Сӗнтӗрвӑрринчи 1-мӗш гимнази 1818 ҫулта уҫӑлнӑ. Ун чухне унта 15 ачана 1 вӗрентекен ӑс панӑ. Уҫӑлнӑ чухне вӑл чиркӳпе прихут училищи пулнӑ. Ҫулсем иртнӗ май учреждени ячӗпе статусне пӗрре мар улӑштарнӑ. Вӑл ӗҫ шкулӗ те, аслӑ пуҫламӑш училище те пулнӑ. 2000 ҫулта вара гимнази статусне илнӗ. Пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ҫак пӗлӳ ҫуртне уҫнӑранпа 200 ҫул ҫитнӗ.
6 ҫул каялла хушма ҫурт тунӑ, нумай пулмасть тӗп здание те юсаса ҫӗнетнӗ. Кун валли республика хыснинчен 160 миллион ытла тенкӗ уйӑрнӑ.
Ҫак пӗлӳ ҫуртӗнчен нумай паллӑ ҫын вӗренсе тухнӑ: Андрей Эшпай композитор, Иван Скворцов летчик, Леонид Серебренников контр-адмирал, Алексей Хохлов авиаконструктор.
Паянхи кун унта 500 ытла ача вӗренет. Гимназире робототехника, шахмат енӗпе кружоксем ӗҫлеҫҫӗ.
Пире атте-анне тӑван чӗлхене вӗрентет. Анчах та тӑван чӗлхе атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑма пултараймасть.
Хальхи саманара ҫакӑ пушшех те тӗрӗс.
Акӑ эпир чӑвашла калаҫатпӑр, ҫыратпӑр, вулатпӑр. Ҫак япала хӑшне-пӗрне хӑйне хӑй пулса пырать пек туйӑнать пулмалла. Анчах та ку пачах та апла мар. Тӗнчере нимӗн те хӑйне хӑй, хӑй еккипе пулса пымасть. Пурин те хайӗн йӗрки пур.
Эпир ҫакнашкал хамӑр чӗлхепе усӑ курассишӗн нумай-нумай ҫын тар кӑларса тӑрӑшнӑ. Атте-анне ҫеҫ мар! Тӑрӑшнӑ вӗрентевҫӗсем, методистсем, чиновниксем, политиксем, ҫыравҫӑсем, мусӑкҫӑсем, ӑславҫӑсем... Пинӗ-пинӗпе!
Ҫавсем тӑрӑшман пулсан паян ним те пулас ҫукчӗ.
Улатӑр районӗнчи Кивӗ Эйпеҫри Лебедевсен килйышӗ
Ӗнтӗ миҫемӗш ҫул ӗнтӗ пирӗн пуҫа минретеҫҫӗ: ятарласа патшалӑх тӑрӑшни ним тума та кирлӗ мар, ашшӗ-амашӗ чӑвашла вӗренткелени те ҫитӗ!
Паян Шупашкарти 48-мӗш шкула 30 ашшӗпе амӑшӗ пухӑннӑ. Вӗсем Комсомольски, Муркаш районӗсенчен, Ҫӗнӗ Шупашкартан ҫитнӗ. Ашшӗ-амӑшне виҫӗ аудиторие вырнаҫтарнӑ, бланксене мӗнле тултармаллине ӑнлантарса панӑ. Аслӑ ӳсӗмри ҫынсем парта хушшине мӗн тӗллевпе ларнӑ-ха? Вӗсем паян вырӑс чӗлхипе патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне тытнӑ.
Кунашкал акци паян Раҫҫейри 50 регионта иртнӗ. Специалистсем каланӑ тӑрӑх, экзамен умӗн ачасем мар, ытларах ашшӗ-амӑшӗ пӑлханать. Ара, вӗсем хӑй вӑхӑтӗнче кунашкал экзамен тытса курман вӗт. Ҫавӑнпа ҫакнашкал акци йӗркеленӗ те ӗнтӗ. Йӗрклӳҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, кун хыҫҫӑн ашшӗ-амӑшӗ лӑпланӗ, ачисем экзамен тытма кайнӑ чухне пӑлханмӗ.
Паллах, чӑн-чӑн экзамен ытларах тӑсӑлать. Ашшӗ-амӑшне вара сакӑр задание пурнӑҫлама ҫур сехет панӑ. Заданисенчен пӗри сочинени пулнӑ.
«Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ Пушкӑртстанри шкулсенче чӑваш чӗлхипе литературин кӗнекисем ҫителӗксӗррине палӑртса ҫыру ҫырнине эпир ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнче пӗлтернӗччӗ. «Чӑвашсене чӑвашла вӗрентме кӗнеке ҫителӗксӗр» ят панӑччӗ эпир вӑл хыпара.
«Ирӗклӗх» ыйтса ҫырнине чӑвашла хуравланӑ Чӑваш Республикин Вӗренӳ министерстви Пушкӑртстанри асӑннӑ ведомствӑна Чӑваш кӗнеке издательствипе килӗштерсе ӗҫлеме сӗннине пӗлтернӗ. Хӑш шкула мӗн чухлӗ кӗнеке кирлине палӑртса унтан ҫыру ямаллине асӑнса хӑварнӑ.
«Ирӗклӗх» пӗрлешӳ Пушкӑртстанри чӑваш шкулӗсене чӑваш кӗнекипе тивӗҫтернине тӗрӗслесе тӑрас, «курӑмлӑ улшӑнусем пулмасан» «элтеш ирӗкӗсене хутӗлес тӗллевпе ҫак ӗҫе прокуратурӑпа тӳреве» ҫитерес шухӑшлине систернӗ.
Нурлат хулинче ҫуралса ӳснӗ чӑваш хӗрӗ Александра Цыганова ашшӗ-амӑшӗн чӗлхине пӗлмест пулин те чӑваш чӗлхине тӗпчет. Ҫакӑн пирки вӑл тӑрӑхри «Сувар» хаҫатра ҫырса кӑтартнӑ.
«Александра Хусанти федераллӑ университетӑн Халӑхсем хушшинчи ҫыхӑнусен факультетне пӗтернӗ», — тесе ҫырнӑ унта. Турцири Анкара университетӗнче вӗренме грант ҫӗнсе илсен востоковед-африканист должноҫне хӑварса ют ҫӗршыва вӗренме кайнӑ.
Турцири ӗҫтешӗсемпе пӗрле пулса вӑл Тутарстан чӑвашӗсемпе Чӑваш Енрисен уйрӑмлӑхне тӗпчет. Нумаях пулмасть аспирантка тӑван тӑрӑха информаци пуҫтарма килнӗ. Унччен асӑрхаман япаласем кӑсӑклантарнӑ ӑна. Александра Цыгановӑна ентешӗсем, вырӑнти Чӑваш наципе культура центрӗ пулӑшнӑ. Тӗпчев анлӑ та тӗплӗ пултӑр тесе Якуркелти фольклор ансамблӗпе ЧНКЦ хуплу пӗҫерсе, сӑра вӗретсех кӑтартнӑ.
Чӑваш Енри икӗ колледж Раҫҫейри вӗренӳ организацийӗсен WorldSkillsRussia юхӑмӗн ТОП-100 списокне не кӗнӗ. Ҫак йыша Шупашкарти Н.В.Никольский ячӗллӗ професси колледжӗ тата Шупашкарти электромеханика колледжӗ лекнӗ.
Танлаштарӑма «Ҫамрӑк профессионалсем» професси сообществисен тата рабочи кадрӗсен аталану агентстви хатӗрленӗ. Сӑмах май, Чӑваш Ен юхӑма ултӑ ҫул каялла кӗнӗ. Ҫак вӑхӑтра республика чемпионатне ултӑ хутчен ирттернӗ. Халӗ Чӑваш Енре эксперт сообществи йӗркелесшӗн.
Каласа хӑвармалла: ТОП-100 списока лекнисене Мускавра Пӗтӗм Раҫҫейри «Наставник 2018» канашлу вӑхӑтӗнче чыслӗҫ. Вӑл нарӑсӑн 13-мӗшӗнче иртӗ.
Шупашкар районӗнчи Иккассинчи шкула вырӑнти пӗлтерӗшлӗ истори палӑкӗсен статусне парасшӑн. Кун пирки кӑшт маларах «Правда ПФО» интернет-хаҫат пӗлтернӗччӗ.
Вӑл шкулта Николай Шупуҫҫынни сӑвӑҫ, Федор Павлов композитор пӗлӳ илнӗ. Тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларакан Иван Яковлев ҫине тӑнипе уҫнӑ ӑна.
Унта паян «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Ҫамрӑксен хаҫачӗн» корреспонденчӗ Елена Атаманова пулнӑ. Асӑннӑ кӑларӑм Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫитнине халалласа «Иван Яковлев уҫнӑ шкулсем» ҫӗнӗ рубрика уҫасшӑн.
Хаҫатҫӑ «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «шкул ҫурчӗ паянхи кун та ҫирӗп. 1997–1999 ҫулсенче вӑл вӗренекенсене хӑйӗн ытамне ҫӗнӗрен йышӑннӑ. Ҫурта ӗлӗкхилле кӑмака хутса ӑшӑтнӑ».
Чӑваш Енри наципе культура аталанӑвӗн «Ирӗклӗх» халӑх пӗрлешӗвӗ Пушкӑртстанра чӑваш чӗлхипе литературине вӗренмелли кӗнекесем ҫителӗксӗррине тӳре-шарана пӗлтернӗ. Шкулта чӑвашла вӗрентмелли кӗнекесемпе тивӗҫтерменнине унтисем систернӗ иккен.
Ҫавӑн хыҫҫӑн «Ирӗклӗх» хастарӗсем Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ тата Чӑваш кӗнеке издательствин пуҫлӑхӗ ячӗпе электрон ҫыру шӑрҫаланӑ.
«Шкул ачисене йӗркеллӗ вӗренӳ кӗнекисемпе тӳлевсӗррӗн те ҫителӗклӗн тивӗҫтерессишӗн патшалӑх яваплӑ», — тенӗ ҫырура.
Пушкӑртстанрисем «Ирӗклӗхе» шкулсенче 1990, 2003-мӗш ҫулсенче пичетленсе тухнӑ кӗнекесемпе усӑ курнине, кашни ачана кирлӗ чухлӗ кӗнеке ҫитменнине пӗлтернӗ иккен.
«Чӑваш нацин пысӑк пайӗ республика тулашӗнче пурӑнать. [...] Чӑваш чӗлхипе литературине тивӗҫлӗн вӗренме те пултарайман чӑваш халӑхӗн пуласлӑхӗ те иккӗленӳллӗ», — шухӑшне палӑртнӑ «Ирӗклӗх».
Статья ячӗ — Станислав Ежи Лец поляк сӑвӑҫи тата философӗ хайланӑ афоризм. Полякла вӑл ҫапла ҫырӑнать: «Marzenie niewolnikow: targ, gdzie mozna sobie kupic panow», вырӑсла вара ӑна ытларах «Мечта рабов: рынок, где можно было бы покупать себе господ» тесе куҫараҫҫӗ. «Чура ӗмӗчӗ: хуҫа туянмалӑх пасар пулинччӗ» тесе чӑвашла хам пӗлнӗ пек куҫартӑм (тен, эсир лайӑхрах та ҫавӑрттарса хума пултараятӑр — комментарире сӗнӗр).
Мӗн пирки сӑмах хускатасшӑн-ха? Нумай пулмасть Шупашкар Раҫҫейӗпех чапа тухрӗ — парӗн шӗкӗр хулара, имӗш, Навальнӑй йӗркеленӗ «саккуна пӑхӑнман» митингра чи нумай ҫынна тытса чарнӑ. Шел те, ҫакна хӑй вӑхӑтӗнче ҫутатма май килмерӗ. Ӗҫ пӗр купаччӗ те, хыпарсемпе паллашма та вӑхӑт ҫукччӗ. Кайран вара кая юлтӑмӑр — пулӑм иртсе кайнӑ хыҫҫӑн 3-4 кунран хыпарлани йӗркеллӗ япалах мар. Ҫавах та иртнӗ вырсарникунхи митинг пирки пӗр-ик сӑмах ҫырасах терӗм. Тӗрӗсрех, ун хыҫҫӑнхи лару-тӑру пирки.
Сӑмаха Ҫӗнӗ Шупашкарти 6-мӗш гимназире ӑс пухакан ачапа Наталья Андрианова вӗрентекен хушшинче пулса иртнӗ калаҫу пирки хускататӑп. Хайхи ҫак ача Навальнӑй митингне ҫитнӗ тет, ӑна унта йӗрке хуралҫисем ярса тытнӑ тет.
Шупашкарти тата тепӗр икӗ пахчине пӗрлештермелле. Йышӑнӑва иртнӗ эрнере, кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче, Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков кӑларнӑ.
Реорганизаци текен сӑмах хальхинче Шупашкарти 180-мӗш «Журавлик» (чӑв. Тӑрна) ача пахчине тата ачасене физкультура енӗпе аталантаракан 123-мӗш ача пахчине пырса тивӗ. Вӗсенчен малтанхи Мир проспектӗнчи 94-мӗш «А» ҫуртра вырнаҫнӑ, тепри – Совхоз урамӗнчи 10-мӗш «А» ҫуртра.
Пӗлтӗрхи кӗркунне Шупашкарти 6-мӗш «Малахит» ача пахчине 137-мӗш ача пахчипе пӗрлештерме йышӑннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. 279-мӗш номерлӗ йышӑнӑва Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пӗлтӗрхи уйӑхӗн 23-мӗшӗнче алӑ пусса ҫирӗплетнӗччӗ.
+21.3 °C