«Про Город» тунӑ сӑн

Шупашкарта ҫулла ҫемье ҫавӑрас текенсене йывӑр килет. Ара, Мӑшарлану керменӗнче черет-ҫке. Халӗ тӗп хулара мӑшӑрланмалли тепӗр зал уҫӑлнӑ.

Ӑна паян, авӑнӑн 19-мӗшӗнче, уҫнӑ. Вӑл — Шупашкарти Калинин районӗнче.

— Унччен тӗп ЗАГСра ҫеҫ хут уйӑрттарма май пулнӑ. Анчах чылай мӑшӑр ҫемье хыснине перекетлес тесе районти ЗАГСсенче регистрациленеҫҫӗ. Ҫапах мӑшӑрсем хитре туй пирки ӗмӗтленеҫҫӗ: сӑн ӳкерӗнесси, савӑнӑҫлӑ лару-тӑру… Вӗсен ӗмӗчӗсем пурнӑҫа кӗме пултарӗҫ халӗ. Хушма тӑкакланма та кирлӗ мар, — тенӗ Калинин район администрацийӗн пресс-службинче.

Зала уҫнӑ ҫӗре ЧР Юстици министерствин ӗҫченӗсем хутшӑннӑ. Савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура мӑшӑра регистрациленӗ тата ҫемье юбилярӗсене чысланӑ.

Шупашкарта Эгер бульварӗнчи 4-мӗш «а» адреспа ҫӗнӗрен штрафчарӑнулӑх уҫнӑ. Ҫул-йӗр правилине пӑсакансен ураписене маларах Лапсар проездӗнчи 55-мӗш «а» адреспа вырнаҫнӑ ҫӗре илсе кайнӑ. Халӗ хула варринчех лартма май туса панине кура вӗсен урапасене ирӗксӗр эвакуацилекенсен йӳнӗрех тӳлеме ларӗ. Ҫӗнӗ штрафстоянка уҫнинче тепӗр лайӑх ен те пур тесе ӑнлантараҫҫӗ Шупашкар хула администрацийӗнче. Штрафсемпе ытти тӳлевпе татӑлма та терминалсемпе банк уйрӑмӗсем ҫывӑхра тесе пӗлтереҫҫӗ.

Лапсар проездӗнче вырнаҫнӑ штрафчарӑнулӑх та пушӑ лармӗ. Унта хуҫасӑр тата пӑрахса хӑварнӑ урапасене илсе кайӗҫ.

Хальхи вӑхӑтра Шупашкарта икӗ эвакуатор ӗҫлет. Пӗрремӗш километршӑн 142 тенкӗ тӳлеттереҫҫӗ, штрафстоянкӑра ларнӑ кашни сехетшӗн — 27 тенкӗрен пуҫласа 163 тенкӗ таран (уйрӑмлӑхӗ урапан категорийӗнчен килет).

Паян, авӑнӑн 17-мӗшӗнче, Шупашкарта Никола Теслӑна халалланӑ палӑк лартнӑ. Вӑл Иван Яковлев проспектӗнчи ВНИИР предприятие хирӗҫ вырнаҫнӑ.

Никола Тесла — электротехника тата радиотехника тытӑмӗнче палӑрнӑ изобретатель, инженер, физик. Вӑл токпа ӗҫлекен хатӗрсене тӑвас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ.

Тесла ячӗпе магнит потокӗн плотнӑҫне виҫмелли единицӑна ят панӑ. Биографсем Теслана «20-мӗш ӗмӗре тавакан ҫын» тесе шутлаҫҫӗ. Вал «электричество современникӗ» те тесе калаҫҫӗ.

Шупашкарти 137-мӗш ача пахчинче нумай функциллӗ кану вырӑнӗ пур. Халӗ ачасем тӑрӑллӑ сцена ҫинче выляма, фонтанпа киленме, сак ҫине ларса канма пултараҫҫӗ. Кун пекки нихӑш ача пахчинче те ҫук.

Пултарулӑх бульварӗнче вулавӑш, спорт лапамӗ, театрзациленӗ мастерской та пур. Ачасен тантӑшӗсемпе ытларах хутшӑнас килнине палӑртаҫҫӗ воспитательсем. Анчах вӗсен карта тулашне тухма юрамасть. Халӗ сцена ҫинче уявсем те йӗркелеме тытӑнӗҫ. Воспитательсем ытти ача пахчинчи тата шкулсенчи шӑпӑрлансене те чӗнме хатӗр.

Ку сцена ҫинче ачасем хӑйсене артистсем пекех туйӗҫ. Пӗчӗкскерсем сцена ҫине хӑпарса сӑвӑ вулама тӑрӑшаҫҫӗ. Ушкӑнра вӗсем хӑйсене ирӗклӗ тытаймаҫҫӗ, кунта вара вӑтанмаҫҫӗ.

Кунта куҫ япӑх куракан ачасем ҫӳреҫҫӗ. Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, вӗсен юрлас ӑсталӑхӗ пысӑк. Ҫакна хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ те ҫирӗплетет. Ку ача пахчинче сывӑ шӑпӑрлансем валли те ушкӑнсем уҫнӑ.

Чӑваш Енре социаллӑ пулӑшу малалла аталанать. Шупашкарта ветерансем валли «Ача пахчи» ӗҫлеме тытӑннӑ. Урамсене вара социаллӑ патруль тухнӑ.

Ветерансем валли ӗҫлекен «Ача пахчи» ватӑсене пӑхма пулӑшать. Чылай чухне ҫемье ватӑсене тивӗҫлӗ пӑхма пултараймасть. Хӑшӗ-пӗрин вӑхӑчӗ, тен, ҫук. Кун пек чухне ветерансене «Ача пахчинче» хӑварма пулать.

«Ача пахчинче» ватӑсене лайӑх пӑхаҫҫӗ. Вӗсемпе тӗрлӗ мероприяти ирттереҫҫӗ: экскурсисем, занятисем, тренингсем йӗркелеҫҫӗ. Вӑл ирхи 8 сехетрен пуҫласа 16 сехетчен ӗҫлет. Канмалли кунсенче тата уявсенче ӗҫлемест.

«Ача пахчинче» ватӑ ҫынсене, сусӑрсене йышӑнаҫҫӗ. Шупашкар урамӗсенче социаллӑ патруль ӗҫлет. Социаллӑ ӗҫченсем, участковӑй тухтӑрсемпе полицейскисем, опекӑпа попечительлӗх органӗн элчисем, Комплекслӑ центрти хӗрарӑмсен канашӗн элчисем ватӑсене пулӑшу кӳрсе ҫӳреҫҫӗ. Вӗсем 18 ҫул тултарман ачана ӳстерекен япӑх пурӑнакан ҫемьесене, ватӑсемпе сусӑрсем патне ҫитеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта Афганистанра ҫапӑҫнӑ салтаксене халалласа обелиск уҫнӑ. Вӑл Ҫӗнӗ Шупашкара кӗнӗ ҫӗрте, Винокуров тата Интернационалист салтаксен урамӗнче, вырнаҫнӑ.

Палӑк авторӗ – Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ ӳнерҫи Александр Ильин. Обелиска ҫурӑлнӑ гильза евӗр хатӗрленӗ. Ку вӑрҫӑ вӗҫленнине кӑтартать.

Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫитес ҫул палӑка тата ҫӗнетӗҫ. Ҫурӑлнӑ гильзӑн ҫуначӗ ҫине 14 хӗрлӗ гвоздика вырнаҫтарӗҫ.

Обелиска уҫнӑ ҫӗре пухӑннӑ депутатсем, ветерансем, ҫынсем палӑк умне чечексем хунӑ, тӳпене 14 хӑмпӑ вӗҫтернӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта пӗр кинотеатр ҫеҫ. Анчах, шел те, вӑл та пулин халӗ хупӑннӑ. Тунтикун унтан мӗнпур хатӗр-хӗтӗре илсе тухнӑ.

Учредительсем ку услам тупӑшсӑр тесе шутланӑ. Юлашки ҫулсенче ӑна тара тытнӑшӑн укҫа нумай тӳлемелле пулнӑ. Куракансен йышӗ вара сахалланнӑ. Хӑшӗ-пӗри каланӑ тӑрӑх, вырӑнти тӳре-шара кино ӳнерӗпе кӑсӑкланман та.

Халӗ Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем нимӗнле фильма та пысӑк экран ҫинче кураймаҫҫӗ. Темиҫе кун каялла кӑна унта халӑх ҫӳренӗ, зал тулли пулнӑ. Халӗ йӑлтах пушӑ, экран сӳннӗ.

Усламӑҫсене тупӑш коммуналлӑ тӑкаксемшӗн тӳлеме те ҫитмен теҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗнче хулари депутатсен пухӑвӗ тара тытнӑшӑн тӳлеве 400 пин тенкӗрен 100-е ҫитернӗ. Анчах ку йышӑнӑва кая юлса тунӑ.

Халӑх кинотеатр хупӑннине пӗлсен пӑшӑрханма тытӑннӑ. Ҫӗнӗ Шупашкара ҫӗнӗ кинопрокатчик килесси паллӑ мар. Хальлӗхе вара халӑхӑн кино курма Шупашкара кайма тивӗ.

«Про Город» хаҫат тунӑ сӑн

Шупашкарти пӗр ҫуртра пулнӑ ҫак пулӑма пӑтӑрмах та теме пулать пулӗ. Телее, унта никам та вилмен. Анчах ку ҫынсен пурнӑҫӗшӗн хӑрушлӑх кӑларса тӑратнӑ.

Шӑматкун, авӑн уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Шупашкарти ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнчи Кадыков урамӗнчи пӗр ҫуртра лифт йӑтӑнса аннӑ. Унта пассажирсем пулнӑ.

18 сехет те 20 минут тӗлне пӗр подъездра 9-мӗш хутран ватӑ мӑшӑр аннӑ. Анчах вӗсем 4-мӗш хута ҫитнӗ те лифт татӑлса аннӑ.

Унта пурӑнакан халӑх каланӑ тӑрӑх, вӗсем лифт япӑх ӗҫлени пирки нумай ҫӑхав панӑ. Анчах ӗҫ вырӑнтан та хускалман.

Ҫав вырӑнта полицейскисем тата васкавлӑ медпулӑшу ӗҫленӗ. Тухтӑрсем лифтра пулнӑ ҫынсен сывлӑхне тӗрӗсленӗ. Пӗрин шӑмӑ хуҫӑлма пултарнӑ.

Шупашкарти А. Фучикпа Геннадий Айхи урамӗсене пӗрлештерекен икӗ сийлӗ ҫул-йӗр тӑваткалне тума пуҫланӑ. Ҫурт-йӗрпе комуналлӑ хуҫалӑх ыйтӑвӗпе ӗҫлекен хула пуҫлӑхӗн ҫумӗ Герман Александров хушнипе ӗҫ икӗ сменӑпа пырӗ. Ҫул-йӗр тӑваткалӗ унталла та кунталла та икӗ йӑрӑмлӑ пулмалла.

Ӗҫе хӑвӑртрах пурнӑҫламалли хушӑва Герман Александров авӑнӑн 2-мӗшӗнче иртнӗ ятарлӑ пухура пӗлтернӗ. Унта Шупашкарӑн Ленин район администрацинчен, Кил-ҫурт хуҫалӑхӗпе комуналлӑ хуҫалӑх тата хӑтлӑх кӗртекен управлени ҫыннисем, Шупашкарӑн ҫурт-йӗр фончӗн управленинчен хутшӑннӑ. Пухура «Суор» ТМЯП-ран, Шупашкарти «Газпром газораспределение» АУО-ран, «Коммуналлӑ технологисем» ТМЯП-ран, «Скайлайн» ТМЯП-ран та пулнӑ. Юлашкисем — ҫурт-йӗр хӑпартакансен ӗҫне тӗрӗслесе тӑракансем.

Хӑйӗн сӑмахӗнче Герман Александров юлнӑ вӑхӑтпа тухӑҫлӑ усӑ курмалли пирки чарӑнса тӑнӑ.

Фучикпа Айхи хӗрӗсленнӗ вырӑнта икӗ сийлӗ ҫул тӑваткалне «Суор» ТМЯП тӑвӗ. Ӑна 2016 ҫулхи раштавӑн 1-мӗшӗ тӗлне туса ҫитермелле. Пӗтӗмӗшле ӗҫ хакӗ — 350 млн. тенкӗ. Сӑмах май, ҫул тӑваткалне тӑвиччен пушаннӑ 3 ҫурта ишмелле.

«За рулем» тунӑ сӑн

Хулара ӗнер пулса иртнӗ пулӑма инкек теме те юрать ӗнтӗ. Телее, унта никам та вилмен, сусӑрланнӑ ҫеҫ.

Пӗтӗмӗшле илсен, Шупашкарти троллейбуссем ҫул ҫинче пӑтӑрмаха ытлах ҫакланмаҫҫӗ. Ку ҫын пурнӑҫӗшӗн хӑрушсӑр транспорт шутланать. Анчах хальхинче пӗр пассажир самаях аманнӑ.

12-мӗш маршрутпа пулса иртнӗ ку. Вӑл пынӑ чухнех унтан пассажир тухса ӳкнӗ. Ку «Эльгер урамӗ» чарӑнура авӑнӑн 3-мӗшӗнче 18 сехет те 10 минутра пулса иртнӗ.

ҪҪХПИ ӗҫченӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, троллейбус водителӗ варринчи алӑк хупӑ пулнине пӑхса ӗненмесӗрех транспорта хускатнӑ. Алӑк вара уҫах пулнӑ-мӗн. Ҫавна май 65 ҫулти кинемей тухса ӳкнӗ. Унӑн пуҫне амантнӑ. Троллейбус рулӗ умӗнче 37 ҫулти водитель пулнӑ. Вӑл ӳсӗр пулни палӑрман.