Елчӗк районӗнчи вулавӑшсем тӑван халӑхӑмӑрӑн паллӑ ҫыннисене асӑнса тӗрле мероприяти ирттерсех тӑраҫҫӗ. Вилӗмсӗр Ҫеҫпӗл Мишши ятне те унтисем асра тытаҫҫӗ. Кӑвар чӗреллӗ поэтӑмӑр, чӑваш поэзийӗн классикӗ Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа чӳк уйӑхӗн 16-мӗшӗнче 116 ҫул ҫитнине асра тытса ҫав районти Патреккел ял вулавӑшӗнче чӑвашлӑх сехечӗ ирттернӗ.
Культура учрежденийӗ «Халӑх асӗнчи поэт» калаҫу йӗркеленӗ. Унта ачасене йыхравланӑ. Чӑвашлӑх сехетне пухӑннӑ шкул ачисене паллӑ поэт ҫинчен ҫӗнни те кӑсӑкли самай каласа кӑтартнӑ. Ачасем вулавӑшра чӑваш поэзийӗн классикне Ҫеҫпӗл Мишшине халалласа йӗркеленӗ «Ҫеҫпӗл пирӗн чӗрере» курав урлӑ та ҫулӑм чӗреллӗ поэт пурнӑҫӗпе, пултарулӑхӗпе, йывӑр та синкерлӗ шӑпипе тӗплӗн паллашма пултарнӑ.
Паян, чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, Пӗтӗм тӗнчери ырӑлӑх кунӗ. Ҫак кун 1998 ҫулта Токиора Ырӑлӑхшӑн пӗтӗм тӗнчери юхӑмӑн пӗрремӗш конференцийӗ иртнӗ. Унта чылай ҫӗршыв хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
«Ырӑ тума йывӑр-и? Паллах, ҫук», — тесе ӑнлантарнӑ Етӗрнери ача-пӑча вулавӑшӗнче ӗҫлекенсем асӑннӑ хулари 2-мӗш вӑтам шкулта 3-мӗш «б» класра вӗренекенсемпе курнӑҫсан.
Тӗлпулӑва вӗсем виҫӗм кун йӗркеленӗ.
Ыркӑмӑллӑх урокӗнче ырӑ туни пӗр-пӗрин кӑмӑлне ҫӗклени, хавас кӑмӑл парнелени пирки калаҫнӑ. Ачасене вӗсем «ырӑ кӑмӑл» сӑмахпа ҫыхӑннӑ ваттисен сӑмахӗсене аса илме ыйтнӑ. Ӑшшӑн йӑл кулнин пӗлтерӗшне те уҫса панӑ. Унтан пурте пӗрле пулса «День рождения кота Леопольда» (чӑв. Леопольд кушакӑн ҫуралнӑ кунӗ) мультфильмри «Если добрый ты» (чӑв. Эсӗ ырӑ пулайсан) юрра аса илнӗ.
Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Пӑвари вулавӑшра ӗҫлекенсем нумай вуласан ӑслӑ пулатӑн тесе шухӑшлаҫӗ. Кӑҫал республикӑра «Чӑваш Енӗн литература палитри: вуламалли 100 кӗнеке» акци иртнӗ май кӗнеке куравӗ йӗркеленӗ.
Аса илтеретпӗр, ку акцие республикӑн Наци вулавӑшӗ ЧР Культура министерстви пуҫарнипе йӗркеленӗ.
Ҫӗнӗ Пӑвари вулавӑшри курава тӗрлӗ темӑпа тӗрлӗ автор тӗрлӗ ӳсӗмрисем валли ҫырнӑ кӗнекесене пухнӑ. Вулавӑшра ӗҫлекенсем ӗнентернӗ тӑрӑх, вулакансем вӗсемпе чунтанах кӑсӑкланаҫҫӗ. Нумаях пулмасть вулавӑшра вӑл кӗнекесене сӳтсе явнӑ. Аслӑ ҫулхисем Н. Петровскаян «Шурӑ лили», Леонид Агаковӑн «Юманлӑхра ҫапла пулнӑ» тата «Ылтӑн вӑчӑра», А. Афанасьевӑн «Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ», А. Артемьевӑн «Салампи» хайлавӗсене вуласшӑн.
Кӗҫӗн класра вӗренекенсемпе вулавӑш «Нумай вулатӑн — ӑслӑ пулатӑн» темӑпа калаҫу ирттернӗ. Вӗсене В. Давыдов-Анатрин «Ӱссен эсӗ кам пулан?» (сӑвӑсемпе юмахсем), Петӗр Ҫӑлкуҫӑн «Карамель-тарамель» кӗнекисемпе паллаштарнӑ. Асӑннӑ кӗнекесем пурте «Чӑваш Енӗн литература палитра: вуламалли 100 кӗнеке» йыша кӗнӗ.
Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи вулавӑшсенче «Ҫулталӑкри кӗнекене суйлатпӑр» акци старт илнӗ. Вӑл кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртет.
Акципе килӗшӳллӗн, ҫынсем аслисен тата ачасен хушшинче чи нумай вуланакан кӗнекене суйлаҫҫӗ. Ҫакна сасӑлав мелӗпе палӑртаҫҫӗ.
Юратнӑ хайлавшӑн районти тӗп вулавӑш сайтӗнче сасӑлама пулать.
Онлайн-сасӑлав чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗччен иртӗ. Акци пӗтӗмлетӗвӗпе раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫак сайтрах паллашма май пулӗ.
Пӗлтӗр А.Павловскаян «Вӗренӗ шывӗ те пылак» кӗнеки чи нумай сасӑ пухнӑ. Уншӑн 234-ӑн сасӑланӑ. Вулакансене романри сюжет, чӑваш хресченӗн пурнӑҫне ҫутатни килӗшнӗ.
Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи вулавӑшсенче «Ҫулталӑкри кӗнекене суйлатпӑр» акци старт илнӗ. Вӑл кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртет.
Акципе килӗшӳллӗн, ҫынсем аслисен тата ачасен хушшинче чи нумай вуланакан кӗнекене суйлаҫҫӗ. Ҫакна сасӑлав мелӗпе палӑртаҫҫӗ.
Юратнӑ хайлавшӑн районти тӗп вулавӑш сайтӗнче сасӑлама пулать.
Онлайн-сасӑлав чӳк уйӑхӗн 30-мӗшӗччен иртӗ. Акци пӗтӗмлетӗвӗпе раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫак сайтрах паллашма май пулӗ.
Пӗлтӗр А.Павловскаян «Вӗренӗ шывӗ те пылак» кӗнеки чи нумай сасӑ пухнӑ. Уншӑн 234-ӑн сасӑланӑ. Вулакансене романри сюжет, чӑваш хресченӗн пурнӑҫне ҫутатни килӗшнӗ.
Паян, юпа уйӑхӗн 30-мӗшӗ — политика репрессийӗнче шар курнисене асӑнмалли кун.
1920-мӗш ҫултан пуҫласа 1950-мӗш ҫулчченхи тапхӑра Раҫҫейӗн ҫӗнӗ историйӗн инкеклӗ страници тесе хаклаҫҫӗ. Елчӗкри вулавӑшра ӗҫлекенсем калашле, «миллион-миллион вӑйпитти арҫынпа хӗрарӑма, яшпа хӗре, сӑпкара выртакан пепкене те ашшӗ-амӑшӗпе пӗрле тӗрмесемпе лагерьсене илсе кайса пӗтернӗ».
Айӑпсӑр шар курнисем 10 миллион ытла, вӗсене халӑх тӑшманӗ вырӑнне хурса вӗлернӗ.
Айӑпсӑр шар курнисене асӑнса Елчӗк районӗн «Сирӗн ят вилӗмсӗр. Политика репрессийӗнче шар-терт тӳснисен астӑвӑм кӗнеки» кун ҫути курнӑ.
Районти тӗп вулавӑшра нумаях пулмасть ҫав кӗнеке тишкерӗвӗ иртнӗ.
Мероприятие район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ, вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин пайӗн начальникӗ Л. Левый, районти социаллӑ хӳтлӗх пайӗн пуҫлӑхӗ И. Аникина, Чӑваш Республикинчи политика репрессийӗнче шар курнисен общество организацийӗн пайташӗ, ҫак организацин Елчӗк районӗнчи уйрӑмӗн ертӳҫи А. Иванов, Александр Невский ячӗллӗ чиркӗвӗн пачӑшки Александр, район администрацийӗн культура пайӗн пуҫлӑхӗ А.
Патӑрьелти тӗп вулавӑша ҫыравҫӑсемпе поэтсем час-часах килеҫҫӗ. Кӑҫал, Литература ҫулталӑкӗнче, ку енӗпе мероприятисем чылай ирттереҫҫӗ.
Нумаях пулмасть вулавӑш ҫӗнӗ кӗнекепе пуянланнӑ. Александр Павлов хӑйӗн «Калавсем» ятлӑ кӗнекине парнеленӗ.
Александр Павлов 1923 ҫулта Кивӗ Ахпӳртре ҫуралнӑ. Туҫари вӑтам шкултан вӗренсе тухсан Шӑнкӑртамри ҫу савутӗнче, статистикӑра, колхозра тата ытти ҫӗрте ӗҫленӗ.
Тӗрлӗ ҫӗрте вӑй хунӑ хыҫҫӑн вӑл хайлавсем ҫырма пуҫланӑ. Ҫак кунсенче унӑн «Асрах ун ячӗ» тата «Эпир те пулнӑ» сӑвӑсен пуххи пичетленсе тухнӑ. Эппин, халӗ унӑн хайлавӗсемпе ыттисем те вуласа курӗҫ.
Куславкка районӗнчи Карачри ял вулавӑшӗнче Яковпа Мария Ухсайсен музейӗ уҫӑлнӑ. Ырӑ ҫак ӗҫе пуҫаракансем — Ольга Яковлевна Ухсайпа Карачри ял тӑрӑхӗ тесе пӗлтереҫҫӗ вӑл тӑрӑхрисем.
Уява хутшӑннисене Ольга Яковлевна ашшӗпе амӑшӗн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Яков Ухсай — чӑваш халӑх поэчӗ. Вӑл 60 ытла кӗнеке авторӗ. Унӑн хӑш-пӗр хайлавӗ тӗнчипех сарӑлнӑ: «Тутимӗр», «Кӗлпук мучи», «Чапаевпа тӗлпулни», «Шурӑ хурӑнпа калаҫни», «Ача чухнехи ҫӑлтӑрӑм».
Мария Ухсай повеҫӗсемпе пьесисене те халӑх лайӑх пӗлет. Унӑн чылай драмипе камичӗ куракансен умне тухнӑ.
Уява «Енӗш» фольклор ансамблӗ хӑйӗн юрри-ташшипе илемлетнӗ.
Сӑнсем (25)
Хӗрлӗ Чутайӗнчи тӗп вулавӑшра Николай Ашмарина асӑнса паян литературӑпа тематика каҫӗ иртнӗ.
Мероприятие чутайсем Николай Иванович ҫуралнӑранпа 145 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Аса илтеретпӗр, Николай Ашмарин — тюрколог, чӑваш чӗлхин тӗпчевҫи, профессор, хальхи чӑваш чӗлхе пӗлӗвне никӗслекенӗ, СССР Наукӑсен академийӗн член-корреспонденчӗ.
Николай Ашмарин тӑван халӑхӑмӑр культурине тата ҫутта кӑларассине тӗлӗнмелле пысӑк тӳпе хывнӑ. Хӑйӗн ӗмӗрӗнче вӑл мӗн чухлӗ чӑваш халӑх сӑмахлӑхне пухман-ши! Чӑваш халӑх культурин тӗн никӗсне те тӗпченӗ, чӑваш диалекчӗсемпе калаҫӑвне тишкернӗ. Унӑн пурте пӗлекен паллӑ ӗҫӗ — 17 томлӑ словарь.
Николай Ашмарин ҫуралнӑранпа 145 ҫул ҫитнӗ ятпа Хӗрлӗ Чутайӗнчи вулавӑш маларах «Чӑваш ӑслӑлӑхӗн ашшӗ» курав йӗркеленӗ, паян вара — литература каҫӗ.
Литература ҫулталӑкӗнче Чӑваш Енри ачасемпе ҫамрӑксен республика вулавӑшӗ юпан 13–15-мӗшӗсенче ҫулсерен ирттерекен «Чӑваш Ен 21 — пӗрле вулатпӑр!» фестивале йӗркелет.
Вӑл «Сасӑпа вуламалли кун» акцирен пуҫланӗ. Фестиваль уҫӑлнӑ ҫӗре чӑваш ҫыравҫисемпе поэчӗсем, журналистсем, Чӑваш кӗнеке издательствин специалисчӗсем, Шупашкарти ачасен 1-мӗш ӳнер шкулӗн театр ушкӑнӗ тата ыттисем хутшӑнӗҫ.
Фестиваль программипе килӗшӳллӗн ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем иртӗҫ. Унта Евгения Басова, Галина Белгалис, Любовь Петрова килӗҫ. Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗн студенчӗсем Валерий Кошкинпа тӗл пулӗҫ. Шупашкарти транспорт тата строительство технологийӗсен техникумӗн вӗренекенӗсем Анатолий Хмытпа курнӑҫӗҫ.
Юпан 15-мӗшӗнче Лев Кадкин, Валентина Серебряная, Галина Белгалис Шупашкар районне ҫитӗҫ. Шупашкарти электромеханика колледжӗн студенчӗсем Денис Шулепов ҫыравҫӑ фантастпа тӗл пулӗҫ.
Вун-вун мероприяти иртӗ фестивальте. Вӗсемпе вулавӑш сайтӗнче паллашма пулать.
+16.3 °C