«Сарӑ ҫӳҫле, кӑвак куҫлӑ хӗрача — саншӑн ҫеҫ ҫунатӑп, тух мана качча». Ҫакӑн йышши юрӑ сӑмахӗсемпе шӑрантараҫҫӗ эстрада ҫӑлтӑрӗсем пирӗн республикӑра. Чӑннипех-ши вара сарӑ ҫӳҫле хӗрсем тыткӑнлаҫҫӗ-ши яшсене? Тен ку чӑнлӑхах та. Ахальтен мар нумай сӑмахлӑх ҫӳрет сар ҫӳҫлӗ пикесем пирки.
Паян, ҫӑвӗн 31-мӗшӗнче сарӑ ҫӳҫлӗ хӗрсем хӑйсен пӗчӗк уявне уявлаҫҫӗ — тӗнчипе уявлакан сар ҫӳҫлӗ хӗрсен кунне. Асӑннӑ уява Раҫҫейре пӗрремӗш хут 2006 ҫулта уявланӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн вара сар ҫӳҫлӗ хӗрсен уявӗ тӗрекленсе, ҫирӗпленсе паянхи кун та упранать.
Ыран Самар облаҫӗнче Акатуй уявӗ иртмелле. Вӑл кӑҫалхипе XVI хут иртет. Унта чӑваш наци апат-ҫимӗҫӗпе, ал ӑстисен ӗҫӗсемпе паллашма май пулӗ. Чӑваш наци мероприятийӗсене сӑнлакан фото ӗҫсен куравӗсем ӗҫлӗҫ. Пӗр уяв та концертсӑр иртмессине те шута илмелле.
Кунсӑр пуҫне вӑй питти арҫынсем кӗрешӗве тухӗҫ. Кире пуканӗ йӑтакансем валли те ӑмӑрту хатӗрленӗ. Спортӑн ытти енӗпе ӑстасен те тунсӑхлама вӑхӑт пулмӗ: хӑвӑрт чупакансем ҫӑмӑл атлетика енӗпе ӑмӑртӗҫ, футболла та вылӗҫ. Юланутпа тупӑшни те уява илем кӳрӗ.
Республикӑри ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗнче ӗнер библиотекарьсем вырӑнне унта ытти чух кӗнеке вулама ҫӳрекенсем ӗҫленӗ. Ҫук-ха, лешсем ӗҫрен кайса пӗтнипе мар. Вулавӑш кунне халалласа унта хӑй тытӑмлӑх кунӗ йӗркеленӗ.
Вулавӑшра хӑйне евӗр мероприяти пулнине халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенчен вулавӑш енне ҫул кӑтартакан паллӑсем те систернӗ-ха. Сӑмах май, ачасем хӑйсем те парне хатӗрленӗ. «Библиотекӑсен кунӗпе саламлатпӑр!» тесе вӗсем асфальт ҫинех ҫырса хунӑ.
Кайран вулавӑшра тӗрлӗ мероприяти пуҫланнӑ. Культура учрежденийӗн ертӳҫи Тамара Григорьева ӗҫтешӗсене тата вулакансене уявпа саламланӑ май Наталия Осипова пай пуҫлӑхне республикӑн Культура министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ.
Вунпӗрмӗшсен Юлашки шӑнкӑрав уявӗ шавласа иртсе кайрӗ. Паян акӑ вара, ҫӑвӑн 27-мӗшӗнче шкул пӗтерекенсем Пӗрлехи патшалӑх экзаменне тытма партӑсем хушшине ларчӗҫ. Паян вӗсем хӑйсен пӗлӳ шайне вырӑс чӗлхи экзаменӗпе тӗрӗслӗҫ.
Вӗренӳ министертствин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх пӗрлехи патшалӑх экзаменне кӑҫал пӗтӗмешле 8 367 ҫын тытать, вӗсенчен 127 колледж, техникум тата 431 пӗлтӗрхи ҫулсенчи вӗренсе тухаканӗсем. Пӗрлехи патшалӑх экзаменне тытма 43 пункт йӗркеленӗ, унта 2 893 ҫын ӗҫлет.
Раҫҫейре вара, Рособрнауки пӗлтернӗ тӑрӑх, патшалӑх экзаменне пурӗ 750 пин яхӑн ҫамрӑк тытать.
Районти Акатуя вӑрнарсем чылай ҫул «Химик» стадионта ирттерсе пурӑннӑ. Бетонтан тунӑ сцена ишӗлме тытӑннине тата ҫынсене концерт пӑхма майсӑртарах пулнине кура 2005 ҫултан район центрӗнчи культурӑпа кану паркне куҫнӑ. Халӗ унта каток тума тытӑннине пула уяв валли вырӑн ҫук-мӗн.
Акатуйӑн йӗркелӳ комитечӗ пӗр кана пуҫ ватнӑ хыҫҫӑн каллех «Химик» стадиона аса илнӗ. Анчах темиҫе ҫул каяллахи сцена ҫинче пулмӗ вӑл. Ӑна вӑхӑтлӑха вырӑнти физкультурӑпа спорт комплексӗпе юнашар туса лартӗҫ. Суту-илӳ точкисемпе ял пурнӑҫне сӑнлакан самантсен вырӑнне те палӑртнӑ. Юлашкинчен асӑннисене мунча ҫумӗнчи лаптӑкра, суту-илӳ тӑвакансене Вӑрнар–Вӑрманкасси ҫул хӗррипе вырнаҫтарӗҫ. Шашлӑкпа шӳрпе ас тивес килсен спорткомплекса хирӗҫ лаптӑка ҫул тытма тивӗ.
Вӑрнарсен Акатуйне Украина делегацийӗ те ҫитмелле-мӗн. Ку вӑл вӑрнарсемпе унтисен ҫур ӗмӗрхи туслӑхне палӑртакан пулӑм пулӗ.
Ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче паллӑ ӑсчах-энциклопедист, историк, этнограф, фольклорист, лексикограф, педагог, аслӑ шкул йӗркелӳҫи, Атӑлҫи халӑхсен тӗпчевҫи, чӑвашсен пӗрремӗш хаҫатне йӗркеленӗ Николай Никольский ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитет. Паллӑ ентешне асра тытса Никольскин тӑван енче, Уйкас Янасал ял тӑрӑхӗнче (Николай Васильевич унти Купӑрля ялӗнче ҫуралнӑ), ӗнер пысӑк уяв ирттернӗ.
Унта Тутар, Пушкӑрт республикисенчен, Чулхула, Чӗмпӗр облаҫӗсенчен те ӑслӑлӑх ҫыннисем килсе ҫитнӗ. Мероприяти Никольский ячӗллӗ паркра иртнӗ митингпа уҫӑлнӑ. Унта Николай Васильевич тӑванӗсем те хутшӑннӑ.
Уявӑн малаллахи пайне Никольский ячӗллӗ музее тата вулавӑша кӗрсе курни, йывӑҫран тӗрлӗ япала касас енӗпе ӑста Петр Мазуркин куравӗпе паллашни тата Сосновкӑри вӗрентӳпе культура центрӗнче иртнӗ «Никольский вулавӗсем» ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ тӑснӑ.
Паллӑ ентешӗн ятне асра хӑварас тесе унти ял тӑрӑхӗ сахал мар ӗҫ туса ирттерет.
Республика кунне халалласа 30 ытла тӗрлӗ мероприяти ирттерме палӑртнӑ. Кун пирки ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче иртнӗ черетлӗ ларӑвӗнче Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов каланӑ.
Уяв программине кӗскен тишкерсен йӑлана кӗнӗ мероприятисен шутне халӑх пултарулӑхӗн «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» фестивальне, алӗҫ ӑстисен «Ӑстасен Раҫҫейӗ» конкурсне, Акатуя, фейерверк фестивальне кӗртме юрать. Кӑҫалтанпа пуҫласа ирттерекен проектсенчен вара «Театрсен каҫне» асӑнма пулать. Шухӑшланӑ-ӗмӗтленнӗ пек пулса пырсан, вӑл чӑннипех асра юлмалли пулӑма ҫаврӑнмалла.
Предприятисене «Регионсем — килӗштерсе ӗҫлессин чикки ҫук» 4 кунлӑх курава йыхравлаҫҫӗ. Тӑван енӗмӗр ҫуралнине паллӑ тунӑ вӑхӑтра кӑҫал та республикӑра ҫӗнӗ темиҫе объект хута яма палӑртнӑ.
Республика кунне халалласа ирттерекен мероприятисен сметине те палӑртнӑ — вӑл 12 миллион та 968 пин тенкӗпе танлашать.
Аса илтеретпӗр, ытти ҫулхиллех уяв Шупашкарта кӑна иртмӗ — хальхинче ӑна ҫӑвӑн пекех Тӑвай районӗнче паллӑ тӑвӗҫ.
Кун-ҫул сукмакне алран алла 60 тата 65 ҫул пӗрле такӑрлатакансене халалласа Елчӗкри ЗАГСра савӑнӑҫлӑ мероприяти ирттернӗ.
Акӑ, Таяпа Энтри ялӗнче пурӑнакан Василий Петровичпа Федосия Владимировна Петровсене илер-ха. Кӗҫӗн Таяпа тӑрӑхӗнче вӗсем пек 65 ҫул пурӑнакан мӑшӑр та пӗртен пӗрре кӑна. Василий Петрович — вӑрҫӑ ветеранӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче чылай ҫул шкулта тӑрӑшнӑ — ачасене черчение вӗрентнӗ, ӳкерме хӑнӑхтарнӑ. Уява йыхравланӑ тепӗр ҫемье — Патреккел ялӗнчи Илья Егоровичпа Зинаида Аркадьевна Петровсем. Вӗсем вара шӑп та лӑп ултӑ теҫетке ҫул каялла пӗрлешнӗ. Кил хуҫи — тыл ӗҫченӗ. Вӑл вара почтӑра нумай ҫул ӗҫленӗ.
Юбиляр-ҫемьесен ячӗсене ЗАГСра ятаралса уҫнӑ «Хисеп кӗнекине» кӗртнӗ. Вӗсене район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Н.П. Миллин тата ыттисем саламланӑ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Хусанушкӑнь ялӗнче ҫӑвӑн 9-мӗшӗнче Хусанушкӑнь ял администрацийӗн пуҫлӑхӗ Любовь Кузнецовӑпа вырӑнти депутат Валентин Харитонов пуҫарнипе вӑрҫӑра паттӑррӑн ҫапӑҫса пуҫӗсене хунисене асӑнса ҫӗнӗ обелиск ҫӗкленнӗ.
Кӑҫалхи Ҫӗнтерӳ кун уявӗ Шупашкарта самаях кӑсӑклӑ та савӑнӑҫлӑ иртрӗ. Савӑк кӳнӗсӗр пуҫне хула ҫыннисемпе хӑш-пӗр ветерансен кӑмӑла хуҫакан пулӑмсемпе те тӗл пулма килчӗ — Ҫӗнтерӳ кунне уявлани ҫынсен ҫипуҫӗ ҫинче ятарлӑ паллӑ евӗр асӑнмалӑх юлнӑ иккен.
Кӗҫнерникун, ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Ҫӗнтерӳ кунне уявлама Шупашкарти хӗрлӗ тӳремре нумаййӑн пуҫтарӑннине пурте асӑрхарӗҫ пулӗ. К.В. Иванов ячӗллӗ чӑваш академи драма театрӗ умне те концерта пӑхма пынӑ ҫынсем сахал марччӗ.
Сценӑран инҫех мар 7 сарӑ тӗслӗ сак вырнаҫнӑ. Вӗсене Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн кӑшт маларах ҫеҫ сӑрланӑ пулнӑ имӗш. Сак ҫинчи сӑрӑ вара типсе ҫитеймен-мӗн. Уява пынӑ ҫынсен каланӑ тӑрӑх сак ҫывӑхӗнче «Сӑрланӑ» асӑрхаттару хучӗ те пулман, ҫавӑнпа канса илес тӗлӗшпе сак ҫине сахал мар ҫын ларнӑ — хӑйсен ҫипуҫӗсене варалатнӑ.
Сак «капкӑнне» лекнӗ ҫынсем хушшинче шел пулин ветерансем те пулнӑ.
— Эпӗ кӳлмек тӑрӑх уҫӑлса ҫӳренӗ хыҫҫӑн канас тесе ҫывӑхри сак ҫине ларма шутларӑм — шӑлавара та, курткӑна та варалатрӑм.
-3.7 °C