Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Кăнтăр тĕлĕ. Лăпкă. Шăрăх.

Умри уйĕ — пĕр ана.

Тинĕс евĕр пусă тăрăх

Хумсем лăпкан йăванаç.

Ерипен каятпăр. Çулĕ

Тăсăлать инçе, инçе...

Тулă лайăх, тулă çӳллĕ;

Саралса ыраш пиçет.

Тинĕс евĕр пусă тăрăх

Куçăмсем таçта çитеç.

Ерипен каятпăр. Шăрăх...

Çул выртать инçе, инçе.

Улăхра пухать хĕр çĕр çырли.

Чечекпе пĕркенне ешĕл улăх.

Хĕр юрлать: — Килсем, килсем, варли,

Манăн çут хĕвелĕм, савнă тусăм!

Килсе кур çуралнă çĕршывна.

Çухрăмсем мĕнех-ха? Эпĕр çывăх.

Кашни ир эп тӳпене сăнап, —

Вĕçсе килĕн эсĕ ырă, сывă.

Хĕр юрлать... Илтет кĕрленĕ сас

Ак вĕçсе те çитрĕ хурçă кайăк.

Пĕр самант! вăл, ĕшнене анса,

Çăмăллăн, чĕкеç пек, чупса кайрĕ.

Самолет патне ак çывхарать

Хĕр хăюллăн — пусăм хыççăн пусăм...

Ак, кабинкăран кулса тухать

Летчик — хĕрен кĕтнĕ савнă тусĕ!

Кăнтăрлахи апат хыççăн Гурдов боеца çыру пырса пачĕç. Гурдов çырăва илсе çавăркаласа пăхрĕ те аллея хĕрринчи тенкел çине ларса вулама пуçларĕ:

«Толя! Майăн юлашки кунĕсенче эпир практикăна тухса каятпăр. Çав майпа майăн çирĕмĕшĕнче эпир хамăр патăрта вечер тума шутларăмăр. Халăх нумай пулать. Пыр — кăвак çӳçлĕ аттемпе паллаштарăп. Веля».

— Тепĕр виçĕ кунтан... Шăпах канмалли кун умĕн. Мĕнле каяс-ши? — шухăшларĕ Гурдов.

Анатолий Павлович Гурдов чаçе пырсанах хăйĕн ăшă кăмăлĕпе, хаваслăхĕпе, пуринчен ытларах çарти дисциплинăна час хăнăхнипе боецсене хăй енне çавăрнă. Гурдов, Совет çĕршывĕнчи ытти çамрăксем пекех, тăван çĕршывăн чăн-чăн патриочĕ пулнă, уншăн вăл пуçне хума та хатĕр. Вăл вăрçă ĕçне çине тăрсах вĕреннĕ. Хăйне политика тĕлĕшĕнчен те пиçĕхтернĕ. Çарта пурăннă ултă уйăх хушшинче вăл отличниксен шутĕнче тăнă. Çак пахалăхсене пула, вăл часах часть комиссарĕн куçĕ умне пулнă. Вĕсене пĕр-пĕринчен çирĕм пилĕк çул уйăрса тăнă пулин те, вĕсем кĕске вăхăтрах тусланса кайнă: кану вăхăчĕсенче пĕр-пĕринпе ĕмĕрхи туссем пек калаçнă.

Çыру Гурдова икĕ кун хушши шухăшлаттарчĕ. Çак икĕ кун хушшинче унăн кăмăлĕ палăрмаллах улшăнчĕ — вăл, пур боецсемпе те çав тери хавасланса пурăнаканскер, халь кăштах ютшăнарах çӳре пуçларĕ.

Малалла

Тăлăх мар ку кайăк, тăлăх мар!

Тăлăх кайăк юрлаймасть кун пек!

Юрламасть никам та ăнсăртран,

Киленсе çĕн кун илемĕпе.

Юрламасть никам та ăнсăртран...

Манăн та юрлас килет паян!

Апла эп те, эп те тăлăх мар!

Телейли те çук апла манран!..

Тăлăх мар ку кайăк, тăлăх мар!

25.05.2020

02 сехет те 32 минут

Пулмасть ĕнтĕ телейлĕ пуласси!..

Пулмасть ĕнтĕ, кăвайт умне ларса,

Телей çинчен хаваслăн юрласси.

Пулмасть ĕнтĕ телейлĕ пуласси!..

Пулмасть ĕнтĕ ыр тĕлĕк курасси!..

Пулмасть ĕнтĕ тĕлĕкĕмре чунтан

«Сана кăна саватăп!» теесси!...

Пулмасть ĕнтĕ ыр тĕлĕк курасси!..

Пулмасть ĕнтĕ çын евĕр пурнасси!..

Пулмасть ĕнтĕ, çын евĕр пурăнса,

Çул иртнĕçемĕн канлĕх тупасси.

Пулмасть ĕнтĕ çын евĕр пурнасси!..

28.05.2020

03 сехет те 48 минут

Чун тĕпĕнчи çăлкуçăмран

Тухать сăмахăм сăрхăнса.

Таппи вĕри ун çулăмран!

Чĕрем каяс пек çурăлса!

Алхаснăн хӳхĕм музăсем —

Хурт пек сĕрлеççĕ пуçăмра,

Хĕлхемлĕ-ӳсĕр куçĕсем,

Туйсем пуçласшăн чунăмра...

Мĕн чухлĕ вут — пĕр сăмахра!

Тапраннă ташă çиçĕмсенĕн,

Вĕç-хĕрсĕр ахрăм хăлхара!

Хăв туймасан — ăçтан ĕненĕн?!

Анчах ĕнен, юлташ, шансамччĕ, —

Час-час ман çавнашкал пулать.

Эс те ман туйăма туйсамччĕ, —

Вăл ĕмĕр асăмра юлать...

Вĕри чун тĕпĕнчи çăлкуçăм

Пуçлать хĕлхем явăнтарма.

Çавна кăна кĕтетĕп, тусăм,

Çав çеç чуна савăнтарма!

Йĕкĕр-йĕкĕр йĕкĕрпи,

Вăхăт çитĕ — шăкăрпи.

Нӳрĕ пулĕ — тымарпи,

Вĕлтĕр-вĕлтĕр çулçăпи.

Кайăп тӳррĕн ăнтăлса,

Ларăп ирĕк сарăлса.

Эп ӳсетĕп виç çĕр çул,

Эп чăтатăп çич çĕр çул.

Ятăм сумлă халăхра,

Кирлĕ-мĕн хуçалăхра.

Ман кашни турат шутра:

Çирĕп никĕс кил-çуртра,

Шĕвĕр çуркăн — тĕкмере,

Касмăк-сасмăк — нӳхрепре.

«…Хĕвеллĕ янкăр кун. Варкăш çилĕ те чуна уçăлтармалла сан çумна çулăхать. Аякра пуртă-пăчкă сасси илтĕнет. Тикĕссĕн, ярăнса тухать вăл, пĕр-пĕр çын чунне уçса кĕвĕ калать тейĕн. Хĕрарăм çав еннелле утрĕ. Çывхарса пынă çемĕн Марье аппа ĕçлекенсем хушшинче хăйĕн хĕрне уйăрса илчĕ. Вăр-вар çӳрет, канăçне çухатнă тейĕн. Шурă пурçăн платьйĕпе хăй. Ятне илтсен чĕнекен енне çаврăнать, тем калаçать, тем ăнлантарать. Патне çитсен çеç Марье аппа шурă пӳрт тунине курчĕ. Çурчĕ пысăк пулмалла, туса пĕтернĕпе пĕрехчĕ ĕнтĕ. Шăп çав вăхăтра тĕксĕм çумăр пĕлĕчĕсем капланса килчĕç, çумăр вĕттĕн пĕрĕхе пуçларĕ, вайланса пычĕ. Кăшт вăхăт иртсен тĕксĕмленсе ларнă тавралăх çиçĕм йăлтăртатнипе çуталса илчĕ, тӳпене çурса ярасла аслати сассине пачĕ…»

Марье аппа калинке алăкĕ шалтлатса уçăлса хупăннипе шарт сиксе вăранса кайрĕ. Тул çутăлма пуçланă та иккен. Света каллех ирхи шуçăмпа кăна урамран кĕнипе хĕрарăмăн кăмăлĕ пăсăлчĕ. Итлемест-çке ăна пĕртен-пĕр тĕпренчĕкĕ, харкашма çеç пăхать. Ĕç патне те çыпăçтараймастăн, апăршана, тĕкĕр çеç пар хĕре, кунĕн-çĕрĕн ун умĕнчен кайма пĕлмест вара. «Текех канса выртас мар. Мур тĕлĕкĕ тата. Виле кăна илсе ан килтĕр ĕнтĕ. Шур пӳрт тунине курсан виле пуласса пĕлтерет тесе калатчĕ те анне. Кунта туса пĕтереймерĕç… Эх, йывăр чире ан килтĕр тата. Юлашки вăхăтра тем шăм-шак суратчĕ-ха. Ураран çеç ӳкес марччĕ…» — йывăр шухăшсенчен хăпас тесе Марье аппа майĕпен кăштăртатса тăчĕ.

Малалла

Сăрт тăрринчи çил армань

Вăшăл-вăшăл çунатлă,

Çуначĕсем тĕрĕллĕ,

Тӳпеттейĕ чĕнтĕрлĕ,

Аркийĕсем хăюллă,

Пуставĕсем кăшăллă,

Ырçийĕсем çăнăхлă,

Алăкĕсем сăлăплă,

Пусмийĕсем шур чуллă,

Хӳри вĕçĕ — тĕвĕшлĕ.

Сире çавах эп юраса пĕтеймĕп...

Эпир нихçан та пулас çук пĕр пек.

Эсир çынна ырă сунма пĕлместĕр,

Çăватăр алă — çын куççулĕпе.

Сире пачах та эп чăрмантармастăп.

Усал сунмастăп пĕртте эп сире.

Анчах та канлĕ пурăнма памастăп

Сире эп пĕртте темшĕн, чĕмере.

Сире пачах та тĕлĕкре курмастăп.

Сирĕнсĕрех ман курмалли нумай.

Телейлĕ пулăр, ăраскаллă пулăр!

Сирĕнсĕр çеç кăштах пурнасчĕ ман!

28.05.2020

04 сехет те 15 минут.