Чӑваш Енри икӗ арҫын сыр тума вӗреннӗ. Ҫак тӗллевпе вӗсем Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академине ҫул тытнӑ. Унта биотехнологипе агрономи факультечӗн биотехнологипе ял хуҫалӑх продукцине тирпейлеме хӑнӑхтаракан кафедринче вӗреннӗ.

«Сыр тӑвакан-ӑста» курса Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Сергей Федоров тата Шупашкарти предприятисенчен пӗринче ӗҫлекен Леонид Шкирдов ҫӳренӗ. Сыр тӑвассин вӑрттӑнлӑхне вӗсем пӗр уйӑх хӑнӑхнӑ. Унтан «Академилле сыр» хатӗрлесе кӑтартнӑ.

Сергей Федоров Сӗнтӗрвӑрри районӗнче халӑхран сӗт пухассипе тимлет. 1996 ҫулта вӑл ял хуҫалӑх академийӗнчен зоотехника вӗренсе тухнӑ. Леонид Шкирдов сыр цехӗн бригадирӗнче ӗҫлет. Арҫын сырӑн тӗрлӗ сортне: ҫав шутра ҫемҫисене (фермер, моцарелла), тӑварлисене (брынза, сулугуни) тата ҫурма хыттисене (качотта) тума пӗлет.

«Шупашкарта халӑхӑн пурнӑҫӗн хӑрушсӑрлӑхне пысӑклатасси» программӑпа килӗшӳллӗн тӗп хулари шкулсенче «Полицин ҫамрӑк тусӗсем» отрядсем йӗркелӗҫ. Вӗсене ҫамрӑксен хушшинче преступленисем чакчӑр тесе те тӑваҫҫӗ.

Отряда кӗнӗ шкул ачисем правӑна, Раҫҫей Федерацийӗн Конституцине тарӑнрах вӗренӗҫ. Ҫавӑн пекех ачасенче патриотлӑх туйӑмне аталантарас тӗлӗшпе ӗҫлӗҫ.

Кунсӑр пуҫне шкулсенче вӗренекенсемпе практика ӗҫӗ йӗркелӗҫ. «Полицин ҫамрӑк тусӗсем» отряда 10 ҫултан аслӑрах ачасем кӗме пултараҫҫӗ. Унта ирӗксӗрлесе кӗртмеҫҫӗ.

И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ тата Шупашкарти 59-мӗш шкул РФ Вӗренӳпе ӑслӑлӑх министерствин 6 миллион ытла тенкӗлӗх грантне ҫӗнсе илнӗ. Ку укҫа-тенкӗпе ачасемпе ҫамрӑксене хушма пӗлӳ парассипе ҫыхӑннӑ проектсене пурнӑҫа кӗртӗҫ.

Чӑваш патшалӑх университечӗ Пӗчӗк физмат аталанӑвӗн инноваци проектне конкурса тӑратнӑ. Ку проекта пурнӑҫа кӗртмешкӗн университета 5,9 миллион ытла тенкӗ панӑ.

Шупашкарти 59-мӗш шкул та федераци грантне тивӗҫнӗ. Вӑл шкул ҫумӗнче «Ырӑлӑх нимеҫисем» нимеҫӗсене вӗрентмелли тата хатӗрлемелли центр уҫма сӗннӗ. Проекта пурнӑҫламашкан Раҫҫей ведомстви ӑна 496,9 пин тенкӗ уйӑрса панӑ.

Пӗтӗмпе конкурса 149 заявка килнӗ. 27 проекта суйласа илсе грант панӑ.

Паян, пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн «Студентсен ҫуркунни» уҫӑлмаллаччӗ. Анчах Кемӗрти инкеке пула мероприятие урӑх куна куҫарнӑ.

Кӑҫал университет «Студентсен ҫуркуннине» Чӑваш патшалӑх драма театрӗнче ирттерме палӑртнӑ. Фестиваль уҫӑлнӑ кун программӑра чӑвашпа вырӑс филологийӗн факультечӗ тата истори, управленипе право факультечӗ пулмаллаччӗ.

ЧППУ факультетсен программисене пилӗк кунра кӑтартма планланӑ. Ҫапла майпа кашни каҫ икӗ программа пулмалла. Анчах мероприятие урӑх куна куҫарнӑ. Вӑл хӑш кун уҫӑласси хальлӗхе паллӑ мар. Ун чухне мероприятие ҫав билетсемпех кӗртӗҫ.

Чӑваш чӗлхи атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑраймӗ

Пире атте-анне тӑван чӗлхене вӗрентет. Анчах та тӑван чӗлхе атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑма пултараймасть.

Хальхи саманара ҫакӑ пушшех те тӗрӗс.

Акӑ эпир чӑвашла калаҫатпӑр, ҫыратпӑр, вулатпӑр. Ҫак япала хӑшне-пӗрне хӑйне хӑй пулса пырать пек туйӑнать пулмалла. Анчах та ку пачах та апла мар. Тӗнчере нимӗн те хӑйне хӑй, хӑй еккипе пулса пымасть. Пурин те хайӗн йӗрки пур.

Эпир ҫакнашкал хамӑр чӗлхепе усӑ курассишӗн нумай-нумай ҫын тар кӑларса тӑрӑшнӑ. Атте-анне ҫеҫ мар! Тӑрӑшнӑ вӗрентевҫӗсем, методистсем, чиновниксем, политиксем, ҫыравҫӑсем, мусӑкҫӑсем, ӑславҫӑсем... Пинӗ-пинӗпе!

Ҫавсем тӑрӑшман пулсан паян ним те пулас ҫукчӗ.

Чӑваш чӗлхи атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑраймӗ

Ӗнтӗ миҫемӗш ҫул ӗнтӗ пирӗн пуҫа минретеҫҫӗ: ятарласа патшалӑх тӑрӑшни ним тума та кирлӗ мар, ашшӗ-амашӗ чӑвашла вӗренткелени те ҫитӗ!

Малалла...

Ӗнер пирӗн ҫӗршывра, ҫав шутра Чӑваш Енре те, патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗсене маларах тытмалли тапхӑр пуҫланчӗ. Экзаменсене халех тытма 266 ҫын заявлени ҫырнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, вӗсен хушшинче – пӗлтӗр вӗренсе тухнисем, колледжсемпе техникумсен студенчӗсем. Маларах тытмалли ППЭ тапхӑрӗ пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пуҫланчӗ те ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче вӗҫленӗ.

Ӗнер ҫамрӑксем информатикӑпа тата ИКТ предмечӗпе, ҫавӑн пекех географипе пӗлӗве тӗрӗсленӗ.

Информатикӑпа экзамен халех тытас шухӑшлисем малтанласа 17 ҫын, георграфипе 8-ӑн пулнӑ. Ҫапах та ӗнерхи тӗрӗслеве вӗсем пурте хутшӑнман. Информатикӑпа тата ИКТ предмечӗпе парта хушшине 9 ҫын ларнӑ, географипе - виҫҫӗн.

Шупашкарти виҫӗ ача Сочири пултаруллӑ ачасен вӗренӳ центрне кайӗ. Вӗсем Джеймс Клерк Максвелл ячӗпе йӗркеленӗ физика олимпиадинче мала тухнӑ.

«Сириус» вӗренӳ программи ака уйӑхӗн 2-26-мӗшӗсенче иртӗ. Унта Шупашкарти 5-мӗш гимназире ӑс пухакан Михаил Муратов, 3-мӗш лицейра вӗренекен Ростислав Сильвестровпа Николай Головин кайӗҫ.

Программӑра – физика енӗпе теори тата сӑнав занятийӗсем, тӗрӗслев тата зачёт ӗҫӗсем, лекцисемпе семинарсем, вӗренӳ, спорт тата культура мероприятийӗсем. Ҫавӑн пекех ачасене Олимп паркне, Хӗрлӗ Уҫланкӑна, Сочири ытти паллӑ вырӑнсене кӑтартӗҫ. Вӗренӳ программине 10-17 ҫулсенчи ачасем лекееҫҫӗ.

Чӑваш Енре 266 ҫын Патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗсене маларах памашкӑн заявлени ҫырнӑ. Вӗсем – пӗлтӗр вӗренсе тухнисем, колледжсемпе техникумсен студенчӗсем.

Экзамена маларах тытмалли тапхӑр пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пуҫланать. Ыран географипе тата ИКТ предмечӗпе ППЭ парӗҫ. Пӗтӗмпе 14 экзамен тыттарӗҫ. Маларах тытмалли ППЭ тапхӑрӗ ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнче вӗҫленет.

Заявлени ҫырнӑ ҫамрӑксен 54 проценчӗ вырӑс чӗлхипе экзамен тытӗ, математикӑпа – 48 процент. Ҫавӑн пекех обществознани, физика предмечӗсене суйлакансем нумаййӑн пулнӑ. Пӗрремӗш экзаменсен кӑтартӑвӗсем ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче паллӑ пулӗҫ.

Сӑмах май, ППЭн тӗп тапхӑрӗ ҫу уйӑхӗн 28-мӗшӗнче пуҫланать те утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче вӗҫленет.

Паян депутатсен пӗр ушкӑнӗ РФ Патшалӑх Думине патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗпе ҫыхӑннӑ саккун проектне пӑхса тухма сӗнӗҫ. Ҫак проект пуҫаруҫи – Патшалӑх Думин вӗренӳ енӗпе ӗҫлекен комитет председателӗн ҫумӗ Борис Чернышов.

«Саккун проекчӗн тӗп шухӑшӗ – ачасемпе вӗсен ашшӗ-амӑшне йӑлӑхтарнӑ ППЭне пӑрахӑҫласси. Экзамен пӗлӗве тарӑнлатма пулӑшмасть, «дрессировка» ҫеҫ. Унчченхи экзаменсем патне таврӑнма сентӗмӗр», - тенӗ вӑл. ЛДПР депутачӗсен шухӑшӗпе, ку саккун проекчӗ акӑ мӗншӗн кирлӗ: ППЭне хатӗрленнӗ чухне ашшӗ-амӑшӗн ачи валли репетитор тытма тивет, чылайӑшӗн вара кун валли укҫа ҫук. Кунсӑр пуҫне ППЭне пӑрахӑҫлани аслӑ шкулсене вӗренме кӗрекенсен шайне пӗлӗвне кура хаклама, чи маттур абитуриентсен суйласа илме май парӗ.

Анчах РФ вӗренӳ министрӗ Ольга Васильева ППЭне пӑрахӑҫласси планра та ҫуккине темиҫе хутчен те каланӑ. Вӑл пӗлтернӗ тӑрӑх, ППЭре тахҫанах ҫырса илме пулмасть.

Шупашкарти аслӑ шкулсенчен пӗринче вӗренекен хӗрарӑм (тӗнче тетелӗнчи кӑларӑмсенчен пӗринче вӑл 47-ре пулнине пӗлтернӗ, анчах Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин сайтӗнче ҫулне ҫырман) диплом укҫалла ҫыртарма хӑтланса «кӗмӗлсӗр» юлнӑ.

Тӗпчев ӗҫне ҫырса пулӑшакана студентка тӗнче тетелӗнче шыранӑ. Унта, чӑн та, тем сутса илекен те, тем сӗнекен те пур. Хӗрарӑм куҫ хывнӑ пӗлтерӳ авторӗ хӑйӗн ӗҫне 9 пинпе хакланӑ. Анчах малтан ҫур хакне тӳлемелле. Ҫапларах ыйтнӑ пӗлтерӳ авторӗ.

Диплом кирлӗ студентка турткалашса тӑман — укҫана кӑларса хунӑ. Тӗрӗсрех каласан, куҫарса панӑ. Диплом ҫырма хатӗр ҫын ҫавӑн хыҫҫӑн ҫухалнӑ.

Улталаннине ӑнланса илнӗ студентка пакунлисем патне пулӑшу ыйтма вӗҫтернӗ.