Хапăлласа кĕтсе илетпĕр

 

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

 

Кĕнекесем

Сулпикепе Валĕм хунЫлханлă хура çĕмĕртХусанШевле çутиХум пӑшӑлтатӑвӗШăплăхри аслатиҪавраҫил

Кӳршĕре пӳрт лартаççĕ...


Кӳршĕре пӳрт лартаççĕ,

Ялĕпе çын пухаççĕ.

Мана çех каламан.

 

Кăткă пек кускалаççĕ,

Пĕрене каскалаççĕ.

Эпĕ çех каяйман.

 

Ниме хыççăн лараççĕ,

Четвĕртне кăлараççĕ.

ĕçесех килмест ман.

 

Пĕр-пĕрне тав тăваççĕ,

Нимере тус тупаççĕ. –

Эпĕ çех пĕр ăнман…

Кăтраха


Кăтраха çăлĕ патĕнче икĕ пысăк хурăн лараççĕ: вĕсене «Учук хурăнĕ» теççĕ. Вĕсен пĕр çулçине татсан та çынна инкек пулать теççĕ ваттисем.

Н.И. Ашмарин. Чăваш сăмахĕсен кĕнеки, VII т., 203 с.

 

Эс кам таврашĕ, Кăтраха?

Кавказ енчен ку тăрăха

Эшкерӳпе куçса килсе

Эс канăç тупнă-ши вилсе?

Хай Аспарух Дунай çине

Кайса тĕпленнĕ ун чухне.

Шырарăн пулĕ ырлăха,

Нумай-тăр лекрĕн шырлăха.

Çапах упраннă сан йăху,

Йăхупала — мăнаçлăху:

Сăваплă çак киремете

Çын тивмĕ те, пĕтермĕ те.

Пĕтересех тесен сана —

Тытса хутлатăн эс ăна.

Пĕртен-пĕр шалкăмлă çулçу

Типсессĕн те — çухалас çук:

Ӳссе хăпарĕ хунаву,

Юхма пăрахмĕ сан шыву.

Ытах кусем те манăçсан —

Ытти çĕрте хăват пур сан.

Самар кукри таврашĕнчех —

Малтан вырнаçнă çĕрсенчех

Çынна пуçтарнă чул кĕлет,

Вăл хытăрах тытма пĕлет.

Çак хурăнташ Чул кĕлетке

Тахçантанпах тытать йĕрке:

Ун яланхи ыр тусĕсем —

Малалла

Паян кун çĕр çинче...


Паян кун çĕр çинче

Тăшмансем утнă чух,

Пăшалсен кĕпçинчен

 

Тар шăрши кĕнĕ чух

Çут çанталăк, парсам вăй-хăват!

 

Çĕçĕ-çиçĕм пулса

Тĕнчипе шăр та шар

Пусма евĕр çурса

Ваклăп эп хĕç-пăшал.

Çут çанталăк, парсам вăй-хăват!

 

Мул хуçин ăш-чикне

Сывлăш евĕр лексен

Чул пек хыт чĕрине

Тăпăлтарăп тĕпрен.

Çут çанталăк, парсам вăй-хăват!

Самант


Самант! Иртсе те кайрĕ.

Самант! Епле васкавлă та кĕске.

Самант – куç мăч тăвайрĕ.

Самант тени ытла та хăвăрт-çке.

 

Анчах мĕльюн самант пĕрле

Кунсем, çулсем пулаççĕ.

Кашни самант хăйле тĕрлет:

Вилеççĕ, çуралаççĕ...

 

Çĕрле хĕвел çутасшăн

Çиçет те çиçĕм кĕç сӳнет.

…Хам ĕмĕрти самантсене

Ман çиçĕм пек тăвасчĕ.

Хĕл аки


Кĕрхи çил шухă: шăхăрса

Пĕлĕтсене тек сухаларĕ.

Çĕре сар çулçăсем сапса

Иррех хĕл акине пуçларĕ.

Çĕрле пĕтерчĕ шăварса,

Кăшт ларчĕ – кайрĕ çывăрса.

Вăран та савăн, çил-ĕçчен,

Кур, тăрăшни сая каймарĕ:

ĕнер эс акнă çĕр çинче

Сехетсерен ӳсет юр-мамăк!

Ильяс


Иран патшинчен тĕрлĕ халăх пайтах

Асап курнă тет, аптăранă йăлтах.

Çитмен ăна мул та хитре хăрхăм-хĕр,

Хĕсет хасара тăранми хырăмскер.

Ярать унталла вăл тӳрккессĕн хыпар:

«Ытла ан каппай, хырçă-марçă эс пар!

Унран пăрăнсан — сан мăю пăрăнать,

Ман сăнă, ас ту, кăкăра тăрăнать...».

Илтет те Ильяс çичĕ ют юнавне

Юнать хăйсене, кукленмест çын умне:

«Илеймĕр пиртен хырçă-марçă хырса.

Юрать хам сиртен эп хырмарăм пырса».

Çакна пĕлсенех хай Куштасп тулхăрать,

Вăрçа тапранма хăй çарне йыхăрать.

Ик паттăр малтан çапăçать сăнăпа.

Ильяс ыткăнать вĕлерме Куштаспа,

Анчах та сăнни лекеймест тăшмана.

Леш чикрĕ хăйне, леш тĕп турĕ ăна.

Мухтавлă хасар йăвансан та çĕре,

Ун ячĕ çĕрмен, пурăнать тĕнчере...

Çапла пĕлтерет «Патшасен кĕнеки».

Пулнах-тăр чăнах пурнăçра ун пекки.

Патшасен йышĕнче тупма çук Ильясне,

Çапах йывăр мар ăнкарма тупсăмне.

Куратпăр эпир асатте-асанне

Иран мăшкăлне чăтнине-тӳснине.

Эп çеçкийĕ, эс – çырли...


Эп çеçкийĕ, эс – çырли.

Пиçсе çитрĕн – тартăн.

Сивĕ хĕл пек пурнăçра

Пăрахса хăвартăн.

 

Çур кунне хĕвел пăхсан,

Вăй илсен тымарăм:

– Чунăм! – терĕн çакăнса, –

Пулăп чыслă арăм.

 

Эп çеçкийĕ. Эс – çырли.

Миçе çул халь иртрĕ?

Ытлашши эп. Эс – кирли.

ĕмĕрлĕх хĕл çитрĕ.

 

29.09.1968, ир кӳлĕм

Уй-хир шур кĕрĕк тăхăнса...


Уй-хир шур кĕрĕк тăхăнса

Упа пек хĕл каçма выртсан,

Хăра-хăра кашни ирех

Тухса пăхаттăмччĕ хире:

Шăнмасть-ши вăл? Анасласа

Илмест-ши хĕвеле аса?

 

Кунсем ĕшеннĕ пек чупса

Нумайтарах канма ларсан,

Çанталăк-хыт кукар тинех

Хутма пуçлать кăмакине.

Уй-хир тарларĕ, йĕп-йĕпе.

Епле вăл чăтĕ кĕрĕкпе?

 

ăна пăрахрĕ те хывса

Тасалчĕ, типĕнчĕ çилпе.

Ун хыççăн лартрĕ тăхăнса

Сип-симĕс, тĕрĕллĕ кĕпе.

 

Каллех эп халĕ хĕвелпе

Тăрса тухатăп уй-хире.

Ыйтмасть-ши шыв? Сар кĕпепе

Кĕтсе илейĕ-ши кĕре?

Икĕ ĕмерти икĕ пурнăç


1868

Атăл шывĕ ытла таса мар-ши?

Тен, куççуль вăл? Раççей ку йĕрет.

Бурлаксем сĕтĕреççĕ мăн баржа,

Çĕр çынни суха пуç сĕтĕрет.

Хура пӳрчĕ пек хурлă чăвашшăн

Шкул уçман. Чухламасть вăл хутла.

Çĕрӳ çук пулсан турт кайса баржа,

Вăю çук пулсан тупăк чутла.

 

* * *

Инçетре аякра ватă Чĕмпĕр.

Каччă тухрĕ Кăнна Кушкинчен.

Иван Яккăльч пыма ăна чĕннĕ

Вĕрентесшĕн-мĕн хăй шутĕнчен.

 

Пурнăç алăкĕнчен кĕрекеншĕн

Çитмĕл çичĕ е çиччĕ – çавах.

Хавхаланчĕ, васкарĕ Рекеев,

Чи пуян, чи телейлĕ чăваш.

 

Кив сăхман. Çăпата. Çӳхе çĕлĕк.

Пир кĕпе. Шур хутаç. Шăлавар.

Çул çинче тĕл пулсан ăçтан пĕлĕ, –

Чи хакли ун пачах çаксем мар.

 

Унпала тăван халăх шăпийĕ,

Чăвашсен чăн малашĕ унпа.

Çав çулпа утса тухĕç çĕр пинĕн.

Анчах халь… Халĕ йывăр утма.

 

Утма мар, пурăнма та пит йывăр.

Ыранхи кун çиме çăкăр çук.

… Ма таса-ши ытла Атăл шывĕ?

Малалла

Алп-Илитвер


Çакăн пек ятпа сана пĕлеççĕ

Авалхи эрмен кĕнекинчен.

Улăп-елтĕпер тени вăл теççĕ

Хамăр чĕлхепе калас тесен.

 

Урăххи те, ахăр, пулнă пулĕ —

Пĕчĕккĕ чухне пилленĕ ят.

Сăвартан килет чăваш кун-çулĕ,

Тĕрлĕ юн хушса çунатланать.

 

Кăнтăрти чикке чипер сыхлатăн:

Тапăнса килсессĕн Капкасран

Эс хăйсен пуçне çапса салатăн,

Сехĕрленĕç эсĕ таптасран.

 

Эй, Хасар çĕршывĕн харсăр арĕ,

Сăварсен мухтавлă ертӳçи,

Аслă хан сана савса хакларĕ,

Эсĕ уншăн — чун-чĕре уççи.

 

Эсĕ уншăн — шанчăклă тĕп кӳршĕ,

Сутмăн ĕмĕрхи тăванлăха.

Сан кӳршӳ халь — елтĕпер кĕрӳшĕ,

Эс унпа туятăн танлăха.

 

Аслă хан сана чунтан ĕненĕ —

Сан ăсна хурать ялан асла.

Çĕршыври çĕршыв пек Сăвар енĕ

Пултăр тет нихçан арканмасла.

 

Халь те шарламарĕ урлă-пирлĕ

Эсĕ чăрсăр шухăшпа хĕрсен.

Эс каларăн: «Пулĕччĕ пит вирлĕ —

Хамăр та Христус тĕнне кĕрсен.

 

Кур-ха, çакă мĕн тери çĕклерĕ

Малалла

■ Страницăсем: 1... 741 742 743 744 745 746 747 748 749 ... 794