Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа Шупашкарти шкул ачисем хула историне вӗренме пуҫлӗҫ. Заняти эрнере пӗр хутчен иртӗ.
«Манӑн хула Шупашкар» предмета 5-9-мӗш классем ҫур ҫул вӗренӗҫ. Халӗ ӑна 19 шкулта кӑна шӗкӗлчеҫҫӗ.
1999 ҫулта ун чухнехи мэр Анатолий Игумнов пуҫарӑвӗпе истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗсем Антонина тата Владимир Даниловсем, Татьяна Иванова Шупашкар пирки кӗнеке ҫырма пуҫланӑ. 5-мӗш классем валли пӗрремӗш кӗнеке 2000 ҫулта тухнӑ. 2001-2004 ҫулсенче 6-9-мӗш классем валли хатӗрленӗ. Унтанпа 15 ҫул иртнӗ, анчах 5-мӗш класс кӗнеки ҫеҫ ҫӗнӗрен пичетленнӗ. Халӗ авторсем пособисене тепре кӑларма хатӗрленеҫҫӗ. Кун валли хула администрацийӗ укҫа уйӑрӗ. Кӗнекенсем тата интереслӗрех пуласса шантараҫҫӗ.
Ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗнче республикӑра «Ҫулталӑкри вӗрентекене» тата «Ҫулталӑкри воспитателе» суйланӑ. Ҫак ятсене кӑҫал кам тивӗҫнӗ-ха?
Шупашкарти 12-мӗш шкулта ачасене математика вӗрентекен Татьяна Андреева чи маттурри пулнӑ. Ҫак ята тивӗҫессишӗн пӗтӗмпе Чӑваш Енри 123 педагог тупӑшнӑ. Татьяна Андреева Раҫҫей шайӗнчи конкурса хутшӑнӗ, Чӑваш Ен чысне хӳтӗлӗ.
Чи лайӑх воспитатель вара Ҫӗмӗрлере пурӑнать. Елена Михайлова хулари «Родничок» ача пахчинче вӑй хурать. Кӑҫал вӑл «Ҫулталӑкри чи лайӑх воспитатель» ята тивӗҫнӗ.
Паян Шупашкарти Ухсай Яккӑвӗ ячӗллӗ Культура керменӗнче педагогсен республика конкурсӗн финалне хутшӑннисене чысланӑ.
Чӑван Ен Элтеперӗн 150 пин тенкӗ премине «Ҫулталӑкри чи лайӑх вӗрентекен» ята тивӗҫнӗ Шупашкарти 2-мӗш шкулти Татьяна Андреевӑна панӑ. «Чи лайӑх воспитатель» номинацире ҫӗнтернӗ Ҫӗмӗрлери 19-мӗш ача пахчинчи Елена Михайлова педагог-психолог 100 пин тенкӗ укҫа лекнӗ. «Чи лайӑх класс ертӳҫи» — Ҫӗмӗрле районӗнчи Улхаш шкулӗнчи Александр Мальков, «Ҫулталӑкри чи лайӑх социаллӑ педагог» — Канашри транспортпа энергетика техникумӗнчи Ирина Сладкова, «Ҫулталӑхри чи лайӑх педагог-психолог» — Шупашкарти 2-мӗш шкулти Александра Горелова. Вӗсене 50-шар пин тенкӗ парса хавхалантарнӑ. «Педагогикӑри дебют» ята Шупашкарти транспорт тата строительство технологийӗсен техникумӗнчи Ксения Михайлова тивӗҫнӗ.
Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн студенчӗсем черетлӗ хутчен патент илнӗ. Аслӑ шкулӑн ректорӗн халӑхпа тата массӑллӑ информаци хатӗрӗсемпе ҫыхӑну тытакан пулӑшуҫи Надежда Осипова ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, Ҫуркуннепе Ӗҫ уявӗ умӗн унта патент хӳтӗлесси йӑлана кӗнӗ.
Ял хуҫалӑх академийӗн инженери факультечӗн техника сервисӗн кафедрин ӗҫченӗсем халӗ черетлӗ ӗҫшӗн патент илме пултарнӑ. «Устройство для обработки поверхности дорожных покрытий» (чӑв. Ҫул-йӗрӗн ҫийне лайӑхлатмалли хатӗр) шухӑшласа кӑларнисем — кафедра ӗҫченӗсем: Ю.В. Иванщиков, Ю.Н. Доброхотов и Р.В. Андреев. Надежда Осипова пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗнӗ хатӗрӗн патент хуҫи Чӑваш патшалӑх ялхуҫалӑх академийӗ шутланать.
Акӑлчан чӗлхипе Раҫҫейӗн регионӗсем хушшинче ирттернӗ «Skyeng Super Cup Winter 2018» онлайн-олимпиадӑра Чӑваш Енри ачасем ҫав чӗлхене ытти ҫӗрте тӗпленнӗ тантӑшӗсенчен аванрах пӗлнине ҫирӗплетсе панӑ.
«Skyeng Super Cup» олимпиадӑна патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне тата тӑххӑрмӗш хыҫҫӑнхи тӗрӗслев вӑхӑтӗнчи ӗҫсене тӗпе хурса хатӗрленӗ иккен.
Олимпиадӑна 2250 хулапа ялти 130 пин шкул ачи хутшӑннӑ. Вӗсем пурте — 5-11-мӗш классенче вӗренекенсем. Тӗрӗслев Раҫҫей ачисем акӑлчан чӗлхине ҫирӗп виҫҫӗрен кӑшт аванрах пӗлнине кӑтартса панӑ. Ачасем 100 бал пухма май пурринчен вӑтамран 62 балл пухнӑ.
Чӑваш Енри хӗрачасемпе арҫын ачасем акӑлчан чӗлхине 61,5 баллӑх пӗлеҫҫӗ. Ку вӑл Раҫҫейри вӑтам кӑтартуран аванрах.
Ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Шупашкарта чӑваш чӗлхипе тата литературипе пӗтӗм тӗнче олимпиади иртнӗ. Олимпиадӑна И.Я. Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫул ҫитнине халалланӑ. Унта «Чӑваш чӗлхин илемӗ» енпе студентсем тата «Чӑваш чӗлхи – тӑван чӗлхе» енпе шкул ачисем ӑс-хакӑл, пултарулӑх, тавҫӑрулӑх енчен хӑйсен вӑйне виҫнӗ.
Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче паян пӗлтернӗ тӑрӑх, шкул ачисен олимпиадине Чӑваш, Тутар тата Пушкӑрт республикисенчи, Чӗмпӗр облаҫӗнчи шкулсенче 9-11 классенче вӗренекен 52 ача хутшӑннӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗ ята Вӑрмар районӗнчи Аслӑ Чак шкулӗнчи Регина Теплова тата Ираида Якимова, Тӑвай районӗнчи Тушкилти Лидия Морякова, Диана Мердеева, Тутар Республикинчи Ҫӗпрел районӗнчи Матак шкулӗнчи Марина Ермолаева, Анастасия Иванова Анастасия, Патӑрьелти 1-мӗш шкулти Светлана Солдатова, Наталия Путякова, Мария Ядрицова, Йӗпреҫри 2-мӗш шкулти Алена Ядрицова, Анастасия Мочалова, Шупашкар хулинчи 62-мӗш шкулти Нина Егорова тивӗҫнӗ.
В.Г. Родионов,
филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, Шупашкар хули, Чӑваш Республики
Эпӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче вӗреннӗ ҫулсенче, 1973 ҫултаччӗ пулас, аслӑ патриархӑмӑра халалланӑ юбилей пухӑвӗнче Кашкӑр Хуначи (Г.Н. Волков) ҫапларах чӗнсе каланӑччӗ: «Малалла, Яковлев патнелле!» Зал сӗрлесе кайнӑччӗ ун чухне, хӑшӗ-хӑшӗ ура ҫине тӑрсах кӑшкӑрашрӗ. Ҫак уяв хыҫҫӑн этнопедагогика никӗслевҫине хӗстерме те хистеме пуҫӑнчӗҫ, юлашкинчен Шупашкартан хӳтерсе ямах пултарчӗҫ.
Ун чухне атеистсен саманиччӗ те, Яковлевӑн тӗн ҫинчен калани-ҫырнисене хура халӑхран пикенсех пытарма тӑрӑшатчӗҫ. Ҫав хушӑрах патриархӑмӑр ҫырнӑ уйрӑм йӗркесенчен политика пӗлтерӗшлӗ ялав-лозунг туса хытах вӗлкӗштеретчӗҫ, «аслӑ пиччемӗр» умӗнче (чӑннипе каласан, Мускавра ларакан влаҫри куккасен умӗнче) шанчӑклӑ йытӑ кӑмӑлне палӑртатчӗҫ.
Паянхи кун иккӗмӗш хӑтланкаларӑшӗ улшӑнсах кайман пек туйӑнать-ха.
«Тӗслӗхлӗ ача пахчи» Пӗтӗм Раҫҫейри смотр-конкурсра
Питӗрти Нева районӗнчи 35-мӗш ача пахчи «лауреат-ҫӗнтерӳҫӗ» ята тивӗҫнӗ. Вӑл тӑрӑхри чӑвашсен пӗрлешӗвӗ тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ учреждение чӑваш хӗрарӑмӗ, Елена Архипова, ертсе пырать.
Елена Алексеевна 1964 ҫулхи кӑрлачӑн 6-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Карапашра ҫуралнӑ. 1983 ҫулта ҫемье ҫавӑрнӑ хыҫҫӑн Питӗре тухса кайнӑ. Унта вӑл 8-мӗш педагогика училищинче вӗреннӗ. Икӗ ача амӑшӗ. Малтан ача пахчинче воспитательте ӗҫленӗ. 2000 ҫулта вӑл А.И. Герцен ячӗллӗ педагогика университетӗнчӗн вӗренсе тухнӑ. Вӗренӳ сферинче 1988 ҫултанпа ӗҫлекенскере ача пахчин пуҫлӑхӗн тилхепине 2002 ҫулта шанса панӑ. Ентешӗмӗрӗн тӗрлӗ Хисеп грамоти, ытти чыслав чылай.
| АКА | 18 |
Николай Иванович Ашмарин 1920-1923-мӗш ҫулсенче Чӗмпӗрте пурӑннӑ, Чӗмпӗр чӑваш халӑх вӗрентӳ институтӗнче ӗҫленӗ, унта чӑваш чӗлхин теорилле курсне (е ҫавнашкал темиҫе курса) илсе пынӑ (студентсене вӗрентнӗ). Ман шутпа, ҫак пӗчӗк ҫеҫ пуплерӗшре палӑртнӑ информаци кашни ҫыншӑнах шутсӑр кӑсӑклӑ пулмалла. Шел пулин те, пире шкулта чӑваш историне пачах та вӗрентмеҫҫӗ е сахал вӗрентеҫҫӗ, ҫавна кура ҫакнашкал информацисем кашни чӑвашӑн оперативлӑ астӑвӑмӗнче ҫирӗпленнӗ теме май ҫук. Ҫапла калани мана хама та пырса тивет.
Курӑр-ха, вӗрентӳ йӗркелӗмӗ институт шайӗнче (вуз!) ӗҫленӗ! Тата унта чӑваш ачисене Ашмарин хӑй вӗрентет!
Николай Иванович Ашмарин Чӗмпӗрте.
Ун чухне Николай Иванович Ашмаринӑн килйышӗ 8 ҫынран тӑнӑ, мӗнпурӗ 6 ача пулнӑ (ҫав ачасенчен пӗри инвалид пулнӑ тенине те илтнӗ).
Кӑҫал Пӗтӗм вырӑссен диктантне 600 яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Вӗсенчен 550-шӗ диктанта И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра ҫырнӑ.
Тепӗр 140 ҫын, ҫывӑх хӗвелтухӑҫ ҫӗршывӗсенчен килнӗскерсем, TruD акцие хутшӑннӑ. Ӑна Шупашкарта вырӑс чӗлхине ют чӗлхе пек вӗренекен ҫынсем валли ятарласа йӗркеленӗ. Ӑна пӗлтӗр пӗрремӗш хут ирттернӗ, ун чухне акцие 59 ҫын хутшӑннӑ.
Пӗтӗм вырӑссен диктантне 2004 ҫулта Новосибирскра йӗркелесе янӑ. Чӑваш Ен унта 2013 ҫултанпа хутшанать. Пӗлтӗр 600 ытла ҫын диктант ҫырнӑ, вӗсенчен 44-шӗ «5» паллӑ илнӗ.
Кӑҫал кӑтартусем ака уйӑхӗн 18-мӗшӗ хыҫҫӑн паллӑ пулӗҫ. ЧПУри филологсен команди ӗҫсене тӗрӗслеме тытӑннӑ.
+21.3 °C