Хапăлласа кĕтсе илетпĕр

 

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

 

Кĕнекесем

Йăмраллă ялЧапшăн пурăнмастпăрВатă чĕре — çамрăк чунАча чухнехиПулать-çке пурнăçраÇавал сарăлсанХĕллехи каçсенче

Ятарлă сăлтав нихăçан та ан кĕтĕр!


Ятарлă сăлтав нихăçан та ан кĕтĕр… —

Ту — паян, ил — паян… Ăнлан: ыран мар…

Ыранăн ырри килмесен те пултарĕ…

Виçмине-и?.. Вăл пушшех те тĕтреллĕ… —

Тăхтамасăр… Паян… Итле: ыран мар…

 

Ятарлă сăлтав нихăçан та ан кĕтĕр…

Çи, тумлан, çавăрттар… — паян, ыран мар…

Ырана хăварсан ырă шухăш та ырĕ…

Ытала та ташла… Паян, кур, хĕвеллĕ… —

Ырана, тăванăм, кĕтсе ларар мар...

 

Ятарлă сăлтав нихăçан та ан кĕтĕр…

Пурăнатпăр пĕрре… Кун-çул вĕçсĕр мар…

Чун тумламне ватăлма ан парсамăр…

Йывăр пулсан та… Куççулĕ юхсан та… —

Лайăххи çинчен те, туссем, манар мар.

 

Ятарлă сăлтав нихăçан та ан кĕтĕр…

Мехел çитерсе пĕр-пĕрне каçарар…

Куна кулăпа, тăвансем, çутатсамăр…

Çумрах ырату-кӳренӳ тени пулсан та… —

Пуррипе, паянпа çырлахса пурăнар…

 

Ятарлă сăлтав нихăçан та ан кĕтĕр………………

Чемее пырса кĕрсен


Асфальт сарнă тикĕс çулпа автобус Етĕрне еннелле кăрлаттарать. Малта та, хыçалта та кузов тулли çын лартнă грузовиксем, çăмăл машинăсем вашлаттарса пыраççĕ.

— Ăçта хăпса тухнă çавăн чухлĕ халăх? — тĕлĕнет автобус шоферĕ.

— Çынсем Чемейри «Сеятель» колхоза çитсе курма васкаççĕ, — пĕлтерет пассажир-сенчен пĕри.

— Мĕн? Чемее зооцирк куçса килнĕ-им? — тăрăхласарах ыйтать шофер.

— Пирĕн Чемейре, ачам, чиркран та хытăрах тĕлĕнмеллисем пур, — хуравлать пĕр мучи, шурă сухалне мăнаçлăн шăлкаласа.

— Хе-ей, темех пур ĕнтĕ унта, — аллине сулать мучипе юнашар ларса пыракан йĕкĕт. — Ял ялах — Муркашран иртеймен, Мускава çитеймен. Ара хăвăрах: Чемей — мĕскĕн кинемей, тесе кулмастăр-и çав?

— Чемей-и? Чемей мĕскĕн кинемей-и? — сасартăк вирелле тăчĕ мучин шур сухалĕ. — Чемей вăл, ачамкă, мĕн ĕлĕкренех харсăр пулнă. Хура пӳртре хăйă çутса ларнă чух та пуçа усман. Вĕри чунлă Морев Иван йăхĕсем патшана хирĕç пуртă-чукмар, сенĕк-çава йăтнă. Ирĕке тухас тенĕ. Сире, шĕпĕнсене, çутă кун парас тенĕ, — чавсипе хытах халтлаттарать мучи юнашар ларакан йĕкĕте.

— Чăнах, чăнах! Чемей пăлхавĕ çинчен эпир хамăр та илтнĕ, — мучи майлă сасă параççĕ темиçен пĕр харăс.

Малалла

Пĕрле!


«Пĕрле» сăмах пĕлтерĕшĕ пит анлă.

Янрать вăл халь мăнаçлăн, уççăн, танлăн.

«Пĕрле» тенин мехелĕ те пит чунлă —

Эхер те пурнайсассăн килĕшӳллĕн.

 

Пĕрле пулсан ĕç-пуç кал-кал пырать.

Йывăрлăха пĕрле татса пама пулать.

Пĕрле уяв карти хаваслăн янăрать.

Пĕрле чухне инкек тени те пăрăнать.

 

Пĕрле пулсассăн — чун-чĕре те савăнать.

Кĕрекере чăваш юррийĕ шăранать.

«Аки-сухи» ĕмĕрсем урлă илтĕнет… —

Пĕрле йăх-несĕлĕн еткерĕ пурăнать.

 

Хушса юрламалли:

Эпир пĕрле, тусăмăрсем!

Ентешсемпе тăванăмсем!

Эпир — пĕрле! Пĕрле чунсем!

Пĕрле чухне хавас кунсем!

Пĕрле эпир — епле телей!

Ялан пĕрле — ан чактăр вăй!

 

15.03.2021

Тап-таса


Тап-таса!

Тап-таса!

Таптасан та тусан

Çыпăçмасть,

Çулăхмасть:

Çылăхпа

Çыхланман!

 

Тăрăрах!

Тăрăрăрах!

Тăрăрах тăнăм ман:

Пăтранман

Пĕр тумлам

Пахматра1

Пулнăран.

 

Çыхăрах!

Çыхăрах!

Çыхăра çухалман

Сăмахсем:

Саланми

Сăвапа

Сыпнăран.

Çуртпа Çурта


Сĕмлĕхре хывăнать йăрăс пӳллĕ Çурта...

Ăнсăртран чĕм кĕрет тусан витнĕ Çурта.

 

Халиччен шăплăхпа пуплесе ларнăран

Кунсемпе каçсене сыпăнтарнă аран...

 

Паянтан урăхла, урăхла паянтан.

 

Тап-таса, çап-çара — анраса каймалла

Кам валли шăратса янтăланă ăна?

 

Çурт та тупрĕ хевте çилсене шăнарма2,

Хыпăнсах çунмалла тупрĕ йӳтĕм3 Çурта.

 

Паянтан пуçласа, пуçласа паянтан.

Ятупа витĕнетĕп


Пĕрисем тăрăшсах шуратаççĕ

Çийĕмри çулсене именми,

Çемçерех тĕшшĕме сăхланаççĕ —

Култарать шăлĕсем витменни...

Ухмахсем!

 

Витерми хупăпа чĕркĕмлеттĕн -

Ирсерен хулăнрах кун уртса.

Çумăнта вăтануллăн чĕтреттĕм

Çитме çук ăс-тăнна ăмсанса...

Айвансем...

 

Тавтапуç, кăн-кăвак куçлăскерĕм,

Тăхăнтарнă çунат хунтăлать4:

Тӳпӳне тĕмсĕлсех йӳпсемерĕм5

Ыттисен сĕнĕвне — хăстарать.

Теприсем...

 

Çаплипех çулсене шуратасшăн

Теприсем тиркевпе тирĕнсе...

Тумлантар малашне те, тархасшăн —

Пытанас ятупа витĕнсе

Виличчен…

Дина


Нумаях пулмасть, çĕнĕ çул уявĕ кĕрлесе иртсен, кĕтмен çĕртен Тилĕ Йăванне тĕл пултăм. Мана асăрхасан вăл пылак ĕмкĕч хыптарнă сăпка ачи пекех хĕпĕртесе ӳкрĕ.

— О, Кенашка! Сана курманни — çур ĕмĕр! Ăçта çухалса çӳрет-ши ку? Таçта укçа çапма тухса сулланман-ши? — тесе шухăшлатăп. Вăт ку — тĕл пулу! Ăна «çăвасах» пулать, тăванăм, — тулта самаях ăшă çанталăк пулин те тăр-тăр чĕтрерĕ Йăван.

Унтан çара шăртпа витĕннĕ янахне сăтăркаласа çапла ыйтрĕ:

— Санăн паян ĕçсем пур-и?

— Нимех те çук, — тетĕп пуш хутаçа силлесе. — Акă, арăм ĕçмелли-çимелли туянма кăларса ячĕ.

— Юрĕ-ха, вăл ниçта та тармасть. Эпĕ урăххи пирки... Динăна «майлас» кăмăл çук-и?

— Эп... Мĕн... — мăклатрăм Дина камне аса илме тăрăшса. — Ют пахчари улма-çырлапа киленме хăнăхман та... Халь тин, хăрах урапа ватлăхалла ярса пуснă хыççăн, иртĕхсе çылăха кĕме кирлех-ши?

— Мĕн çылăхĕ унта! — хĕрсе кайрĕ Тилĕ ывăлĕ. — Куç пек тăрă та тап-таса вăл!

— Çук пуль, — çаплах иккĕлентĕм эпĕ, — тем тумалла ĕнтĕ... Ку тарана çитсе арăма улталаса курман та...

— «Арăм, арăм!» — йӳççĕн кулчĕ Йăван. — Вара мĕн. Унашкал «тупра-мул» манăн çук тетĕн-им? Арăм кăна мар, сĕтел хушшинче апат ыйтса кашăк шаккакан шĕвĕрккесем те виççĕн тан!

Малалла

Сăмахсем


Пур сăмах сана çырма,

анчах васкамасть тухма.

Чĕлхе вĕçĕнчех ларать,

анмасан та пултарать.

 

Сăмахсем вĕт çухалмаççĕ,

пирĕнпе пĕрлех пурнаççĕ.

Анчах мĕн пурăннăçемĕн,

«сăмахсем пур-ха» тейеймĕн.

 

Эп нумай хама каланă,

вăхăтра асăрхаттарнă –

санăн валли сăмахсем,

ытлашши çук та вĕсем.

 

Мĕн чул вĕсене каларăм!

Пуçра нимте хăвармарăм.

Сан пата вĕсем çитмерĕç?

Е сана ĕнентермерĕç?

 

Кунта санăн айăп çук,

сăмахсен вăйĕ те çук.

Хак параç урăх енчен –

ку сăмах укçа çинчен.

 

Пĕр енчен вăл пит аван –

укçа çук – пĕччен пурнан.

Каламан сăмахсене

çавăрса яр ху çине.

Пирĕн чир


Эп мĕн чухлĕ

шутласан та,

ăнланма

пултараймастăп.

Мĕнле халăх вăл –

чăваш;

Хам чăваш

пулнă пулсан та,

ăнлантарса

параймастăп.

 

Питĕ нумай

лайăх çын –

пысăк савăтри

пыл пек.

Кăштах тикĕт

лекнĕ пек –

пĕрне-пĕри

кураймаççĕ,

питĕ вăйлă

ăмсанаççĕ!

 

Пурнăç çăмăлрах

пулсан та,

ăмсанни

татах та вăйлă.

Хăвна-ху çини

вĕт ку!

Пур чăваш

ăна курсан та –

пурăнатпăр

çавăн майлă.

 

P.S. Ăмсану вăл

вăйлă чир –

ĕмĕр

пирĕнпе пулать.

Căвăс


Çамрăк юн çăта-çăта

Кӳпнĕ ватă Сăвăса —

Кур: выртать-иç какăрса...

Ал-урийĕ шыçнăран

Сывлăш çавăрать аран —

Хускатма та ан хăтлан!

Хырăм тутă та — аван:

Ним те кирлĕ мар паян...

— Ыранхи пирки!?

— Ыран!

— Çитрĕ, тет, ыран...

— Вара?

Пуç çухатнă сăвăс, ав!!!

Хырăм та сакăр ура...

Туртрĕ тăрăшсах Ухмах...

Лешĕ çухăрать: хурах!

Вĕлерен, анра-сухра!

Пычĕ, тет, унтан Ăсли —

Вирлĕ сăмахсен ăсти...

Мĕн хăтланчĕ — васпати!..

Хирĕç хĕвеле пырса,

Çуллă сăмах çавăрса

Ячĕ леш мăйне пăрса!..

Йывăр килчĕ сăвăса...

Йӳпсемерĕ намăса

Тула сикрĕ çех тапса!

Шăртне хирĕç шăлнăран

(Çăлнине хăйне курман)

Шăл шакка пуçлать айван...

Шак! Шаккатăр-ин ара!

Чĕрне хушшинче ăна

Шăплантарĕç хăвăртах.

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6 ... 794
 
1 пахмат — сăпайлăх
2 шăнар — лăплантар
3 йӳтĕм — сăлтав
4 хунтă – хӳтлĕх
5 йӳпсе — итле