ЧР Патшалӑх Канашӗн ЛДПР депутачӗ Константин Степанов Шупашкарти ШӖМ умне пӗчченех пикета тухнӑ. Вӑл «Свободу Ивану Голунову» (чӑв. «Иван Голунова – ирӗклӗхе») тесе ҫырнӑ плакат йӑтнӑ.

Депутат халӑх тетелӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пикет йӗркеллех иртнӗ, пӗр полицейски пырса унӑн ятне-шывне ҫырса кайнӑ. Ун патне Голунов пирки пӗлекен ҫынсем те пырса кайнӑ.

Депутат хӑйӗн шухӑшне пӗлтернӗ: «Журналист коррупци тата ритуаллӑ пулӑшу тытӑмӗнче скандаллӑ тӗрӗслев ирттернӗ. Маншӑн оппозици МИХӗн журналисчӗ юраман япаласем йӑтса хула тӑрӑх ҫӳрени питӗ тӗлӗнмелле пек туйӑнать. Ҫакна ӑссӑр ҫын ҫеҫ тума пултарать. Кунашкал тӗрӗслев ирттерекен журналист кун пек йӑнӑш тума пултарнине ӗненес килмест».

Палӑртмалла: Иван Голунова ҫӗртмен 6-мӗшӗнче тытса чарнӑ. Следовательсем пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл наркотиксемпе ҫыхланнӑ тесе шутлаҫҫӗ. Журналиста хавхалантаракан пикетсем халӗ ҫӗршывӗпех иртеҫҫӗ темелле. Унта хутшӑнакансен шухӑшӗпе, Голунов айӑплӑ мар. Халӗ вӑл килти арестра ларать.

Хусанти Муса Джалиль ячӗллӗ оперӑпа балет театрӗнче Вырӑс чӗлхин кунне тата А.С. Пушкин ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалласа пысӑк концерт ирттернӗ. Унта аслӑ поэтӑмӑр хайлавӗсенчи сюжетсемпе ҫыхӑннӑ опера, балет пайӗсене кӑтартнӑ. Унта Тутарстанри Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнчи наципе культура автономийӗсен пайташӗсем хутшӑннӑ. Ҫав шутра — чӑвашсем те. Туслӑх ҫуртӗнчи вырсарни шкулӗнче вӗренекен ачасем Пушкин юмахӗсене каласа пани пурне те килӗшнӗ. Ҫак постановкӑра Алина Садыкова, София Чаркина, Стефания Чаркина, Дарья Тукаева, Илья Тукаев, Кристина Романова, Кира Камзина, Моханнад Алхами тата Оскар Абсандзе хутшӑнчӗҫ.

Кӳршӗллӗ регионти чӑвашсен «Сувар» хаҫатӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пухӑннисене Тутарстанри Патшалӑх Канашӗн Ертӳҫи, Халӑхсен ассамблейин председателӗ Фарид Мухаметшин саламланӑ. Вӑл асӑннӑ регионта вырӑс, тутар тата ытти халӑх чӗлхисене аталанма условисем туса парасси хальхи вӑхӑтра питӗ пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулнине палӑртнӑ.

Тутарстанри Ҫӗпрел тӑрӑхӗнчи чӑвашсен Акатуйӗ кӑҫал урӑх ҫӗрте, Упире, иртет тесе пӗлтернӗ. Алешкин-Саплӑк ял хутлӑхне ҫавӑн пек пысӑк уява ирттерме ӑҫтан укҫа тупнине пакунлисем тӗпчеҫҫӗ-мӗн. Кун пирки асӑннӑ регионти «Сувар» хаҫатра пӗлтернӗ. Виҫӗмҫул Акатуй ирттернӗ Анат Чакӑна та ҫакнашкал тӗрӗслев ҫитнӗ текен хыпар ҫитнӗ-мӗн.

«Мӗне пӗлтерет ку? Саккаспа-и е ӑнсӑртран-и? Кама тӗк ҫывӑрттармасть Ҫӗпрел Акатуйӗ?» — пуҫ ватать Тутарстанри чӑвашсен «Сувар» хаҫачӗ.

Акатуя «тума ӗлӗкрен халӑхран парне пуҫтарнӑ: явлӑк, ҫӑмарта, кӗрпе. Пуянраххисем хӑйсен ирӗкӗпе пӗрлехи хурана укҫа пӑрахаҫҫӗ. Ку чухне никам та квитанци е отчет ыйтса лармасть. Вӑл ӗлӗкхи йӑла, ташлакан ҫӗнӗ мӑшӑр ури айне хут укҫа пӑрахнӑ пекех.

Халӑх уявне ирттерме пулӑшни хӑйне евӗр садака пекех вӑл. Унран никам та чухӑна юлман-ха. Кирлех-ши милиципе тӗрӗслеттерсе ырӑ ӗҫ тӑвакан ҫынсен кӑмӑлне хуҫма?» — ҫырнӑ «Суварта».

Ҫӗртме уйӑхӗн 5-мӗшӗнче ирхи 7 сехет ҫурӑра Шупашкарти 9-мӗш пилӗкҫуллӑх проспектӗнчи 4-мӗш ҫуртра, общежитире, пушар тухнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, унта виҫҫӗмӗш хутри пӳлӗм ҫунма тытӑннӑччӗ. Тӗтӗм-сӗрӗм тулнӑ подъездран ҫынсене урама кӑларнӑ. Тӑхӑр ҫын, ҫав шутра пилӗккӗшӗ — ҫул ҫитмен ачасем, тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ.

Ҫынсене шар кӑтартаканни пӳлӗмсенчен пӗринче пурӑнакан хӗрарӑмӑн ывӑлӗ пулнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ӑна тытса чарнӑ тата суд йышӑнӑвӗпе 2 уйӑхлӑха хупса хума йышӑннӑ. Ку вӑл — тӗпчев пынӑ вӑхӑтлӑха. Чӑваш Енӗн прокуратурин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫын пурлӑхне ятарласа сиенлетнӗскере саккун пилӗк ҫул таран ирӗксӗр хӑварма ирӗк парать.

ШӖМ тунӑ сӑн

Ӗнер, ҫӗртмен 8-мӗшӗнче, Элӗк районӗнче пулнӑ аварире икӗ ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Пурнӑҫран уйрӑлнӑскерсем ҫамрӑк пулнӑ – 30 ҫула та ҫитеймен.

Авари 22 сехет ҫурӑра пулнӑ. ВАЗ-2106 машинӑра ултӑ ҫын ларса пынӑ. Салонри ҫынсем каланӑ тӑрӑх, вӗсем ял ҫывӑхӗнче ярӑнса ҫӳренӗ.

Пӑрӑнмалли вырӑнта водитель руле итлеттереймен – кювета чӑмнӑ. «Жигулин» 29 ҫулти водителӗ тата 28-ти пассажир вилнӗ. Вӗсем Элӗк районӗнчи Ҫӗнкас ялӗн ҫыннисем.

Салонри тепӗр тӑватӑ ҫын суранланнӑ. Вӗсем те Элӗк районӗнче пурӑнаканскерсем. Пассажирсем 1997, 1998, 1990, 1985 ҫулсенче ҫуралнӑ ҫынсем.

Водитель ун чухне урӑ е ӳсӗр пулнине экспертиза уҫӑмлатӗ.

Паян Шупашкарти Ҫӗнӗ сала пляжӗнче инкек пулнӑ. Шӑрӑх ҫанталӑк тӑрать, ҫынсем шыва кӗме ҫӳреҫҫӗ. Ют ҫӗршывран Шупашкара вӗренме килнӗ студентсем те паян унта уҫӑлма килнӗ.

17 сехет те 20 минутра пӗр студент Атӑлта шыва кӗнӗ чухне ҫухалнӑ. Ҫӑлавҫӑсем ӑна тӳрех шырама тытӑннӑ, кайран водолазсем те пулӑшнӑ. Ют ҫӗршыв студенчӗн тусӗсем ҫыран хӗрринче сӑнаса тӑнӑ.

19 сехет те 51 минутра водолаз студент виллине ҫыран хӗррине илсе тухнӑ. Тусӗсем ҫакна курсан унталла ыткӑннӑ, полицейскисене те итлемен – хӗвӗшӳ пуҫланнӑ. 100 яхӑн ҫын ют чӗлхепе темӗн кӑшкӑрашнӑ, чутах ҫапӑҫман.

Халӗ студент путса вилнӗ тӗлӗшпе тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.

Чӑваш чӗлхин лабораторийӗ хӑйӗн ӗҫне пуҫланӑранпа икӗ уйӑх иртрӗ. Ҫавна май ҫу уйӑхӗнчи ӗҫ калӑпӑшне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ темелле.

Пӗрремӗшӗнчен, Электронлӑ сӑмахсарсен сайчӗ Н.И. Ашмаринӑн черетлӗ 6-мӗш томӗпе пуянланчӗ. Ҫавна май халь тата 4 кӗнеке ҫеҫ юлать: 3, 4, 5, 8. 4-мӗшне тахҫанах ярса пама шантарнӑччӗ-ха та, анчах уйӑх хушшинче унпа ӗҫлекен ҫын ӑна вӗҫне ҫити редакцилесе ҫитереймерӗ. Унсӑрӑн пуҫне сӑмахсарсен сайтӗнче Ашмарин словарьне (унта халӗ 36,2 пин сӑмах статйи) эпир «хатӗрлесе ҫитернӗ пекех» статуса хӑпартрӑмӑр — ҫавна май списокра вӑл кӑшт ҫӳлерех хӑпарчӗ.

Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ корпусӗ пирки каласан, кунта та ҫитӗнӳсем ҫук мар. Куҫарнӑ пуплевӗшсен йышӗ сӑмахран 44 012 ҫитрӗ. Е ку малтанхи уйӑхринчен 6 328 ытларах. Ытти кӑтартусем: корпусра халь 1 158 текст (+55), 83 532 пуплевӗш (+3 291), 1 182 874 cӑмах (+27 841). Майӗпен ӳссе пыратпӑр.

Халӗ иккӗмеш тата ун хыҫҫӑнхи ҫуралакан ачасемшӗн Амӑшӗн (ҫемье) капиталне параҫҫӗ. Темиҫе ҫул ӗнтӗ унӑн виҫи 453 пин тенкӗпе танлашать, юлашки ҫулсенче вӑл хӑпарман.

2020 ҫултан Амӑшӗн капиталӗн виҫине ӳстересшӗн. Ҫитес ҫул кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен ӑна индексацилеҫҫӗ. Вӑл 470 пин тенкӗпе танлашӗ. Ҫапла майпа Амӑшӗн капиталӗ 17 пин тенкӗ ӳсӗ. Ку инфомацие РФ ӗҫлев министрӗ Максим Топилин ҫирӗплетнӗ.

Палӑртмалла: Амӑшӗн капиталне Раҫҫейри икӗ тата ытарах ача ҫуратнӑ ҫемьесене 2007 ҫултанпа пама тытӑннӑ.

Халӗ питӗ лайӑх ҫанталӑк тӑрать. Анчах, синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫитес эрнере аслатиллӑ ҫумӑрсем пулӗҫ, ҫанталӑк сивӗтсе те илӗ.

Паян шӑрӑх, ҫиллӗ ҫанталӑк пулчӗ. Ыран, ҫӗртме уйӑхӗн 9-мӗшӗнче, каллех шӑрӑх хуҫаланӗ. Ҫумӑр ҫумӗ, ҫил те лӑпланӗ. Термометр 23-18 градус ӑшӑ кӑтартӗ.

Тунтикун вара ҫанталӑк питех савӑнтармӗ. Урамра 30 градус таранах ӑшӑ пулӗ-ха, анчах ҫумӑр пӗлӗчӗсем капланӗҫ, аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ. Ҫӗртме уйӑхӗн 11-12-мӗшӗсенче каллех шӑрӑх ҫанталӑк пулӗ.

Синоптиксем малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗртмен 14-15-мӗшӗсенче республикӑна сивӗ килӗ, ҫумӑр, пӑр ҫума, ҫил вӑйланма пултарӗ. Ҫимӗкре вара самай сивӗтӗ: 15-20 градус ҫеҫ ӑшӑ пулӗ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи Тӗнсӗр ялӗнче пурӑнакансене экологи ыйтӑвӗ канӑҫ памасть. Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, ялта сывлама ҫук – лайӑх мар шӑршӑ кӗрет.

Урамри ырӑ мар шӑршӑ тумтире те ҫапса лартнӑ-мӗн. Ку кӑна мар, тӗнсӗрсене пӗвере пулӑсем вилни те канӑҫсӑрлантарать. Кун пирки эпир маларах хыпарланӑччӗ.

Ялти ҫынсем каланӑ тӑрӑх, Тӗнсӗр ялӗнчи пӗвене тислӗк евӗр шӗвек юхтарнӑ. Вӗсен шухӑшӗпе, ку инҫех мар вырнаҫнӑ выльӑх-чӗрлӗх комплексӗн айӑпӗ. 3 ҫухрӑмра лараканскерте сысна ӗрчетеҫҫӗ, тислӗке вара пӗвене юхтараҫҫӗ.

Тӗнсӗр ялне вырӑнти администраци, ЧР Ҫутҫанталӑк министерствин тата патшалӑх ветеринари сулжбин ӗҫченӗсем ҫитнӗ. Анализсем пӗвене чӑнах та вараланине кӑтартсан материалсене йӗрке хуралӗн органӗсене ярса парӗҫ.