|
Персона
 Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗ Александр Пӑртта кӗнеки пичетленсе тухнӑ. «Хӗллехи юратуллӑ каҫсем» ят панӑскере Чӑваш кӗнеке издательствинче кун ҫути кӑтартнӑ. Редакторӗ – Ольга Иванова, ӳнерҫи – Татьяна Бурдина. Тиражӗ – 1000 экземпляр. Хыпар ятӗнче «Артистӑн кӗнеки пичетленсе тухнӑ» терӗмӗр те, анчах сцена ӑсти хайлавсем тата пьесӑсем ҫырнине чылайӑшӗ пӗлет-тӗр. Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Александр Пӑрттан ачасемпе ҫамрӑксем валли ҫырнӑ ӗҫӗсем «Уйӑх ачи», «Пирӗн урам», «Атьӑр туслашар!» кӗнекесенче пичетленсе тухнӑ. Унӑн драма хайлавӗсене чӑваш театрӗсем хапӑл тусах лартаҫҫӗ. «Ҫиҫӗм тивнӗ чунсем», «Турӑ пӳрмен юрату», «Килех килчӗ тур ҫырни», «Укҫа чул кастарать», «Вӑрмана юлнӑ ҫамрӑклӑх», «Качча кайиччен», «Чӑн телей юратура», «Кирек ӑҫта та пӗр хӗвел» спектакльсене курнисем ҫав ӗҫсене кам пьесисемпе лартнине аван пӗлеҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Пӑтӑрмахсем
 "Про Город" сайтри сӑн Ӗнер, раштавӑн 15-мӗшӗнче, 17 сехет те 10 минутра Шупашкарта «Радужный» микрорайонта 16 хутлӑ ҫурт умӗнче хӗрарӑм виллине тупнӑ. «Про Город» хаҫата халӑх корреспонденчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл 40 ҫулти пек курӑннӑ. Вырӑна васкавлӑ медпулӑшу, полицейскисем ҫитнӗ. «Хӗрарӑм вилли 2 сехет выртрӗ. Иртен-ҫӳрен умӗнчех. Пӗри машина багажникӗнчен плед кӑларчӗ те хӗрарӑма витме пачӗ», - каласа кӑтартнӑ халӑх корреспонденчӗ. 18 сехет тӗлнелле ҫав хӗрарӑмӑн тӑванӗ ҫитнӗ. Ҫав хӗрарӑм ҫак 16 хутлӑ ҫуртра пурӑннӑ. Вӑл ҫӳллӗшӗнчен ӳкме пултарнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 Чӑваш Енре 2022 ҫула Паллӑ ҫынсен ҫулталӑкне халалланӑ. Ҫавна май вӗсем пирки каласа кӑтартакан сайт хута кайнӑ: землякичувашии.рф. Хальлӗхе сайта туса пӗтермен, чылай пая хатӗрлесе пыраҫҫӗ. Паянхи кун 16 паллӑ ҫыннӑн биографийӗпе паллашма пулать. Вӗсен йышӗнче – Иван Яковлев, Константин Иванов, Ҫеҫпӗл Мишши, Андриян Николаев, Святослав Федоров… Кӗҫех «Ентешсем» пайра 30 ытла ҫын пирки информаци пулӗ. Кунта Николай Федоров, Ирина Клементьева, Олимпиада Иванова, Лев Кураков, Анатолий Аксаков, Варнава митрополит… «Пирӗн хушӑри паттӑрсем» пайра сахал палланӑ, анчах мухтава тивӗҫ ҫынсем пулӗҫ. Хальлӗхе пӗлтернӗ тӑрӑх, унта кирек кам та информаци тултарма пултарать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Чӑвашлӑх
 Ева Цукер (сылтӑмри). suvargazeta.ru сӑнӳкерчӗкӗ Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» чӑваш хаҫачӗн редакторӗ Ирина Трифонова Хусанти Туслӑх ҫуртӗнче Голланди журналисткипе, «NRC» ятлӑ массӑллӑ информаци хатӗрӗнче ӗҫлекен Ева Цукерпа тӗл пулнӑ. Унпа чӑвашсем ҫинчен калаҫнӑ. Ева Цукер каланӑ тӑрӑх, Европӑри нумай ҫӗршывра пурӑнакан ахаль ҫынсем Раҫҫейре монохалӑх (вырӑссем) пурӑнать тесе шухӑшлаҫҫӗ. «Нумай нациллӗ ҫӗршыв пӗр халӑх пек пӗрлешсе пурӑнни питӗ хаклӑ. Эсир питӗ туслӑ пурӑнатӑр», — тесе каланӑ Мускавра ҫур ҫул каялла тӗпленнӗ журналист. Вӑл чӑвашсен йышӗпе, «наци хӑйхаклӑхӗпе» кӑсӑкланнӑ. Хӑнана чӑвашсем ҫинчен кӗнеке парнеленӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Ҫӗрпӳ районӗнче ҫул-йӗрпе патруль службин ӗҫченӗсем сӑмавар вӑрлакансене тытса чарнӑ. Вӗсем пӗр машинӑра вӑрланӑ япаласем пулма пултарни пирки вӗсене пӗлтернӗ. Кӗҫех полицейскисем Ҫӗрпӳ районӗнче ВАЗ-2111 машинӑна чарнӑ. Унта тимӗр-тӑмӑр тултарса лартнӑ. Тимӗр-тӑмӑр ӑшӗнче ҫав икӗ ҫын вӑрланӑ икӗ сӑмар пытарнӑ. Ҫак ҫынсене вырӑнти полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ. Халӗ ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатаҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Ҫитес ҫултан Чӑваш Енре пур район та муниципалитет округӗ пулса тӑмалла. Кун пирки ЧР Элтеперӗ Олег Николаев ӗнер пӗлтернӗ. Хальлӗхе муниципалитет округӗсем Красноармейски тата Ҫӗмӗрле районӗсем пулса тӑнӑ. Кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен унта ҫӗнӗ влаҫ органӗсем туллин ӗҫлесе каймалла. Майӗпен ку ытти район ҫине те куҫӗ. Хӑш-пӗр районта ҫитес вӑхӑтрах ку енӗпе халӑх итлевӗ пулмалла. Ҫапла майпа вырӑнти тӳре-шаран ӗҫ пахалӑхӗ ӳсессине ӗнентереҫҫӗ. Ку вара халӑхӑн пурнӑҫ пахалӑхне лайӑхлатать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Тӗнче тетелӗ
 cap.ru порталӑн чӑвашла версийӗн скриншочӗ 25 ҫул каялла Чӑваш Республикин Президенчӗн Администрацийӗн сайтне туса хунӑ. Ҫав ятпа паян республтика Элтеперӗ Олег Николаев саламланӑ, салама CAP.RU порталта вырнаҫтарнӑ. «Республика пурнӑҫӗ, уйрӑм ҫын пурнӑҫӗ пекех, малтанлӑха питех палӑрсах та кайман тӗрлӗ пулӑмпа ҫитӗнӳрен йӗркеленет, вӑхӑт иртнӗҫемӗн вара вӗсем нумай ҫыншӑн пӗлтерӗшлӗ пулса тӑраҫҫӗ, тӗрӗссипе каласан, вӗсемсӗр ытти ыйтусене татса пама та май ҫук пулса тухать. 25 ҫул каялла Чӑваш Республикин Президенчӗн Администрацийӗн сайтне туса хуни шӑпах ҫавӑн пек пулӑмсен шутне кӗрет, сайтран часах портал йӗркеленчӗ, республикӑри ӗҫ тӑвакан, саккун кӑларакан тата муниципаллӑ влаҫӑн пӗтӗм органне, ҫавӑн пекех федераци влаҫӗн мӗн пур органӗн сайчӗсене кӗме май паракан тытӑм пулса тӑчӗ», — тенӗ республика ертӳҫи. Наталья Володинапа Дмитрий Назиповӑн, Владимир Лидерманӑн тата республикӑри нумай-нумай специалистӑн пархатарлӑ ӗҫӗ тесе палӑртса хӑварнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Сумлӑ сӑмах
Чӑвашлӑх
Тутарпа ҫыхӑннӑ, ҫав халӑха тӗпчекен ӑслӑлӑха (татароведение) тутарла татар белеме теҫҫӗ, пирӗн те хамӑр халӑхӑмӑра тӗпчекен ӑслӑлӑха (чувашоведение) чӑваш ӑслӑлӑхӗ тени вырӑнлӑ пулмалла. Иртнӗ ӗмӗрти репрессисем пуҫланиччен чӑваш халӑхне шӑпах ҫав пур енлӗ (комплекслӑ) мелпе тӗпченӗ те ӗнтӗ. Тӗрлӗ халӑхсене пур енлӗ тӗпчес туртӑм Раҫҫей ӑслӑлӑхӗнче XVIII ӗмӗртех вӑй илет, Спиридон Михайлов (Янтуш) ҫырнӑ тапхӑрта та ҫав мел тӗпрех тӑнӑ-ха. Ҫавна пулах чӑвашсен малтанхи тӗпчевҫисем универсал пулнипе палӑрнӑ: Василий Сбоев, Николай Золотницкий, Николай Ашмарин, Гурий Комиссаров (Вантер) тата ыт. те. Пурте вӗсем пуҫӗсене пӗр ыйту хуравне шыраса ватнӑ: мӗнлескер вӑл «чӑваш» ятпа ҫӳрекен халӑх? «Мӗнлескер» тени чи малтан чӗлхе пӗрпеклӗхӗпе хӑй евӗрлӗхне шырама хистенӗ, историре пулнӑ е чӗрӗ халӑхсен сӑмахӗ-калаҫӑвӗпе танлаштарма хавхалантарнӑ. Ҫапла вара, чӑваш ӑслӑлӑхӗнчи чи хисеплӗ вырӑна чӗлхе пӗлӗвӗ йышӑннӑ. Ҫак пулӑм этнос ӑнӗн чи пӗлтерӗшлӗ никӗсӗ чӗлхе пулнипе те ҫыхӑннӑ-тӑр. Спиридон Михайлов (Янтуш) та хӑйӗн ӑнлантарӑвӗсене чӑваш сӑмахӗсен тулашри (сасӑ янӑравӗ) е шалти (пӗлтерӗшӗ) кӳлеписемпе ҫыхма тӑрӑшать, кунта ӑна тӗрӗс ҫулне-йӗрне тупма ун чухнехи филологи пӗлӗвӗн шайӗ пӗчӗк пулни чӑрмантарать. |
|
Культура
 www.chuvbook.ru сӑнӳкерчӗкӗ Чӑваш кӗнеке издательстви Хветӗр Уярӑн тӑватӑ томран тӑракан «Ҫырнисен пуххине» кӑларма пуҫланӑ. Ку хыпара кӗнеке издательство сайтӗнче пӗлтернӗ. Ҫӗнӗ кӗнекен пӗрремӗш томӗнче «Таната» роман вырӑн тупнӑ. «Таната» романри ӗҫсем Атӑл тӑрӑхӗнчи халӑхсен историйӗнче паллӑ йӗр хӑварнӑ пысӑк пӑлхав умӗн Шупашкарпа тури чӑваш ялӗсенче пулса иртеҫҫӗ. «Ҫырнисен пуххин» пӗрремӗш томӗнчи умсӑмаха филологи наукисен докторӗ, профессор, Чӑваш Республикин Патшалӑх премийӗн лауреачӗ Юрий Артемьев критик ҫырнӑ. Редакторӗ — Галина Антонова. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 Раштав уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музейра Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ артистне, Чӑваш халӑх артистне Иван Иванова (1946—2002) асра тытса астӑвӑм каҫӗ иртнӗ. Аса илтерер: унта актер ҫуралнӑранпа 75 ҫул ҫитнине халалласа «Театр в главной роли» (чӑв. Тӗп сӑнарта театр) фотокурав уҫӑлнӑ. Музейри тӗлпулӑва К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн артисчӗсем — Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки Любовь Фёдорова тата РСФСР халӑх артистки Нина Григорьева — пырса ҫитнӗ. «Иван Иванов питех те ӗҫчен те ырӑ чунлӑ ҫынччӗ. Ҫавӑнпа ӑна ӗҫтешӗсем ҫеҫ мар, куракансем те юрататчӗҫ», — тесе аса илнӗ, сӑмахран, Любовь Фёдорова. Астӑвӑм каҫне шкул ачисене те йыхравланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+10.3 °C
