Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пурӑнмалли чи пӗчӗк виҫе кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта 6 472 тенкӗпе танлашнӑ. Ун пек йышӑнӑва ӗнер республикӑн правительствин ларӑвӗнче йышӑннӑ. Пӗлтӗрхи тӑваттӑмӗш кварталти виҫепе танлаштарсан унӑн шайӗ 7 процент ӳснине пӗлтерет. Укҫапа илсен 423 тенкӗ хӑпарнине пӗлтерет.
Пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк укҫа виҫи ӳсни тӗрлӗ тавар, ҫав шутра апат-ҫимӗҫ хакӗ, тӳлевсемпе пулӑшусем хӑпарнипе ҫыхӑннӑ.
Социаллӑ демографи ушкӑнӗсемпе илсен, вӑй питтисене пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк ӗҫ укҫи 6 866 тенкӗпе танлашнӑ, пенсионерсен — 5 291 тенкӗпе, ачасен — 6 509 тенкӗпе.
«Патшалӑх облигацийӗ кӑларнипе вӑрӑм вӑхӑтлӑха кивҫен илес парӑм политикне ӑнӑҫлӑ пурнӑҫласа пырать», — тесе пӗлтерет республикӑн Финанс министерстви. Тӗп финанс ведомстви ӗнентернӗ тӑрӑх, патшалӑх парӑмне тивӗҫтерме илекен мӗнпур тивӗҫе республика тӳрӗ кӑмӑлпа пурнӑҫлать.
Ӗнер, акӑ, 2012 ҫулта кӑларнӑ облигацисемшӗн ҫиччӗмӗш купон тупӑшне тӳленӗ иккен. Икӗ ҫул каялла ҫав хаклӑ хута 1,5 миллион штук кӑларнӑ. 667,7 тенкӗ тӑракан пӗр облигацишӗн 14 тенкӗ те 54 пус тӳленӗ. Ку вӑл ҫулталӑкри процент ставкине 8,75-пе шутланине пӗлтерет.
Саккӑрмӗш купон тупӑшӗшӗн утӑ уйӑхӗн 18-мӗшӗнче тӳлеме палӑртаҫҫӗ.
Ҫулла вара 2 миллиард тенкӗлӗх тепӗр ушкӑн облигаци кӑларасшӑн.
Шупашкарта нефтьпе газ промышленноҫӗнчи ҫӗнӗ энергетика оборудованийӗсем пирки сӳтсе явма пухӑннӑ. Конференцие Топливӑпа энергетика комплексӗн ассоциацийӗн энергетикӗсем пухӑннӑ. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.
Конференцие уҫнӑ май Михаил Игнатьев Чӑваш Ен аталаннӑ промышленноҫлӑ пулнине палӑртнӑ. Ку енпе илсен, электротехника отраслӗн предприятийӗсем тӗп вырӑн йышӑнни ҫинчен каланӑ. «Шупашкар хули — реле хӳтӗлевӗн тата автоматикин хатӗрӗсене, микропроцессор япалисене кӑларакан центр. Пирӗн продукцие ыйтаҫҫӗ. Пахалӑх енӗпе вӑл ют ҫӗршыври аналогсенчен кая мар. Эпир «Росатом», «Русгидро», «Газпром» йышши пысӑк компанисемпе, нефтьпе газ промышленноҫӗн тата ытти нумай предприятипе ӗҫлетпӗр. Пирӗн нефть те, газ та ҫук. Тӗп пунялӑхӑмӑр — ӗҫчен халӑх. Ҫавӑнпах эпир этеме, ҫамрӑксене укҫа-тенкӗ хыватпӑр. Вӗсен шухӑшӗ, ҫӗнӗлӗхӗ тивӗҫлӗ кӑтарту тума май патӑр тесе тӑрӑшатпӑр», — тенӗ Михаил Игнатьев.
«Энерго ТЭК» коммерцилле мар юлташлӑхӑн правленийӗн председателӗ Виктор Шеховцев конфренцие йӗркелеме пулӑшнӑшӑн республика Элтеперне, Экономика министерствине тата электротехника предприятийӗсен ертӳҫисене тав тунӑ.
Кӑҫалхи кӑрлач–пуш уйӑхӗсенче Чӑваш Республикин тулаш суту-илӳ ҫаврӑнӑшӗ 68,4 миллион долларпа танлашнӑ. Ҫав шутран экспорт виҫи 41,4 процент йышӑнать. Тулаш тавар ҫаврӑнӑш пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи виҫӗ уйӑхринчен 36,2 процент чакнӑ. Ҫав вӑхӑтрах чикӗ леш енне тавар ӑсатасси 6,4 процент чухлӗ хутшӑннӑ.
Тулаш ҫаврӑнӑша илсен экспортӑн 34 процентне, импортӑн 92 процентне инҫет чикӗ леш енчи патшалӑхсемпе суту-илӳ туни кӳнӗ. Ертсе пыракан суту-илӳ партнерӗсен шутне унтан тавар илсе килессипе Китай, Германи, Итали, Аслӑ Британи, Польша кӗреҫҫӗ иккен, хамӑр патран ӑсатассипе — Украина, Азербайждан, Молдави, Словаки, Узбекистан.
Чикӗ леш енне пирӗн патран ӑсатакан тавар хушшинче хими промышленноҫӗн таварӗпе каучук 58,3 процент йышӑнаҫҫӗ, машиностроенин продукцийӗ — 31,1 процент. Ҫав вӑхӑтрах хими промышленноҫӗн таварӗ сутӑнасси 662 процент чухлӗ ӳснӗ иккен, машиностроенин 2,3 процент чакнӑ.
Пирӗн пата та хими промышленноҫӗн таварӗпе каучук, машина, оборудовани, транспорт хатӗрӗ (кунта механика хатӗр-хӗтӗрне, электричество машинисене, инструментсемпе аппаратсене тата ыттине те кӗртеҫҫӗ), пир-авӑр килнӗ.
Раҫҫейӗн Правительстви федераци пурлӑхне 2014–2016-мӗш ҫулсенче приватизацилессине прогноз планне ҫирӗплетнӗ иккен. Ҫавӑнта республикӑри икӗ объект: Шалти ӗҫсен министерствин типографийӗ тата Шупашкарти юханшыв порчӗ кӗнӗ.
«Акцийӗсем федераци харпӑрлӑхӗнчи акционер обществисене приватизацилени федераци хыснине укҫа кӳрессине ӳстерме, компанисене рынока кӑларма тата корпоратив управленийӗн меслетне ылмаштарма май парать», — тенӗ-мӗн РФ Правительствин сайтӗнче.
«Время Чувашии» (чӑв. Чӑваш Ен вӑхӑчӗ) информагентство асӑрханӑ тӑрӑх, приватизаци планне тӗрлӗ хулари аэропортсемпе юханшывсен порчӗсем кӗнӗ. Патшалӑх хӑш-пӗр банкри тата 20-е яхӑн издательствӑпа типографири хӑйӗн тӳпине те — акцисене — сутса яма шухӑшлать.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑри тата федерацин территорири ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен, территори органӗсен ертӳҫисемпе кашни эрнере ирттерекен канашлура хаксем пирки калаҫнӑ.
Раҫҫейӗн Экономика аталанӑвӗн министерстви кӑҫал ҫӗршывра инфляци виҫи малтан шухӑшланӑ пек 5 процент кӑна мар, 5,5 процентран пуҫласа 6 процент таран ӳсме пултарнине пӗлтернӗ иккен. Чӑваш Енӗн экономика министрӗн Владимир Аврелькинӑн шучӗпе пирӗн патра ку цифра 5,8 процентпа танлашмалла. Чӑвашстат малтанласа пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗрремӗш кварталта инфляци 2,7 процента ҫитнӗ. Ҫулталӑк каяллахипе танлаштарсан ку вӑл 0,6 процент пысӑкраххине пӗлтерет. Апат-ҫимӗҫ таварсен хакӗ уйрӑмах хӑпарнӑ. Асӑннӑ енпе инфляци 2,5 процент теҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев тавар тупса илессипе ҫӗршывра хӗсӗк мар, хӑш-пӗр апат-ҫимӗҫ хакӗсем мӗншӗн хӑпарнине ҫавӑнпа та тӗплӗн тишкермелле.
Чӑваш Ен экономики епле аталаннине тишкерсе пыракансем икӗ пулӑма асӑрхамасӑр ирттермерӗҫех-тӗр.
Пӗрремӗшӗнчен, пушӑн 20-мӗшӗнче иртнӗ Патшалӑх Канашӗн сессийӗнче Михаил Игнатьев Элтепер республикӑн иртнӗ ҫулхи ӗҫ-хӗлне пӗтӗмлетрӗ. Докладра вӑл социаллӑ мӗнпур яваплӑха пурнӑҫлама пултарнине, Пӗтӗм тӗнчери «Moody's» тата «Fitch» кредит агентствисем Чӑваш Ене лайӑх енчен палӑртнине, халӑх влаҫа ытларах шаннине, ҫурт-йӗр тӑвасси тата ача ҫуратасси ӳснине палӑртса хӑварчӗ. Отчетпа тӗплӗн паллашас тесен ҫак каҫӑпа пӑхмалла.
Ӗнер вара Экономика канашӗн ларӑвӗ иртрӗ. Унта Чӑваш Енӗн социаллӑ пурнӑҫӗпе экономикин 2030 ҫулчченхи стратегине пӑхса тухнӑ. ЧР экономика министрӗ Владимир Аврелькин шучӗпе влаҫ органӗсен тӑрӑшнине кура бизнеса аталантарма Чӑваш Енре тӑнӑҫлӑ лару-тӑру йӗркеленмелле.
Экономика канашӗн ларӑвне хутшӑннӑ пысӑк пердпритяи ертӳҫисем, экспертсем стратегие кӗртме тӗрлӗ сӗнӳ панӑ. Раҫҫейӗн халӑх хуҫалӑхӗн Халӑхсем хушшинчи агробизнесӗн центрӗн ертӳҫин Виктор Лищенко шучӗпе Чӑваш Енри ялсенче инженери тата транспорт инфраструктури лайӑх аталаннӑ.
Ҫакӑн пирки пяан вӗсем Суту-илӳпе промышленноҫ палатине пухӑнса сӳтсе явнӑ. Унта усламҫӑсем тата банкирсем пырса ҫитнӗ. Укҫа хӑй хайне ҫухатса пыни, тенке долларпа тата европа танлаштарса пӑхсан унӑн тӑрӑмӗ епле пуласси, банкран кредит илме ҫӑмӑллипе йывӑрри, монополилле ура хуракан самантсем пирки те унта калаҫнӑ.
Тинтерех усламҫӑ ҫулӗ ҫине тухнисене ҫӑмӑл маррине, сӑмахран, Ҫӗмӗрлери сӗтел-пукан хапрӑкӗнчен килнӗ Андрей Кузнецов палӑртса хӑварнӑ. Хастар кредит ставкисем пысӑккишӗн тата усси сахалтарах патшалӑх программисемшӗн пӑшӑрханса калаҫнӑ.
Банксен вара яланхиллех хӑйсен сӑмах-юмахӗ. «Кивҫен илекен шанчӑклӑ заемщиксем республикӑра паян сахал», — тенӗ пӗр банкӑн управляющийӗн ҫумӗ Роман Барабанов.
Усламҫӑсем те, банкирсем те Украинӑри кризис Раҫҫее витӗм кӳретех тенӗ. Анчах ҫавӑнтан епле тупӑш курасси пирки шухӑшламалла. Суту-илӳ палатин вице-президенчӗ Анатолий Князев шучӗпе ҫынсенчен ытларахӑшӗ хамӑр патра туса илекен тавара куҫ хывма тытӑнӗ. Ҫав вӑхӑтрах сӑнавҫӑсем тавар хакӗ ӳсессине, тавар туянаслӑх шайӗ чакассине палӑртаҫҫӗ иккен.
Кӑҫалхи кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенче Чӑваш Ен ҫыннисем укҫа тупӑшӗ 32,1 миллиард тенкӗпе танлашнӑ. Пӗлтӗрхи ҫав уйӑхсенчипе танлаштарсан хальхи тупӑш 7,6 процент ӳснине Чӑвашстат пӗлтернӗ.
Укҫа тӑкакӗ тупӑшран 6,2 процент пысӑкрах иккен. Ыттине кивҫен илнӗ тесе шухӑшламалла-тӑр вара… Ӗҫ укҫин пысӑк пайне, 84 процентне, тавар туянма тата пулӑшушӑн тӳлеме тӑкакланӑ-мӗн. Кирек епле пулсан та тӳлемелли парӑмсемпе татӑлма тупӑшӑн 8,8 проценчӗ кайнӑ.
Вӑтам ӗҫ укҫи кашни ҫын пуҫне уйӑхсерен 12,9 пин тенке ларнӑ.
Пӗтӗмлетӗве правительство ларӑвӗнче ирттернӗ. Чӑваш Енӗн усламҫисен хӳтӗлевҫи Владимир Иванов иртнӗ ҫул унтан 54 ҫын пулӑшу ыйтнине пӗлтернӗ. «Кашни ҫӑхав хыҫне пысӑк ыйту пытарӑннӑ, ансат та ҫӑмӑл ыйтусем пирӗн пата килмен», — тенӗ вӑл. Кӑҫалхи кӑрлач-нарӑс уйӑхӗсенче 40-е яхӑн ыйту килнӗ те иккен. Пӗлтӗрхисене илсен, вӗсенчен ҫуррине яхӑнӗнче ҫӗр хутшӑнӑвӗсемпе ҫыхӑннӑ ыйтусем усламҫӑсен хӳтӗлевҫинче хӳтлӗх шырама хистенӗ. Сӑмахран, 10 ҫул тара илсе пурӑннӑ хыҫҫӑн усламҫӑ ҫӗр лаптӑкӗсӗр тӑрса юлни кӑмӑллах мар. Ҫапла ыйтупа усламҫӑ патне пысӑк строительство фирми тухнӑ. Вӑл ҫынсене пурӑнма ярса ӗлкӗрнӗ иккен, коммуникацисене туса пӗтернӗ-мӗн, анчах палӑртнӑ территорие туса пӗтереймен. Шучӗпе ҫав лаптӑка аукцион урлӑ илме юрать. Анчах 10 ҫултан ҫӗр сана лекессипе лекмессине пӗлсе тӑни услаҫӑсене лӑпкӑн ӗҫлеме кансӗрлет тесе шухӑшланине палӑртнӑ Владимир Иванов.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев кашни тӗслӗхпе обьективлӑ тата субьективлӑ факторсене тӗпе хумаллине палӑртса хӑварнӑ. Хӑшӗсем ҫӗре бизнеса аталантарма мар, кайран сутса яма туянаҫҫӗ-мӗн.
+1.8 °C