Борис Чиндыков пухса кӑларнӑ кӗнекесем

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗнер Борис Чиндыковӑн «Чувашский рассказ» пуххине хакланӑ. Кӗнеке хӑтлавне историпе филологи факультечӗн чӑваш чӗлхипе литературин кафедри йӗркеленӗ.

Аса илтерер, «Чувашский рассказ» ярӑмлӑ кӗнеке икӗ томпа кун ҫути курнӑ. Пӗрремӗш кӑларӑмра XIX–XXI ӗмӗрсенчи ҫыравҫӑсен вырӑсла куҫарнӑ калавӗсем вырӑн тупнӑччӗ. Иккӗшне те Борис Чиндыков ҫыравҫӑ, драматург, поэт пухса хатӗрленӗ. Кайран тухнине вӑл «Родные берега» ят панӑ. 2015 ҫулта кун ҫути курнӑ пӗрремӗш тома 39 калав кӗнӗччӗ.

Борис Чиндыков — 1990 ҫултанпа СССР Ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн пайташӗ, Чӑваш Республикин литературӑпа ӳнерӗн патшалӑх премийӗн лауреачӗ (1993), М.Д. Трубина премийӗн лауреачӗ (1988).

Ӗнертенпе Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрне художество ертӳҫи пулса ҫӗнӗ ҫын ертсе пырать. Коллектива унпа Чӑваш Енӗн культура тата национальноҫсемпе архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев паллаштарнӑ. Тилхепене тытни — Мӑкшӑ Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнер ӗҫченӗ Сергей Кисс.

Сергей Кисса Днепропетровскри М.И. Глинка ячӗллӗ музыка училищин дирижерпа хор тата теори уйрӑмӗсенче (1993), Мускав облаҫӗнчи С.С. Прокофьев ячӗллӗ музыка училищин фортепиано уйрӑмӗнче (1998) вӗреннӗ, Мускаври П.И. Чайковский ячӗллӗ консерваторире (1999 тата 2006 ҫулсем) тӗрлӗ специальноҫа илнӗ.

Мускаври Ҫӗнӗ опера театрта театрта стажировка тухнӑ хыҫҫӑн тӗрлӗ ҫӗрте ӗҫленӗ. 2010–2017 ҫулсенче вӑл Саранскри Патшалӑхӑн музыка театрӗнче тӗп дирижер пулнӑ.

Ӗнер, пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче чӑваш поэзийӗн улӑпӗ, Чӑваш АССРӗн К.В. Иванов ячӗллӗ патшалӑх преми лауреачӗ (1967), Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш комсомол премийӗн лауреачӗ (1969), СССР писателӗсен Союзӗн пайташӗ (1934) П. П. Хусанкай ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитнине халалланӑ «Петӗр Хусанкайӑн пултарулӑх эткерӗ» ятпа пӗтӗм тӗнчери ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ иртнӗ.

ЧППУн сайтӗнче ҫырнӑ тӑрӑх, конференци ӗҫне И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУн ректорӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Владимир Иванов профессор П. Хусанкайӑн чӑваш культурипе литературинчи тӳпи вышкайсӑр пысӑк пулнине, унӑн ӗҫӗ-хӗлӗ пуриншӗн тӗслӗх пулса тӑнине палӑртнӑ.

Ҫавра сӗтеле Чӑваш Республикин вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Юрий Исаев, ЧР культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев та хутшӑннӑ.

Британи академийӗн профессорӗ Питер Франс, Туркменистанри ӑслӑлӑх академийӗн академикӗ, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Соегов Мурадгелди профессор видео саламсем янӑ.

П. Хусанкай поэзийӗнчи Ҫеҫпӗл Мишшин традицийӗсем пирки филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, И.

Малалла...

Пуш уйӑхӗн 11–12-мӗшӗсенче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче вокалпа хореографи, театрпа художество тата инструмент пултарулӑхӗн Пӗтӗм Раҫҫейри иккӗмӗш фестивалӗ иртнӗ.

«Калейдоскоп талантов» (чӑв. Пултаруллисен калейдоскопӗ) конкурсра «Эстрада вокалӗ» номинацире Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчен, ҫавӑн пекех хамӑр республикӑри уҫӑ сасӑллӑ та хитре юрлакан ачасем ӑмӑртнӑ.

Патӑрьелти ача-пӑча ӳнер шкулӗнче вӗренекен ачасем те конкурсра хастар пулнӑ. Унтан «Звуки детства» (чӑв. Ачалӑх сасси) вокал ушкӑнӗ, Ильяс Атаказов, Зиля Субханкуллова, Келли Мишина, Линара Куликова, Мефодий Галкин, Василя Салихова савӑк кӑмӑлпа таврӑннӑ. Арина Селенина тата Залина Шагаева I степеньлӗ диплома тивӗҫнӗ.

Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен тата архив ӗҫӗн министерствин этноконфесси хутшӑнӑвӗсен пайӗн пуҫлӑхӗ Лидия Филиппова пире пӗлтернӗ тӑрӑх пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Шупашкарта наци культурин автономийӗсен пуҫлӑхӗсене пухса ҫавра сӗтел ирттересшӗн. «Кӗмел сасӑ» тата наци тумӗн конкурсӗсен йышӗнче йӗркеленӗ мероприятинче малалли ӗҫсене сӳтсе явасшӑн.

Тӗлпулӑва РФ ПАтшалӑх Думин депутачӗ Леонид Черкесов, Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев, Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов тата ыттисем хутшӑнӗҫ.

Ҫӑвра сӗтел Чӑваш патшалӑх филармонийӗн пӗчӗк залӗнче иртӗ, 15 сехетре пуҫланӗ.

Чӑваш Енӗн туризм вӑй-хӑватне Мускавра астивсе пахаланӑ. «Интурмаркет–2017» пӗтӗм тӗнчери курав шӑматкун уҫӑлнӑ. Ӑна РФ Президент Администрацийӗ, Туризм енӗпе ӗҫлекен федераци агентстви тата Раҫҫейӗн туриндустрийӗн пӗрлешӗвӗ пӗрле пулса уҫнӑ.

«Интурмаркет–2017» курава хутшӑннисене пирӗн тӑрӑхри паллӑ вырӑнсемпе тата турист маршручӗсемпе паллаштарнӑ. Кунсӑр пуҫне пӗр-пӗр пулӑма халалланӑ мероприятисем ҫинчен каласа кӑтартакан материалсем те пулнӑ. Чӑвашсен стенчӗпе курава пынисем хаваспах паллашнӑ.

«Интурмаркет–2017» кураври тепӗр паллӑ пулӑм — ҫавӑнта пынисем валли дегустаци йӗркелени. Чӑвашсем те хӑнасене тӑван халӑхӑмӑрӑн наци апат-ҫимӗҫне астивме май туса панӑ. Тутанса пӑхас текенсем самай пулнӑ.

Ӗнер, пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче «И собаки лают по-чувашски» (чӑв. Йытӑсем те чӑвашла вӗреҫҫӗ) курав уҫӑлнӑ. Сатира графикипе кӗнеке иллюстрацийӗсен куравне Виталий Емельянов (1937–1982) ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Кулӑшла та ҫивӗч ӳкерчӗксене курассишӗн иртнӗ ӗмӗрӗн 60–70-мӗш ҫулӗсенче пиншер ҫын «Капкӑн» журнал ҫырӑнса илнӗ тесе палӑртнӑ музей сайтӗнчи хыпарта.

Виталий Емельянов хутпа тата кӑранташпа нихӑҫан та ҫӳремен-мӗн. Унӑн вичкӗн куҫӗ хӑйех йӑлтах асра хӑварнӑ. Унӑн сатирӑлла ӳкерчӗкӗсенчи сӑнсем йӑлтах чӑвашла тенине илтме пулать. Чуна парса ӗҫлекен художника Чӑваш кӗнеке издательствинче те, «Капкӑнта» та, Ӳнер пуххинче те юратнӑ. Сатирик пулин те кӑмӑлӗ ырӑ пулнӑ-мӗн.

Марина Карягина поэт (тӗрӗссипе вӑл сӑвӑ ӑсти ҫеҫ мар-ха. Драматурги жанрне те вӑл ҫӑмӑлланах парӑнтарать) поэзири ҫӗнӗ жанрлӑ сӑвӑпа паллаштарнӑ. Ӑна вӑл «Фейсбукри» хӑйӗн страницинче вырнаҫтарнӑ.

Марина Карягина ҫырнӑ тӑрӑх, Германире ӗҫлесе пурӑнакан Сергей Бирюков паллӑ литературовед, поэт, авангард тӗпчевҫи урӑхла ҫырнӑ сӑвӑран питӗ тӗлӗннӗ май вӑл литературӑри ҫӗнӗ жанр тесе палӑртнӑ, ят тупса хума сӗннӗ.

«Йӑхташӑмсем, чӑваш чӗлхине поэзи мелӗпе тарӑнран та тарӑнрах туйса пынӑҫем унӑн паянччен никам тӗкӗнмен тулӑх сийӗсене, ҫӗнӗ хӑватне уҫрӑм. Кӗнеке тытса вулама ӳркенекен пултӑмӑр, кунта та пулин тӑван чӗлхепе вуласа унӑн иксӗлми пуянлӑхӗпе мӑнаҫланар теп. Юлашки вӑхӑтра ҫырнӑ хайлавсенчен пӗрне сире вулаттарса пӑхас кӑмӑлӑм пур», — тенӗ вӑл Фейсбукра.

«Йӑх элемӗ» сӑвва тӗслӗх евӗр илсе кӑтартнӑ:

Элем! Ҫеҫен ҫӗрӗмӗн ирӗк элемӗ!..

Хӗме те манам астумасан...

Асам ян! уҫ:

Типнӗ мар, ахаль патака ят хунӑ ху!

Чӗтрев-и? - Тӑвӑл-иҫ:

Тавлӑ-шавлӑ шӑван йӑви-темӗ

Е теветкел пӗлӗтӳ хастар?

Уйрӑлу куҫҫулӗ мӗкӗртрӗ кавал.

Яхӑнта Ху:

Ҫӗрӗмӗре пичке пек пикенмӗҫ-иҫ путарма?

Малалла...

«Асамат & Шевле» ача-пӑча журналӗн учредителӗ тата кӑларса тӑраканӗ Владислав Николаев реклама агентне шыранине пӗлтерет.

Хастар та ӳркенмен ҫак маттур «Фейсбукра» хыпарланӑ тӑрӑх, ку ӗҫе кӳлӗнекене пысӑк процент тивӗҫӗ. Ача-пӑча валли кӑларса тӑракан журнал тиражӗ 6 пин иккенне палӑртнӑ. Вӑл Чӑваш Енри ача-пӑча патне ӑсанать. «Тен, такам хушма тупӑш ӗҫлесе илесшӗн», — тесе ҫырнӑ Владислав Николаев хӑйӗн страницинче.

Владислав Николаев хӑй вӑхӑтӗнче «Хыпар» хаҫатра ӗҫлерӗ, унти ача-пӑча кӑларӑмӗнче тӑрӑшрӗ. Редакцирен кайнӑ хыҫҫӑн уйрӑм пичет кӑларӑмӗ калӑплассипе ҫине тӑма пуҫларӗ. Паян вӑл «Асамат & Шевле» ача-пӑча журналне халӑх патне ҫитерет. Кирек мӗнле пичет кӑларӑмӗ евӗрех вӑл та реклама шырать.

Курав саманчӗ

Пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Красноармейски районӗн Культура ҫуртӗнче регионсем хушшинче иртекен «Чӑваш тумӗ — халӑх пуянлӑхӗ» конкурсӑн районти тапхӑрӗ иртрӗ. Трак енсем хӑйсен арчи-ҫӳпҫинчи капӑр ҫипуҫа халӑха кӑтартма пултарчӗҫ. Чӑваш тумӗ вара чӑннипех те капӑр. Ҫав ҫипуҫра халӑхӑн кун-ҫулӗ, философийӗ, этикипе эстетики палӑрса тӑрать. Кашни капӑрлӑхӗ, кашни тӗрри-эрешӗ чунра лӑпкӑлӑхпа мӑнаҫлӑх ҫуратать. Кашни япали чӑваш ҫыннин пултарулӑхӗпе ӑсталӑхне, чун-чӗре пуянлӑхне, сапӑрлӑхне кӑтартать.

«Чӑваш тумӗн ытамӗнче» конкурс-курава районти Культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Трак ен» фольклор ушкӑнӗ (ертӳҫи Антонина Никонорова) уҫрӗ, чӑваш халӑх юррисене шӑрантарчӗ, авалхи чӑваш тумӗпе, капӑрлӑхӗпе илемлетрӗ.

Куравра ытларах авалхи тата хальхи маҫтӑрсем тӗрлесе илемлетнӗ хӗрарӑм тата арҫын кӗписем, сурпансем, масмаксем, тутӑрсем, саппунсем, хушпу-тухья, капӑрлӑхсем пулчӗҫ.

Курава тӑратнӑ япаласене жюри (председателӗ — ЧНК ӗҫченӗ Нина Андреева, членӗсем — район администрацийӗн социаллӑ аталанупа архив ӗҫӗсен пайӗн ертӳҫи тата Чӑваш наци конгресӗн Красноармейскинчи уйрӑмӗн ертӳҫи Зинаида Михайлова) пахаласа хак пачӗ, регионсем хушшинче иртекен ӑмӑртӑва хутшӑнма ҫичӗ ҫынна палӑртрӗ.

Малалла...