнчен килнӗ пултарулӑх ушкӑнӗсем ял халӑхне тата пуҫтарӑннӑ хӑнасене Николай Красновӑн юррисемпе, такмакӗсемпе савӑнтарнӑ. Уяв малалла тӑсӑлнӑ май ытти композитор хывнӑ тӗрлӗ юрӑ шӑраннӑ.
Ҫӗрпӳ хулинче тимӗртен тӗрлӗ кӳлепе шӑратса тӑвасси анлӑ сарӑлса пынине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен темиҫе хут та хыпарланӑччӗ.
Вӗсенчен пӗрне, Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалланине, культура ӗҫченӗсен професси уявне ҫав хулана пухӑнса уявланӑ кун, пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, халӑхпа тата тӳре-шарапа уҫнӑччӗ. Палӑка Культурӑна аталантаракан тата библиотекӑн районти центрӗ умӗнче вырнаҫтарнӑ.
Шӑратса хатӗрленӗ ытти кӳлепене илсен, вӗсем хулари паркра тата ача пахчинче вырӑн тупнине эпир пӗлтернӗччӗ.
Хулари ҫул ҫавринчен инҫех мар вырӑнта вара тимӗртен ӑсталанӑ урам шӑлакан тӑрать. Аллине шӑпӑр тытнӑскер иртен-ҫӳрене тирпейлӗ пулма ыйтать. Хулара Эдуард Успенский ача-пӑча ҫыравҫин хайлавӗнчи Печкин «Нарспи» кӗнекепе тӑнине, сӑмах май каласан, Чӑваш халӑх сайчӗ те хыпарланӑччӗ-ха. Халӗ ӑна «Ҫыхӑнура» автопортал 15 ҫулхине халалласа «Одноэтажная Чувашия» (чӑв. пӗр хутлӑ Чӑваш Ен) фоторепортаж хатӗрлеме ҫула тухнисем асӑрханӑ.
Шупашкар районӗнчи «Тӑван Ен» хаҫат кашни ҫырӑнтару кампанийӗ хыҫҫӑн лотерея ирттерет. Кашнинчех хаҫатҫӑсем хӑйсен вулаканӗсене сумлӑ парне выляса илме май туса параҫҫӗ. Паллах, пӗчӗкрех парнесем те тыттараҫҫӗ-ха, анчах уйрӑмах ӑнӑҫуллисене самай паха япалапах хавхалантараҫҫӗ.
Шупашкар район хаҫачӗ пирки каласан, пӗр пилӗк ҫул каялла унӑн сӑн-сӑпачӗ тӗпрен улшӑнчӗ. «Чӑваш хаҫачӗсене урӑхла кӑларма май килнине кӑтартас килчӗ манӑн», — тенӗччӗ кун пирки вӑл вӑхӑтра хаҫатра дизайнер-верстальщикра тӑрӑшнӑ Виктор Бычков. Ҫак пултаруллӑ каччӑна Борис Чиндыков тӗп редактор ӗҫе чӗнсе илнӗччӗ. Паян вӗсенчен пӗри те «Тӑван Енре» ҫук. Анчах пултаруллӑ ҫынсем акса хӑварнӑ ырӑ ҫимӗҫе паянхи коллектив Татьяна Вашуркина редактор ертсе пынипе тивӗҫлипе тытса пырать.
Хаҫат ҫырӑнакансем хушшинче ирттернӗ эрнекунхи лотерейӑра Кӳкеҫре пурӑнакан Вера Антонова пӗр урапа вутӑ илме сертификата тивӗҫнӗ.
Ӗнер Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче поэтсемпе спортсменсем пухӑннӑ. Мероприяти пирки республикӑн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерствинче «тӗлӗнмелле кӑмӑллӑ» тесе пӗлтереҫҫӗ.
Вулавӑшра поэтсемпе спортсменсем курнӑҫнин сӑлтавӗ икӗ Владимир туслӑхӗпе ҫыхӑннӑ. Пӗр Владимирӗ — Мускаври патшалӑх университечӗн профессорӗ, Раҫҫейӗн Писательсен союзӗн Мускаври организацийӗн пайташӗ Владимир Ежов теннисист. Тепри — Чӑваш Енӗн федерацийӗн вице-президенчӗ, Бокс енӗпе 1983 ҫулта Европа чемпионӗ пулса тӑнӑ Владимир Ельник. Ӑш пиллӗ курнӑҫӑвӑн тӗп сӑлтавӗ Владимир Ежовӑн «Мне нужна в турнире Муза» ҫӗнӗ кӗнеки кун ҫути курни темелле.
Литература каҫне Чӑваш Республикин Писательсен союзӗн пайташӗсем, поэзие юратакансем, спортсменсем пуҫтарӑннӑ.
Республикӑн Наци вулавӑшне Владимир Ежов хӑйӗн кӗнекине парнеленӗ.
Чӑваш Енри кӗнеке издательстви Хакас Республикинчи семинара хутшӑннӑ.
Сӑнанӑ тӑрӑх, ку издательство республика тулашӗнчи тӗрлӗ мероприятие вӗҫӗмех хутшӑнать. Аталанас, ӗҫре ҫӗннине мӗн те пулин тупас, ӑна усӑ курас шухӑшлӑ кирек епле организаци те ун пек семинар-канашлусене хаваспах хутшӑнма кӑмӑл туни пирки иккӗленмелле мар ӗнтӗ.
Абаканти семинара хамӑр патри кӗнеке кӑларакансем кӑна мар, чикӗ леш енчисем те пуҫтарӑннӑ. Унта пухӑннисем электрон учебниксем кӑларассине, вӗренӳ литературин пахалӑхне ӳстерессине, стандартсене тата ытти саманта пӑхӑнса ӗҫлессине сӳтсе явнӑ. Кирек епле ӗҫри ӑнӑҫу та ҫынсенчен килнине кура издательствӑра ӗҫлекенсен квалификаци шайне ӳстересси пирки те сӑмах хускатнӑ.
ЧР Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн 2014 ҫулхи раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнчи «Чӑваш Республикинчи культурӑпа ӑслӑлӑха пулӑшасси пирки» Хушӑвӗпе килӗшӳллӗн Чапаев ячӗллӗ музей гранта тивӗҫнӗ.
Грант виҫи — 2800000 тенкӗ. Вӑл музея аталантармашкӑн кайӗ. Чӑваш наци музейӗн филиалӗ Чапаев музейӗ 1974 ҫулта уҫӑлнӑ. Ҫурта нимелле тунӑ. Унта предпиятисем, учрежденисем, ҫынсем хутшӑннӑ.
Музей комплексне Чапаев скверӗ, Чапаев музейӗ, Чапаевсен мемориал ҫурчӗ, Чапаев палӑкӗ, мемориал стена кӗреҫҫӗ.
Килен-каяна музейри фойе уйрӑмах илӗртет. «Хӗрлӗ Ҫар» витража тӗслӗ кантӑкран хатӗрленӗ. Вӑл революцисемпе вӑрҫӑсен тапхӑрӗсене кӑтартать.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗ, Чӑваш Енри Театр ӗҫченӗсем пӗрлешӗвӗн ертӳҫи, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Геннадий Медведев 55 ҫул тултарнӑ.
Канаш районӗнчи Сиккассинче ҫуралнӑскер илемлӗ ҫак цифрӑллӑ ҫула икӗ кун каялла, утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, ҫитнӗ.
Артист пулас ӗмӗтлӗ каччӑ сцена ҫинче тытас ӑсталӑха Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ театр училищинче илнӗ. Унта вӑл 1978-1983-мӗш ҫулсенче вӗреннӗ. Ҫӗршывӑн тӗп хулинчи заведенине вӗренсе пӗтернӗ ҫулах Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ та шухӑша урӑх вылятман, унталла та кунталла куҫса ҫӳремен. Ҫак ҫулсенче ҫывӑхран та ҫывӑх пулса тӑнӑ театр сцени ҫинче выляса пурӑннӑ Геннадий Медведев пӗчӗк рольсене те, пысӑккисене те пӗр пек кӑмӑлланине каланӑччӗ пӗринче.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ кӑҫал, асӑрханӑ тӑрӑх, ҫулла та спектакльсене йыхравлать. Ҫак кунсенче кӑна унта темиҫе спектакль кӑтартрӗҫ. Тепӗр икӗ кунтан, утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, 18 сехет те 30 минутра, «Сансӑрах санпа» премьерӑна куракан патне ҫитерӗҫ.
Пьеса авторӗ — Александр Пӑртта. Ку автор ӗҫӗсене вӑл тӑрӑшакан тӑван, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче кӑна мар, академи драма театрӗн сцени ҫине те кӑлараҫҫӗ.
Хальхи премьера — мистикӑллӑ драма. Унти ӗҫ-пуҫ паянхи саманара, Сурхури уявӗ тӗлӗнче, пулса иртет. Упӑшкисӗр тӑрса юлнӑ Маруҫ мӑшӑрӗ вилнине йышӑнаймасӑр асапланать. Вӑл арҫын мӗне пула леш тӗнчене ӑсаннине пӗлесшӗн ҫунать.
Спектакле театрӑн художество ертӳҫи, СССР халӑх артисчӗ Валерий Яковлев лартнӑ.
Ӗнер Крымра, унти Севастополь хулин Балаклава пайӗнче, Акатуй уявӗ иртнӗ. Ӑна еплерех шайра йӗркеленине пулса курнисем кӑна тӗрӗс хаклайӗҫ. Эпир, Крымри ҫав уява сӑнӳкерчӗксем тӑрӑх пӑхаканнисем, нимех те калама пултараймастпӑр. Ҫапах та Севастопольти Акатуя ҫынсем тӗрлӗрен йышӑнни куҫкӗретех.
Чи кӑсӑклӑ та тавлашуллӑ тӗрлӗ шухӑшран хӑшӗ "Правда ПФО" тӗнче тетелӗнчи хаҫатра ҫырӑннӑ. Уяв пирки хыпарланинче автор мероприяти ирттернине хӑй енчен ниепле те хакламан-ха. Кунта, тепӗр тесен, тӗлӗнмелли ҫук: чӑн-чӑн информаци жанрӗ ҫавӑн пек пулмалла та. Хаклаканӗсем — хыпара вулаканӗсем. Вӗсем вара расна йышӑннӑ.
«Крымра халӗ шӑпах ҫавӑ ҫитмест те. Чума вӑхӑтӗнчи ӗҫкӗ-ҫикӗ», — тӳрех хурланӑ хыпара вуласа пӗлнӗ хыҫҫӑн пӗри. Ку шухӑшпа килӗшмесӗр тепри Крымра мӗн чухлӗ чӑваш пурӑнни пирки статистика чӗлхипе хуравланӑ. Пурӑнччӑр. Аван. Уявлаччӑр. Анчах Ҫуркуннепе ӗҫ уявне мӗншӗн утӑ уйӑхӗнче ирттереҫҫӗ? Ҫапларах тӗлӗнни сисӗнет тепӗр комментатор ҫырнинче. «Крымра пахча ҫимӗҫ виҫӗ хутчен туса илеҫҫӗ», — тенӗ май ку уява утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ирттернинче тепри ним начаррине те курмасть.
Наци вулавӑшӗнче паян Николай Теветкелӗн ҫуралнӑ кунне палӑртса культура ӗҫченӗсем тата тӑванӗсем пухӑнчӗҫ. Мероприятие вулавӑшӗн «Чӑваш кӗнеки» пайӗн ертӳҫи Галина Соловьева ертсе пычӗ.
Николай Теветкел 1937 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗн чикки ҫумӗнче вырнаҫнӑ Савкка ялӗнче ҫуралнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл тӗрлӗ ӗҫе алла илнӗ, тӗрлӗ вырӑнта ӗҫленӗ — платникре те, малярта та, ӳнерҫӗре те. Паллӑ сӑвӑҫ 20 ытла кӗнеке авторӗ, унӑн пултарулӑхӗпе эпир «Ҫамрӑклӑх сӑввисем», «Ҫын чӗртнӗ ҫутӑсем», «Хура сулӑ», «Сывлӑмпи», «Хӗвел кӗлти», «Авӑн уйӑхӗ», «Марине вӑййисем», «Пушӑ гильза» тата ытти кӗнекесенче паллашма пултаратпӑр. «Киремет» трагедийӗ тӑрӑх вара К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче спектакль те лартнӑччӗ.
Николай Теветкел чӑваш культурине ытларах енӗпе сонетсем ҫырса пуянлатрӗ. Ҫавӑн пекех вӑл ӑста тӑлмач та. Вӑл тӑрӑшнипе эпир А. Рембон, В. Гюгон, Р. Киплингӑн, А. Мацкевичӑн, Уильям Шекспирӑн тата ыттисен пултарулӑхӗпе чӑвашла паллашма пултартӑмӑр.
Пултарулӑх каҫӗнче Николай Теветкелӗн ӑсталӑхне палӑртрӗҫ, сӑвӑҫ питӗ пысӑк сӑмах ӑсти пулнине каларӗҫ.
+0.3 °C