Раҫҫейри технологи университечӗ 2018 ҫулта вӗренӳ заведенийӗсем кадрсене мӗнле хатӗрленине тишкернӗ, мониторинг тунӑ. Питӗ кӑмӑллӑ: Чӑваш Енри пилӗк техникумпа колледж Раҫҫейри чи лайӑх 500 вӗренӳ заведенийӗ йышне кӗнӗ.
Списока Шупашкарти медицина колледжӗ, Канашри транспортпа энергетика техникумӗ, Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗ, Шупашкарти электромеханика колледжӗ, Атӑлҫи патшалӑх технологи университечӗн Сӗнтӗрвӑрринчи филиалӗ кӗнӗ.
Палӑртмалла: пирӗн республикӑра 33 вӗренӳ учрежденийӗче вӑтам професси пӗлӗвӗ параҫҫӗ.
Ӗнер Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ пулма Алевтина Федоровӑна ҫирӗплетнӗ.
Алевтина Федорова — министерствӑра ҫӗнӗ ҫынах мар. 2017 ҫулхи пуш уйӑхӗн вӗҫӗнче ӑна министр ҫумӗ пулма шаннӑ. Вӗренӳ отраслӗнчи опычӗ вара тата пуянрах. Истори, географи учителӗ пулма вӗреннӗскер Шупашкарти 47-мӗш вӑтам шкулта ӗҫленӗ. Каярах ӑна унта директорӑн ӑслӑлӑхпа методика енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ тата кӑштахран директор пулма шаннӑ. Алевтина Федорова Раҫҫейӗн вӗрентӗвӗн хисеплӗ ӗҫченӗ ята та тивӗҫнӗ.
Педагог специальноҫне алла илнипех ҫырлахман вӑл. И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУра юридици факультетӗнче ӑс пухнӑ, М.А. Шолохов ячӗллӗ аслӑ шкулта патшалӑха тата муниципалитета ертсе пыма хӑнӑхнӑ.
«Хавал» чӑваш пуҫару ушкӑнӗ, Чӑваш республикин вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви, «Хыпар» издательство ҫурчӗ 2019 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче регионсен шайӗнче Чӑваш ҫамрӑкӗсен форумне ирттереҫҫӗ. Канашлӑва вӗсем пӗтӗм тӗнчери Тӑван чӗлхе кунне халалланӑ.
Форума хутшӑнакансем чӑваш хутлӑхӗнче палӑрнӑ ҫамрӑк экспертсемпе, бизнесменсемпе, культура ҫыннисемпе тӗл пулса халӑх эткерлӗхне упраса аталантарассипе ҫыхӑннӑ ыйтусене сӳтсе явма палӑртнӑ.
Канашлӑва хутшӑнма 9–11-мӗш классенче вӗренекенсене тата чӑвашлӑхпа кӑсӑкланакан 18–35 ҫулхи ҫамрӑксене йыхравлаҫҫӗ.
Вӑл 10 сехетре пуҫланӗ. Регистраци — 9:00 сехетре.
Форума хутшӑнас текенсен хӑйсен заявкине йӗркелӳ комитетне 2019 ҫулхи нарӑсӑн 10-мӗшӗччен uyav@mail.ru электрон адреспа ярса памалла. Ыйтса пӗлмелли телефон: 8-905-347-64-27 (Степанов Александр Марсовичӑн кӗсье телефонӗ).
«Ҫул тата апатлану тӑкакӗсене форума хутшӑнма яракан учрежденисемпе организацисем саплаштараҫҫӗ. Хӑйсем тӗллӗн хутшӑнма килекенсем ҫул укҫипе апат хакне хӑйсем тӳлеҫҫӗ», — пӗлтереҫҫӗ канашлӑва йӗркелекенсем.
Нумай пулмасть юлташпа калаҫса илтӗм. Вӑл вара паянхи ҫынсем ухмахрах пулни пирки сӑмах хушрӗ. «Чӑн та малтан ҫынсем унашкалах ухмах марччӗ», — терӗ вӑл. — «Ӑнлантаран, ӑнлантаран, вӗсен пуҫне вара нимӗн те кӗмест.».
Ман юлташ карас телефонӗсем юсакан мастерской тытать. Юсамалли вара нумай — пӗрин телефонӗ блокировкӑланнӑ, теприн экранӗ ҫӗмӗрӗлнӗ, виҫҫӗмӗшӗ хӑйӗн телефонне шыва чӑмтарнӑ… Ҫапла май ун патне пынӑ ҫынсемпе чылай калаҫма тивет, хӑш-пӗр япаласене ӑнлантарса памалла пулса тухать. Ытти юсав мастерскойӗсенче мӗнлине пӗлместӗп те, анчах ман юлташ хӑйӗн ӗҫне тивӗҫлӗ тума тӑрӑшать. Клиентсем унӑн ӗҫӗпе кӑмӑллӑ юлччӑр тесе кӑсӑк япаласене те ӑнлантарса парать.
Юлташ сӑмахӗсем хыҫҫӑн хам та шухӑша путрӑм. Чӑн та халӑх ухмахрах-шим? Ман юлташ паянхипе ӗнерхи куна мар, паллах, танлаштарать. Вунӑ-ҫирӗм ҫул каяллахипе хальхи вӑхӑта. Эпир унпа пӗр вӑхӑталла ҫуралнӑ та танлаштармалли, паллах, пурах. Паянхи кун эпир, калӑпӑр, 1990-мӗш ҫултисемпе танлаштарсан ӑслӑрах темелле. Пирӗн халь кашнин ахаль телефон ҫеҫ мар, смартфон пур, эпир тӗнче тетелне кӗрсе тем те пӗр пӗлме пултаратпӑр.
Кӑрлач уйӑхӗн 19-мӗшӗнче «Хавал» пуҫару ушкӑнӗн чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен ассоциацийӗн черетлӗ чей тӗлпулӑвӗ иртрӗ. Шупашкарти 11, 41, 40, 33-мӗш шкулӗсенче тӑван чӗлхене вӗрентекенсем килсе ҫитрӗҫ. Тӗлпулу кӑсӑклӑ та тухӑҫлӑ иртрӗ. Александр Васильевич Блинов («Кала-ха» вӗренӳ пособийӗн авторӗсенчен пӗри, «Хавал» пуҫару ушкӑнӗн тата «Язык для успеха» /чӑв. Ӑнӑҫу чӗлхи/ ют чӗлхесен шкулӗн ертӳҫи). Чӑваш чӗлхи урокӗсенче «Мемо» тата «Домино» вӑйӑсемпе мӗнле усӑ курмалли ҫинчен каларӗ. Каларӗ кӑна мар, пуҫтарӑннисене выляма та вӗрентрӗ (ҫитес вӑхӑтра ВК халӑх тетелӗнче те пулӗҫ. Эсир те вӗсене уҫласа илсе ачасемпе выляма пултаратӑр). Кунсӑр пуҫне Александр Васильевич тата савӑнӑҫлӑ хыпар пӗлтерчӗ — «Кала-ха 3» вӗренӳ пособинчи юрӑсем хатӗр иккен. Эпир паян вӗсене итлесе килентӗмӗр те.
Александр Марсович Степанов вара Fix Price лавккари таварсемпе чӑваш чӗлхи урокӗсенче усӑ курма ӑсталӑх лаҫҫинче вӗрентрӗ.
Кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Чӑваш Енри 25 ҫамрӑк вӗрентекен, Ҫамрӑк педагогсен канашӗн хастарӗсем, республикӑри Вӗренӳ профсоюзӗ пулӑшнипе Мускава ҫитнӗ. Вӗрентекенсене «Космос» хӑна ҫуртӗнче вырнаҫтарнӑ, унӑн чӳречисенчен Мускаври хитре вырӑнсем курӑннӑ: ВДНХ, Останкинӑри телебашня, В.Мухинӑн «Рабочи тата колхозница» скульптури…
Мускава кайнӑ педагогсен йышӗнче Вӑрнар районӗнчи Кӳстӳмӗр шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Валентина Мышкина та пулнӑ.
Кӑрлачӑн 16-мӗшӗнче кафере апатланнӑ хыҫҫӑн вӗрентекенсем Патшалӑх Думине кайнӑ, унта Алена Аршинова депутатпа тӗл пулнӑ. «Ҫавра сӗтелре» вӗсем ҫамрӑк вӗрентекенсене пӑшӑрхантаракан ыйтусене сӳтсе явнӑ. Тӗслӗхрен, педагогсен шалӑвне ӳстересси, класс ертӳҫин тӳлевӗ, отчетсене чакарасси…
Ҫулҫӳрев Мускав паллӑ вырӑнсене ҫитсе килнипе вӗҫленнӗ.
Чӑваш Енри шырав отрячӗсемпе пӗрлешӗвӗсене кӑҫал та укҫа уйӑрса пулӑшӗҫ. Грант кирлисенчен документсене йышӑнма пуҫланӑ ӗнтӗ. Кӑҫал ҫак тӗллевпе республика хыснинче 525 пин тенкӗ пӑхса хӑварнӑ.
Шырав отрячӗсене укҫан пулӑшма пирӗн республикӑра 2016 ҫулхи юпа уйӑхӗнче йышӑннӑччӗ. Ун чухне Михаил Игнатьев Элтепер «О мерах государственной поддержки поискового движения в Чувашской Республике» (чӑв. Чӑваш Республикинче шырав юхӑмне патшалӑх енчен пулӑшасси ҫинчен) хушу кӑларнӑччӗ. Ҫапла вара вӗренӳ организацийӗсем ҫумӗнче йӗркеленӗ шырав отрячӗсене 100-шер пин тенкӗ виҫӗ грант уйӑраҫҫӗ, ҫамрӑксен шырав отрячӗсемпе пӗрлешӗвӗсене — 75-шер пинлӗх виҫӗ грант.
2017—2018 ҫулсенче 12 шырав отрячӗ валли 1 миллион тенкӗ укҫа уйӑрнӑ.
Шупашкарти 3-мӗш шкулта аутизмпа аптӑракан ачасем валли ятарлӑ ресурслӑ класс йӗркеленӗ. Республикӑра кунашкалли - пӗртер пӗрре. «РусГидро» йӗркеленӗ «Таса энерги» ыкӑмӑллӑх программипе килӗшӳллӗн, шкула аталанмалли пособисем тата сенсорлӑ хатӗр-хӗтӗр парнеленӗ.
Дефектологсемпе психологсем палӑртнӑ тӑрӑх, аутизмпа нушаланакан ачасем тӗнчене хӑйне евӗр кураҫҫӗ, пӗчченлӗхе юратаҫҫӗ. Вӗсене пӗр-пӗр ӗҫе хутшӑнма йывӑр, анчах вӗсем куҫпа курнине лайӑх астуса юлаҫҫӗ. Ҫаксене шута илсе вӗсем валли ятарлӑ оборудовани туяннӑ.
Шкул директорӗ Евгения Осипова палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗнӗ оборудовани пулӑшни курӑнать: кӑтартусем пур ӗнтӗ. Хӑйне евӗр ачасем тӗнчепе хутшӑнма вӗренеҫҫӗ, шкул предмечӗсене ӑса хываҫҫӗ.
Ӗнер, раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче чӑваш чӗлхин черетлӗ урокӗ иртнӗ. Кун пирки асӑннӑ культура учрежденийӗн ӗҫченӗ Ольга Тимофеева Фейсбукра пӗлтернӗ.
Эпир пӗлнӗ тӑрӑх, заняти 18 сехетре пуҫланнӑ.
Чӑваш чӗлхи урокне Артём Федоринчик лингвист ирттернӗ. Чӑваш чӗлхи вӗренес текенсемпе ӳркенменскер тӳлевсӗрех ӗҫленӗ.
Чӑваш чӗлхи урокӗ унччен те иртнӗ. Малтанхине Чӑваш наци конгресӗн ҫуртӗнче пухӑннӑ. Сӑнӳкерчӗкре — шӑпах ҫав самант сӑнарланнӑ.
Артём Федоринчик — Кейӳрен (Киевран). Вӑл шухӑшланӑ тӑрӑх, чӗлхене хисеплесси унпа массӑллӑ хатӗрӗсем усӑ курнинчен килет. Шкул учебникӗсем ҫеҫ чӑвашла пулсан ачасен те вӑл чӗлхене вӗренес килмӗ тесе каланӑ вӑл титул чӗлхин ят-сумӗ шухӑшланӑ май темиҫе ҫул каялла.
Чӑваш Енри шкулсенче 11-мӗш классенче вӗренекенсем пӗтӗмлетӳллӗ сочинение кӑҫал раштав уйӑхӗн 5-мӗшӗнче ҫырчӗҫ. Ку вӑл экзаменӑн тӗп тапхӑрӗ пулчӗ. Ҫав вӑхӑтра Чӑваш Енри 5686 ача парта хушшине ларнӑ (ҫав шутран 5684-шӗ — кӑҫал шкул пӗтерекенсем, 2-шӗ — пӗлтӗр шкул пӗтернисем), пӗтӗмлетӳллӗ изложение 11-мӗш класра вӗренекен 61 ача ҫырнӑ.
Раҫҫейри шкул ачисенчен 2 проценчӗн ҫеҫ зачет илме май килмен. Чӑваш Енре ун пеккисен йышӗ — 0,2 процент. Вӗсен парта хушшине 2019 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 6-мӗшӗнче тата ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче тепӗр хутчен тепӗр хутчен ларма тивӗ.
Сочинени темисене илсен, шкул ачисен 27,3 проценчӗ ырӑ кӑмӑллӑхпа ҫыхӑннӑ темӑна суйланӑ, ӳнер пирки ачасен 3,2 проценчӗ пуҫ ватнӑ.
+21.3 °C