Чечек
Вăл, пуçламасăр тĕкленме,
Илет çак пурнăçра ыр вырăн.
Тепришĕн, çук, тем чухлĕ шырăн,
Анчах май пулмĕ çĕкленме.
Ишутăн пулнă май: Ухтер
Çын тарĕпе пуçтарнă пурлăх,
Çынна нумай кăтартнă хурлăх,
Унран нумайăш курнă терт.
Çапла Ишут пĕр ал хумасăр
Халь пулчĕ пурлăхăн хуçи.
Нуша курмасăр, тар тăкмасăр,
Вăл халĕ муллă, чаплă çын.
Паян хăй ашшĕсĕр юлни
Чунне кăкларĕ, ыраттарчĕ.
Ăшра çилли ун тăп-тулли —
Памарĕ канăç: ыйăх тарчĕ.
Ырришĕн чĕринче çук анлăх,
Йăлт пуш çĕре ăс хыпашлать,
Ашри ун хĕмлĕ курайманлăх
Ялан кăшлать чуна, кăшлать.
Пуçра, пуçра вăрман шăв-шавĕ.
Хăçан ăна Ишут хăварĕ?
Хаярлăхăн сӳнми кăварĕ
Хистет тискеррĕн тавăрма.
XII
Çитет, каять кун хыççăн кун,
Иртет вăл вăхăт сисĕнмесĕр.
Кавруçшăн сисĕнчĕ: хĕрмесĕр
Тăмасть самант та çамрăк чун.
Сӳнмест, сӳнмест-мĕн кăкăрта
Ашри вучах чăл-чăл хĕлхемĕ.
Ах, юрату! Кама çĕклемĕ,
Кама пăрахмĕ вăл хăрта?
Ирĕксĕрех каç ас илтерчĕ,
Каллех хумхатрĕ Кавруçа,
Уй хуйăхне кăшт сӳрĕлтерчĕ
Вăл канăç пачĕ кăшт пуçа.
Пит йывăр пурнăç пурлаксен:
Ĕçлеççĕ ут пек кунĕн-çĕрĕн.
Ăçта кайса, ăçта эс кĕрĕн,
Нушаллă пурнăçа лексен?
Кавруç пĕрлешрĕ ушкăна.
Паяв парса пĕрле тăратрĕç,
Тӳлек, сăпайлăшăн юратрĕç —
Тăван пек йышăнчĕç ăна.
Кавруç курать: тĕреклĕ халăх, —
Кăлармĕç, çук, пăрахăçа, —
Вĕсен кил-çурчĕ — çут çанталăк,
Вĕсен мĕн пурлăхĕ пĕр çав.
Кампа кунта эс тĕл пулмастăн,
Мĕнле еккиллĕ этемпе,
Кама курса эс паллашмастăн,
Мĕнле ăспа, мĕнле тĕнпе?
Кам çук кунта: сар çӳçлĕ вырăс,
Чăваш та, çармăс та, тутар.
Тус йăнăшсан параççĕ ыр ăс,
Чун тулашсан ан та пытар.
Вĕсемшĕн ирĕклĕх — чăн Турă,
Вĕсемшĕн пусмăрлăх — тăшман.
Ĕçчен çынна мĕн кирлĕ урăх —
Усал ĕçе вăл хутшăнман.
Сехмет килсессĕн асапланăн:
Чăтас пулать-çке хăвăнах.
Пит хаклă çывăх тус каланă
Чуна пусаракан сăмах.
Вăл хырăм выçнă чух апат,
Ăш хыпнă вăхăтра — çăл шывĕ.
Кам сан умна парне пек хывĕ
Сăваплă шанчăк, вăй-хăват,
Кам хăйне пĕртте улăштармĕ,
Кам тăмĕ икĕ питленсе?
Пĕртен пĕр тус. Санран вал тармĕ
Пит йывăр вăхăтсем çитсен.
Кавруç курать, шур çӳçлĕ ватă
Сăнать ун вăрттăн асапне.
Ӳкмен пĕрре çеç пăтăл-патăл —
Пĕлет вăл пурăнăç хакне.
Сăнать те чĕптĕм шарламасть.
Тепле ĕçе явса сӳтсен те,
Тепле юмах-сăмах илтсен те,
Нихçан хăй тĕллĕн тăрламасть.
Ах, тыткăнри ăс-тăн вăл — чĕлĕх:
Вĕрсессĕн хушăкран калать;
Юратакан чĕре вăл - хĕлĕх;
Ытла туртсассăн татăлать.
Пĕррехинче, — те ăнсăртран, —
Пырса вăл ларчĕ юнашар.
«Кил, — терĕ ватă, — пĕр хутран
Сăмах ваклар та паллашар.
Ăçтан эс, çамрăк тус, пĕлтер:
Тухăç енчен е анăçран,
Мĕнле эс çакă пурнăçра
Тупас тен вырăн?.. Сирĕлтер
Куç умĕнчи сĕм тĕттĕме.
Вара куран: хури хĕп-хĕрлĕ;
Ӳсен-тăран, чĕр чун та тĕрлĕ —
Пĕр хак ан пар пур этеме».
Çĕр каçиччен сăмах вакларĕç,
Пулса иртнисене хакларĕç,
Тĕплерĕç, пăхрĕç тавăрсах,
Сăнарĕç, виçрĕç çавăрсах.
Ку таранччен Кавруç ăнпа та
Хăй ялĕ пуссинчен иртмен.
Анчах халь сисрĕ: çавăнпа та
Ăна нихçан ним илĕртмен.
Ниме курмасăр пурăннă çын,
Мĕн пур — пуç çапнă туррине,
Нихçан пĕлмен вăл пурăнăçăн
Икхирĕçле ен пуррине.
Хăçан Кавруçăн чунĕ канĕ,
Мĕнле, мĕнпе вăл халь лăпланĕ?
Куçне хупать вăл — хĕр умра,
Чĕнет пек урамри йăмра.
Куçне уçать вăл — анлă Атăл
Выртать вăраххăн чӳхенсе,
Калать пек шăппăн ӳкĕнсе:
«Хăвна эс мĕншĕн пусмăрлатăн?»
Анчах асра савни сăмахĕ —
Ăшра вăл юлнă варăнса.
«Тупать-ши вăхăт асăнма хĕр,
Ларать-ши хырлăха тухса?»
XIII
Миçе ир, каç, миçе эрне
Асра йĕр хăвармасăр иртрĕ?
Иртни пулма пĕри пĕрне
Çула çул ĕмĕрлĕхе витрĕ.
Çулсем иртсен те çут çанталăк
Çухатмĕ хăйĕн йĕркине:
Хĕвелшĕн шуçăм пулĕ алăк,
Унтан кĕрет вăл ирхине;
Шап-шурă уйăха шупкатĕ,
Сĕнк кайнă вăрмана ирпе
Кăштах нӳрленнĕ лăп çилпе
Ачашшăн, амăш пек хускатĕ.
Пырать йăли ун ĕмĕртен:
Ытла тулашнă тăвăл хыççăн.
Сасартăк, тем таçти çĕртен
Çитсе, ыр сывлăш лăпкăн, уççăн,
Кĕç ăшă хумăн сарăлать.
Йăлт ирĕлет хăп-хăмăр пĕлĕт —
Тӳпе çăл шыв пек тăрăлать.
Пулман пек нимĕн те: хĕвелĕ
Каллех хавассăн йăл кулса
Сапать артаклăн ăшшине,
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp