2003 ҫулта хӗрсене общежитире пӗр пӳлӗмре койка-вырӑн панӑ. Кун хыҫҫӑн унӑн кӳрши качча тухса ҫемье ҫавӑрнӑ, икӗ ача ҫуратнӑ. Вӑл йывӑр чирпе нушаланни ҫиеле тухнӑ.

Кун пек чухне пӗр хваттерте пурӑнма юрамасть. Хӗре тата унӑн ҫемйине пӗр пӳлӗмлӗ хваттер панӑ. Анчах вӑл общежитирен куҫма хирӗҫ. Найм килӗшӗвне пӑрахӑҫланӑ пулсан та вӑл пӳлӗмрен каясшӑн мар.

Кӳрши прокуратурӑран пулӑшу ыйтнӑ. Суд ҫемье ҫавӑрнӑ хӗрарӑма, туберкулезпа чирлӗскере, ҫемйипе пӗрле хваттере куҫарма йышӑннӑ. Анчах пӳлӗм уншӑн хваттертен хаклӑрах пулмалла.

Андрей Кулагин депутат (сылтӑмри)

Шупашкарти Кӑкшӑм микрорайонти лару-тӑру пирки эпир маларах ҫырнӑччӗ. Аса илтеретпӗр, унти засыпушкӑсене тата кермен пек ҫуртсене чылайӑшӗ нимӗнле ирӗк илмесӗрех хӑпартса лартнӑ. Кайран ҫав тӑрӑхра нумай хваттерлӗ ҫурт-йӗр тума тытӑнсан вӑл тӑрӑхри засыпушкӑсене теприсем йӳнӗ хакпа васкаса туянни пирки те калаҫаҫҫӗ. Хваттере тӳлевсӗр кӗрсе ӳкес ӗмӗтлӗ ҫынсем — политика вӑййинче те меллӗ... (шашка ваййинчи кӳлепесенчен пӗрин ячӗпе каласшӑнччӗ те, кӳрентернӗн туйӑнӗ) этемсем.

Нумаях пулмасть ҫавсем Чӑваш Ен парламенчӗн депутачӗ Андрей Кулагин ертсе пынипе Мускавра пулнӑ. Шупашкартан тухса кайма йывӑр пулнӑ теҫҫӗ: автобус та ваннӑ, билет сутакан кассӑсем те хупӑ тӑнӑ имӗш. Ҫапах та ҫынсем Мускава кайнӑ, РФ Президенчӗн йышӑну пӳлӗмӗ умне Шупашкарта пурӑнакан 50 ҫын ҫитсе тӑнӑ. Унта вӗсем Кӑкшӑм микрорайонта нумай хваттерлӗ ҫурт-йӗр хӑпартакан пирки тата вырӑнти тӳре-шара пирки ҫӑхавланӑ.

РФ вице-премьерӗ Игорь Шувалов

Ҫӗршывӑн вице-премьерӗ Игорь Шувалов ҫынсене хӑвӑртрах хваттер туянма сӗннӗ. Хӑйӗн шухӑшне вӑл «Россия 1» телеканалпа пыракан «Воскресный вечер с Владимиром Соловьевым» кӑларӑма хутшӑннӑ чух палӑртса хӑварнӑ.

Игорь Шувалов шучӗпе хальхи вӑхӑт ҫурт-йӗр туянмашкӑн меллӗ.

Эконом-класс шутланакан ҫурт-йӗр хакӗ юлашки вӑхӑтра, чӑн та, пӗр вырӑнта тӑрать. Банксем ипотека кредитне хаваспах параҫҫӗ.

Ҫав вӑхӑтрах халӑх шухӑшне пухакан Пӗтем Раҫҫейри центр ҫынсен иккӗ-виҫҫӗмӗш пайӗ кулленхи тӑкаксене чакарнине пӗлтерет. 87 проценчӗ вара кредит илме хӑрать иккен. Ҫынсем кивҫен укҫа илме тӑхтаса тӑнине кура кредит учрежденийӗсем халӑха илӗртмелли ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ мелсем шыраҫҫӗ. Ҫурт-йӗр сутӑнманни строительсене те чӑрмав кӳрет.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Шупашкарти ҫуртсене тӗпрен юсас ӗҫ мӗнле пынине хӑй тӗрӗсленӗ. Унпа пӗрле ҫуртсене Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов, Республикӑри капюсав фончӗн тӗп директорӗ Олимпиада Епифанова ҫитнӗ.

Михаил Васильевич малтан Николаев урамӗнчи 15-мӗш тата 17-мӗш ҫуртсене кӗнӗ. Ку ҫуртсенче капюсавшӑн ҫынсен 83% тата 90% укҫа пухнӑ. Халӗ пӗр ҫуртӗнче тӑррине улӑштараҫҫӗ, тепринче шыв тата канализаци пӑрӑхӗсене юсаҫҫӗ.

Михаил Игнатьев хваттерсене те кӗрсе пӑхнӑ, унта пурӑнакансемпе калаҫнӑ, ыйтусене хуравланӑ. Унтан Элтепер Николаев урамӗнчи 55, 57, 59-мӗш ҫуртсене кайнӑ. П.Лумумба урамӗнчи 23-мӗш ҫуртра та пулнӑ. Михаил Васильевич подъездсене тытса тӑрас тӗлӗшпе асӑрхаттарусем тунӑ. Хваттерсене пурӑнакансене вара тирпейлӗхшӗн, тасалӑхшӑн тата картише йывӑҫ-тӗмпе, чечексемпе илемлетнӗшӗн ырланӑ.

Шупашкар районӗнчи Якутар ялӗнче ял хуҫалӑхӗ тӗлӗшпе усӑ курмалли ҫӗр ҫинче темиҫе коттедж лартни ҫиеле тухнӑ. Йӗркене пӑснине Росреестр ӗҫченӗсем космоснимоксене тишкернӗ чухне тупса палӑртнӑ. Инспекторсем ҫийӗнчех вырӑна тухнӑ.

Коттеджсене саккуна пӑхӑнса ҫӗклемен. Ку ҫӗр ҫинче ҫурт тума юрамасть, унта тулӑ е ыраш ҫитӗнмелле. Колхозниксене, предприятире ӗҫлекенскерсене, лаптӑк панӑ. Пайҫӑсем ӑна сутнӑ, лешсем вара е пӗлмесӗр, е ятарласа ҫурт лартнӑ. Вӗсене 10 пин тенкӗ штраф тӳлеттерме пултараҫҫӗ. Ҫурчӗсене вара ишсе антарма та пултараҫҫӗ.

Инспекторсем 9 лаптӑкра йӗркене пӑснӑ тӗслӗх пуррине палӑртнӑ. Владимир ав лаптӑка 4 ҫул каялла туяннӑ. Кунта унӑн хуҫалӑх, анчах ҫурт лартнӑ, «мунча» евӗр тет хӑй. Анчах ҫурчӗ пысӑках, мансардӑпа. Анчах ҫуртне ишсе антарсан инфаркт пулассине пӗлтернӗ вӑл.

Халӗ Росреестр ӗҫченӗсем тӗрӗслев валли документсем хатӗрлеҫҫӗ, ҫӗр хуҫисемпе калаҫӗҫ, управление штраф тӳлеттермешкӗн чӗнӗҫ. Ҫуртсене ишсе ан антарччӑр тесен ҫынсен ҫӗре урӑх категорие куҫармалла. Анчах ку ӗҫ ансат мар.

Капюсав программинче ҫырнине шанма хӗн

Нумай хваттерлӗ ҫуртсене юсас программа епле пурнӑҫланнине нумаях пулмасть республикӑри прокуратура органӗсем тӗрӗсленӗ те самай кӑлтӑк тупса палӑртнӑ.

Хӑш-пӗр муниципалитетра ҫук ҫуртсене те тӗплӗн юсамалли программӑна кӗртнӗ. Сӑмахран, ку списокра Ҫӗмӗрлери Красноармейски урамӗнчи 17/1-мӗш ҫурт шутланнӑ. Ҫуртсенчи хӑш-пӗр пайӗсен тӑрӑмӗ 70 процентран ытла япӑхса кайнӑ пулин те тӗплӗ юсав программине ҫӗнӗрен пӑхса тухман. Кун пек ҫуртсен шутӗнче Ҫӗмӗрлери МОПР урамӗнчи 29-мӗш тата Мир урамӗнчи 33-мӗш ҫуртсене тӗслӗх вырӑнне асӑнса хӑварма пулать. Шупашкарти Мускав проспектӗнчи 8-мӗш ҫуртра вара вӗри шыв тытӑмне 2014 ҫулта тӗплӗн юсама палӑртса хунӑ, анчах унта вӗри шыв ӗмӗрне те пулман.

Кӑкшӑм микрорайонта нумай шавларӗҫ. Унти ҫуртсене ишсе антарас ыйту тухсан ҫынсем пӑлханчӗҫ.

Микрорайонта пурӑнакан ҫынсене ҫу уйӑхӗн 12-мӗшӗнче пухӑва чӗннӗ. Унта хӑйсем тӗллӗн ирӗк памасӑр лартнӑ ҫуртсенче пурӑнакан ҫынсене ҫӗнӗ хваттере куҫарас пирки калаҫнӑ. «Шанхайри» 282 ҫурта ишсе антармалла. Анчах ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне «Лидер» тулли мар яваплӑ общество 194 килӗшӳ ҫеҫ тунӑ.

Килӗшӳсем тӑвас ӗҫ кӑҫалхи пӗрремӗш кварталта вӗҫленмелле пулнӑ. Анчах ку пурнӑҫа кӗмен. Засторойщик ҫакна микрорайонта ҫурт нумай тунипе тата ҫынсем килӗшӳ тума васкаманнипе ҫыхӑнтарнӑ. Хӑш-пӗр ҫынна тупайман, теприсем килӗшӳ тума хирӗҫлеҫҫӗ.

Пухӑннӑ халӑх кӑмӑлсӑрланнӑ. Застройщик сӗнни пирки вӗсем нимӗн те пӗлмен. Теприсене пысӑк ҫемьепе пухӑнма йывӑр. Виҫҫӗмӗшӗсене чӗнмен те. Тӑваттӑмӗшсем хваттерти «ытлашши» метрсемшӗн мӗншӗн тӳлемеллине ӑнланман.

Хула администрацийӗ застройщика килӗшӳсене кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗччен туса пӗтермеллине ҫирӗп асӑрхаттарнӑ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарта 500 ҫын ҫӗнӗ хваттере пурӑнма куҫаймаҫҫӗ. Сӑлтавӗ — ҫӗнӗ ҫурта халӗ те хута ярайманни.

Кун пирки ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ирттернӗ канашлура та калаҫнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти «Юханшыв бульварӗ» микрорайонта виҫӗ ҫӗнӗ ҫурта темиҫе ҫул ӗнтӗ тӑваҫҫӗ.

Ҫуртсене 2014 ҫултах хута яма шантарнӑ. Анчах пӗрремӗш ҫурчӗ те 90 процент чухлӗ ҫеҫ хатӗр. Иккӗмӗшне 10-мӗш хут таран хӑпартнӑ. Виҫҫӗмӗшне тума тытӑннӑ кӑна-ха.

Строительство организацийӗ «ҫывӑрнӑ» вӑхӑтра 500 яхӑн ҫын кунӗн-ҫӗрӗн ку ыйту пирки шухӑшлать, ҫӗнӗ хваттер уҫҫине кӗтет. Пӗтӗмпе 504 килӗшӳ тунӑ-мӗн, ҫынсем 508 миллион тенкӗ укҫа хывнӑ. Подрядчик укҫа пухсан та мӗншӗн хӑйӗн тивӗҫнӗ пурнӑҫламанни — пысӑк ыйту.

Компани вара строительствӑна ҫитес вӑхӑтра ҫӗнӗрен пуҫӑнасси пирки калать. Стройкӑна вӗсем виҫӗ ҫулта туса пӗтерме шантараҫҫӗ. Ҫапла, шантарнине виҫӗ ҫул кӗтеҫҫӗ. Ытларах мар пулсан…

Чӑваш Енре Ҫӗнтерӳ кунӗ умӗн ветерансене савӑнтарасшӑн. Ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен республикӑра пурӑнакан 190 ветерана ҫурт-йӗр илмешкӗн сертификат парӗҫ.

Хальлӗхе ҫурт-йӗре лайӑхлатмашкӑн Чӑваш Енре 200 ытла ветеран черетре тӑрать. ЧР ӗҫлев тата социаллӑ политика министрӗ Сергей Димитриев ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен пурте сертификата тивӗҫессине пӗлтернӗ.

Ҫӗнтерӳ кунӗччен черетре тӑракан ветерансен 95 процентне ҫӗнӗ ҫуртпа тивӗҫтерме палӑртнӑ. Ҫапла майпа ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗччен 190 ветеран ҫӗнӗ хваттерлӗ пулӗ.

Сӑмах май, Ҫӗнтерӳ кунӗнче республикӑра 2500 мероприяти ирттерме палӑртнӑ.

Ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче патшалӑх корпорацийӗн правленийӗ Чӑваш Республикин заявкине ырланӑ. Унпа килӗшӳллӗн, республикӑри авариллӗ ҫуртсенчен ҫынсене куҫармашкӑн укҫа-тенкӗ уйӑрӗҫ.

Ҫапла майпа Чӑваш Республики ҫынсене авариллӗ ҫуртсенчен куҫармашкӑн авариллӗ ҫурт-йӗр фондӗнчен 797,72 миллион тенкӗ илӗ. Регионтан вара тепӗр 616,84 миллион тенкӗ хушӗҫ.

Ку укҫа-тенкӗпе 181 кивӗ ҫуртра пурӑнакан 3582 ҫынна ҫӗнӗ хваттере куҫарӗҫ. Сӑмах май, 2008-2015 ҫулсенче Чӑваш Ен валли нумай хваттерлӗ ҫуртсене юсамашкӑн тата авариллӗ ҫуртсенчен ҫынсене куҫармашкӑн 5,53 миллиард тенкӗ уйӑрнӑ. Регион ку сумма ҫумне 3,69 миллиард тенкӗ хушнӑ.