|
Вӗренӳ
 komiinform.ru сайтри сӑн "Ял тухтӑрӗ" программа Чӑваш Енре 2020 ҫултанпа пурнӑҫланать. Унтанпа ялти шкулсене 8 вӗрентекен ӗҫлеме кайнӑ. Кӑҫал 4 ваканси пур, ҫавна май хыснаран 4 миллион тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ. Аса илтерер: ялти шкула ӗҫлеме кайнӑ педагогсене 1 миллион тенкӗ параҫҫӗ. 50 пин таран ҫын пурӑнакан пӗчӗк хуласене те ӗҫлеме кайма юрать. Программӑпа килӗшӳллӗн ялти шкула кайнӑ вӗрентекенсен 5 ҫул ӗҫлемелле. Кӑҫал Куславкка районӗнчи Тӗрлемес шкулне вырӑс чӗлхин учителӗ кирлӗ, Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Хусанушкӑнь шкулне вара - ют чӗлхесен учителӗ. Ҫӗмӗрле районӗнчи Ҫӗмӗрле ялӗн шкулӗнче пуҫламӑш классен вӗрентекенӗ ҫимест, Тӑвай шкулӗнче математика вӗрентекенне питӗ кӗтеҫҫӗ. Программӑна 55 ҫул тултарман педагогсем хутшӑнаяҫҫӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 Антонина Андрееван Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗн ертӳҫ Антонина Андреева республикӑри тӗрлӗ шкула ҫитсе «Тӑвӑлта ҫуралнӑ Ҫеҫпӗл» ятпа лекцисем ирттерет. Вӑл, сӑмахран, Етӗрне районӗнчи Пушкӑрт шкулӗнче пулнӑ. «Халӗ Пушкин картти пуррине кура Ҫeҫпӗл Мишшин асӑну ҫулталӑкӗ пирки калаҫма шкул ачисемпе тӗл пулма аван!» — тесе хыпарланӑ музей ертӳҫи. «Пит аван пулчӗ пӗp шухӑшлӑ та пултаруллӑ чӑваш лекторне итлеме... Тавах сире, Антонина Васильевна, ачасене черчен те хастар чӗреллӗ Ҫeҫпӗл Мишшин пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ урлӑ чӑвашлӑха упрама, хисеплеме вӗpeнтсе чӗнсе каланӑшӑн...» — тав туса ҫырнӑ Фейсбукра Шупашкар районӗнче ҫуралнӑ, халӗ Етӗрне районӗнче пурӑнакан чӑваш чунӗллӗ хастар Марина Якимова. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ҫурт-йӗр
 Юрий Шакеевӑн Фейсбукри страницинчен илнӗ скриншот Ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, Шупашкарӑн историлле пайӗнче Юрий Шакеев оппозиционерӑн ҫурчӗ вутра кӗлленнӗ. Кун пирки Шакеев Фейсбукра ҫырнӑ. Усал хыпара «В «Замамье» сгорел дом оппозиционера Юрия Шакеева: «Враги сожгли родную хату» ятпа «Pg21.ru» сайтра та пӗлтернӗ. Юрий Шакеевӑн ҫурчӗ Шупашкарти Амӑш палӑкӗн ҫурчӗ хыҫӗнче, Герцен урамӗнче, вырнаҫнӑ. Асӑннӑ урамри 31-мӗш ҫурт 17 сехет те 15 минут тӗлӗнче ҫунма тытӑннӑ. Унта никам та пурӑнман, ҫуртра ҫутӑ пулман. Инкек сӑлтавне Шакеев ҫурт вырӑнӗ такамсене строительство валли вырӑн кирлӗ пулнӑ тесе тӗшмӗртет. |
|
Ҫутҫанталӑк
 Нарӑс уйӑхӗнче ҫанталӑк мӗнле пулӗ? Синоптиксем кун пирки пӗлтереҫҫӗ. Иртнӗ уйӑх нормӑпа килӗшӳллӗн пулмалла. 29 градус ҫеҫ сивӗсем пулчӗҫ. Анчах юр нормӑран 16 процент нумайрах ҫурӗ. Нарӑс уйӑхӗнче те юр самай ҫӑвӗ. Шупашкарта эрнекун тата шӑматкун юр нумай ӳкӗ. Икӗ кунра 10 сантиметр хулӑнӑш пулӗ. Кун хыҫҫӑн кӑштах сивӗтӗ. Анчах иккӗмӗш декада ӑшӑ тӑрӗ. Хӗл хӑйӗн пирки уйӑх вӗҫӗнче ҫеҫ аса илтерӗ. Ун чухне хӗвел пӑхсан та сывлӑш температури нормӑран пӗчӗкрех пулӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Хулара
 ШӖМ тунӑ сӑн Кӑрлачӑ уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкарти Байдул урамӗнче пурӑнакан арҫын машинӑна ӑшӑтма тухнӑ та – вӑл ҫук. Вӑл кун пирки полицие пӗлтернӗ. Оперативниксем машинӑна часах тупнӑ. Вӑл унччен ларнӑ вырӑнтан инҫех мар пулнӑ. Анчах хуҫи суя шӑнкӑравшӑн айӑплӑ пулман – машинӑна чӑнах та тапратса кайнӑ, кайран вара каялла килсе лартнӑ. Ҫакӑ паллӑ: кузовлӑ транспортера 27 ҫулти каччӑ тапратса тарнӑ. Вӑл унпа хӗр тусне ярӑнтарма шутланӑ-мӗн. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Культура
 Шупашкарта «Чӑн Чӑваш» чӑвашла хутшӑну клубӗн иккӗмӗш тӗлпулӑвӗ иртнӗ. Ку хыпара Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ Виктор Чугаров режиссёр Фейсбукра ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, пӗлтернӗ. «Пирӗн хӑна «Хӗвеллӗ кустӑрмасем» юхӑмӑн ертӳҫи Вячеслав Платонов пулчӗ. Вӑл пире 1991 ҫулта йӗркеленӗ чӑваш культурин «Пайтул» обществи ҫинчен каласа пачӗ. «Ҫӳлти Хӑват» тата «Хӗвеллӗ кустӑрмасем» пӗрле ырӑ ӗҫсем малалла ирттересшӗн...», — тесе хыпарланӑ хулара ӳссе чӑваш чӗлхине хӑй ҫине тӑнипе вӗреннӗ Виктор.
|
|
Экономика
 Олег Николаев «ГазЭнергоСтрой» корпораци представителӗсемпе тӗл пулсан. Cap.ru сӑнӳкерчӗк Чӑваш Енре экотехнопарк уҫас кӑмӑллӑ. Ку ыйтӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев «ГазЭнергоСтрой» корпораци представителӗсемпе тӗл пулсан сӳтсе явнӑ. Олег Николаев республикӑра хупӑ циклӑ производство йӗркелессине ырласа калаҫнӑ. Ҫитменнине тата ун пек тӗллеве регионсем умне ҫӗршыв Президенчӗ лартнӑ. Хальхи вӑхӑтра ESG-технологие пурнӑҫа кӗртесси пирки ҫӳллӗ шайрах сӑмах хускатаҫҫӗ. Ансат чӗлхепе каласан, ку вӑл ҫутҫанталӑка перекетлессине, пысӑк социаллӑ яваплӑха тата ертсе пырассине ҫӳллӗ шайра йӗркелессине пӗлтерет. «ГазЭнергоСтрой» корпораци президенчӗ Сергей Чернин йӑлари хытӑ каяша, строительствӑран, промышленноҫран юлнӑ япаласене тирпейлес кӑмӑллине пӗлтернӗ. Анчах патшалӑхпа уйрӑм ҫын килӗшӗвӗ туса. Ҫапла вара картонпа, кивӗ хутпа, термопластикпа, юрӑхсӑра тухнӑ аккумуляторпа тивӗҫлипе усӑ курасшӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ял пурнӑҫӗ
 www.gosuslugi.ru сӑнӳкерчӗкӗ Раҫҫейре пӗчӗкрех ялсемпе хуторсене, кишлаксемпе аулсене те интернет ҫыхӑнӑвӗ ҫитерес ӗҫ малалла пырать. Пӗлтӗрхи ака уйӑхӗнче 100 ҫынран пуҫласа 500 ҫын таран пурӑнакан ялсене те тӗнче тетелне тухма май туса пама тытӑнчӗҫ. 2021 ҫулта Чӑваш Енри 5 пӗчӗк яла интернет ҫитернӗ. Кӑҫал пирӗн республикӑра 4G ҫыхӑну интернет ҫыхӑнӑвӗ ҫук ялсенчен 10 процентран кая мар вырӑна ҫитмелле. Патшалӑх пулӑшӑвӗсен порталӗнче ҫак енӗпе сасӑлав та йӗркеленӗ. Шупашкар районӗнчи Сархурӑн ялӗнче интернет ҫыхӑнӑвӗ кирлӗ тесе 144 ҫын сасӑланӑ, асӑннӑ районти Моҫҫакасси ялӗшӗн — 89-ӑн, Куславкка районӗнчи Криушшӑн — 81-ӗн, Муркаш районӗнчи Вӑрманкассишӗн — 53-ӗн, Шупашкар районӗнчи Криккакассишӗн — 46-ӑн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Сывлӑх
 Иртнӗ талӑкра Чӑваш Енре 832 ҫын кӑшӑлвируспа чирленӗ. Куратӑр ӗнтӗ: хисеп кашни кун пысӑк хӑвӑртлӑхпа ӳссе пырать. 176 ҫынна пульницӑна вырттарнӑ. Кун пирки федераци информаци центрӗ пӗлтерет. 201 ҫын вара сывалнӑ. 5 ҫын вилнӗ. Ку таранччен кӑшӑлвирус республикӑри 4207 ҫыннӑн пурнӑҫне татнӑ. Паянхи кун тӗлне Чӑваш Енре 52623 ҫын чирленӗ. Вӗсенчен 43082-шӗ сывалнӑ. Ку 81,8 процентпа танлашать. Аса илтерер: чирлекенсем нумайланса пынӑран хушма ковид-койкӑсем хатӗрленӗ, тепӗр икӗ пульница ковид-госпиталь пек ӗҫлеме тытӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ «Чӑваш Республикинчи чи лайӑх ҫамрӑк учёнӑй» X республика конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене палӑртнӑ. Естествӑлла наукӑсем енӗпе ӗҫлекен ҫамрӑк ӑсчахсенчен И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн органика тата фармаци химийӗн кафедрин доценчӗ Сергей Федосеев ҫӗнтернӗ, техника науки енӗпе тӑрӑшакансенчен — «ВНИИР-Прогресс» обществӑн лаборатори пуҫлӑхӗ Олег Митрофанов, социогуманитари енӗпе — И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУри патшалӑх тата муниципалитет управленийӗн тата регион экономикин кафедрин аслӑ преподавателӗ Инесса Васильева, медицина енӗпе — Республикӑн кардиодиспансерӗн тӗп врачӗн хирурги енӗпе ӗҫлекен ҫумӗ Николай Трофимов, педагогика енӗпе — И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУри шкул ҫулне ҫитменнисен пӗлӗвӗн тата сервис кафедрин доценчӗ Анастасия Николаева, экономика енӗпе — Чӑваш патшалӑх аграри университечӗн финанс тата кредит кафедрин доценчӗ Артур Семёнов. Чи лайӑх ҫамрӑк учёнӑй-тӗпчевҫӗ тесе И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУри электрика тата электрон аппаратсен кафедрин преподавателӗ Виктор Петров тесе йышӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
-0.7 °C