Ольга Никифорова тунӑ сӑн

Шупашкарта хӑмӑр упа скульптурине лартнӑ. Вӑл — Раҫҫей халӑхӗн символӗ.

Упана «Элара» савут ҫывӑхӗнче, Шупашкар: 500 ҫул парк патӗнче, вырнаҫтарнӑ. Калӑпӑшӗпе вӑл чӑн-чӑн упа пекех.

Скульптурӑна тимӗр каркас ҫине хурӑн турачӗсем ҫирӗплетсе тунӑ. Упа мӑйӗ ҫинче — Раҫҫей ялавӗ тӗслӗ шарф.

Скульптурӑна туратсенчен ахальтен туман. Вӑл упа ҫӑмӗ пекех курӑнать-ҫке-ха. Палӑка предприяти ӗҫченӗсем Ҫӗнӗ ҫул умӗн тунӑ. Иртен-ҫӳрен халӗ ун ҫывӑхӗнче сӑн ӳкерӗнет.

«Про Город» тунӑ сӑн

Шупашкарта антитеррор пирки калаҫнӑ. Ҫӗнӗ ҫул уявӗнче ку уйрӑмах ҫивӗч ыйту пулмалла. Ун чухне хулара йӗрке хуралҫисем, дружинниксем пулӗҫ.

Ҫак кунсенче террорпа кӗрешекен комиссийӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта Ҫӗнӗ ҫула хатӗрленнӗ чухнехи антитеррор мероприятийӗсем пирки калаҫнӑ.

Шупашкарта 30 ытла мероприяти иртӗ. Ытларахӑшӗ тӗп урамсенче иртӗ. Уяв мероприятийӗсем 25 лапамра иртӗҫ.

Ҫын ытларах пухӑннӑ ҫӗрте йӗрке хуралҫисемпе друженниксем сыхлӗҫ. Концерт лапамӗсенче 100 ытла полицейски пулӗ.

Хулара иккӗлентерекен ҫынсем пирки пӗлтермелли «хӗрӳ лини» те ӗҫлет.

«Про Город» архивӗнчи сӑн

Шупашкарта хӗрарӑм чутах пуйӑс айне сикмен. 35-рискере ӑннӑ темелле-ши — машинист пуйӑса чарса ӗлкӗрнӗ.

Хӗрарӑм, Елчӗк районӗнче ҫуралнӑскер, пуйӑса хирӗҫ чупнӑ. Ку раштавӑн 2-мӗшӗнче каҫхине пулнӑ. Телее, «Шупашкар – Мускав» состав вӑхӑтра чарӑнса ӗлкӗрнӗ.

Хӗрарӑма чукун ҫул вокзалӗнчи полици пӳлӗмне илсе кайнӑ. Пӑхсан хӗрарӑм ӳсер пулни ҫиеле тухнӑ. Ҫамрӑк хӗрарӑм мӗншӗн хӑйӗн ҫине алӑ хурасшӑн пулнӑ-ха? Пурнӑҫӗ ӑнман — ҫапла ӑнлантарнӑ вӑл.

Хӗрарӑма психиатри пульницине ӑсатнӑ. Вӑл унччен шутра тӑман унтра. Хӗрарӑмӑн ӳссе ҫитнӗ хӗрӗ те пур-мӗн. Пуйӑса хирӗҫ чупнӑскере административлӑ майпа явап тыттарма пултараҫҫӗ.

«Про Город» архивӗнчи сӑн

Шупашкарти строительство материалӗсем туса кӑларакан савут Константин Иванов урамӗнче ҫӗр лаптӑкӗ туянасшӑн. Унта ҫӗнӗ микрорайон хута ярасшӑн вӗсем.

Микрорайонти ҫуртсем савутра ӗҫлекенсем валли пулать-мӗн. Халӗ савут ҫӗр лаптӑкне илмешкӗн документсене хатӗрленӗ ӗнтӗ.

Ҫӗр лаптӑкӗ «Багратион» каферен кӑшт ҫӳлерех вырнаҫнӑ. Савут пӗлтернӗ тӑрӑх вара, акционерлӑ уҫӑ общество Шупашкарти Коммуналлӑ слобода урамӗнче ҫӗр лаптӑкӗ сутать. Вӑл 4377 тӑваткал метр.

Савут 19980 тӑваткал метр ҫинче микрорайон хута яма палӑртнӑ.

Шупашкарти пӗр ача пахчинчи ҫӗрӗн пӗр пайне строительство тумашкӑн илнӗ. Унта теннис корчӗ тума пуҫланӑ-мӗн

Ку Мичман Павлов урамӗнче. Ача пахчипе ҫумӑнах карта туса лартнӑ, леш енче — строительство. Ҫавна май вылямалли хатӗр-хӗтӗре куҫарма лекнӗ. Анчах ачасем валли вылямалли лапам хӗсӗкленсе юлнӑ. Ара, ушкӑнсенче 30-шар ача вӗт.

Ача пахчинин ертӳлӗхӗ каланӑ тӑрӑх, хула администрацийӗ ҫӗнӗ лапам уйӑрма шантарнӑ. Анчах хальлӗхе ку сӑмахпа кӑна-ха. Кӗҫех ача пахчин тепӗр лапамӗ те строительство айне лекмелле тесе калаҫаҫҫӗ. Анчах унта ӗҫлекенсем тата ашшӗ-амӑшӗ кунпа килӗшесшӗн мар, малаллах кӗрешесшӗн.

Шупашкарти маршрут ГАЗелӗсемпе ҫавӑн йышши ытти машинӑра чарӑнусен ятне калама тытӑнӗҫ. Хальлӗхе ҫакна сӑнавлӑ мелпе туса пӑхӗҫ. Ун валли ГЛОНАСС е ГЛОНАС/GPS тытӑмӗпе усӑ курӗҫ.

Чӳречисене тӗксӗм ҫут хутпа ҫыпӑҫтарнӑ машинӑсенче ларса пынӑ чух та чарӑнусене курса-ӑнланса илме, чӑн та, йывӑр. Тӑрса пынӑ чухне вара е пӗшкӗнсе пӑхма хӑтланмалла, е ларакансенчен ыйтмалла.

«Чарӑну ячӗсене мӗншӗн каламаҫҫӗ?» — тесе ҫынсем текех кӑмӑлсӑрланатчӗҫ. Ҫӗнӗ пуҫару пирки Шупашкар хула влаҫӗсем ҫынсен ыйтӑвне илтрӗҫ темелле. Чарӑну ячӗсене 33, 42, 44, 46, 48, 50, 52, 56, 59-мӗш маршрутсенче малтанласа каласа пӑхӗҫ.

Ҫӗнӗлӗхе маларах чӳк уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пурнӑҫа кӗртесси пирки сӑмах тухнӑччӗ. Халӗ вӑл сӑнав мелӗпе пуҫланатех.

Раҫҫей студентсен отрячӗсем Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗсен хваттерӗсене юсаҫҫӗ. Акӑ Юрий Петров фронтовикӑн балконне ҫӗнетнӗ вӗсем.

Юрий Дмитриевич хваттере 1960-мӗш ҫулсенчех илнӗ. Халӗ ачисем саланнӑ, арӑмӗ вилнӗ. Ветеран хӗрӗпе пурӑнать.

Ветеран социаллӑ пулӑшу паракан пая ҫитнӗ. Унта ӑна пулӑшма шантарнӑ, анчах лару-тӑру улшӑннӑ — укҫа-тенкӗ пӗтнӗ-мӗн. Ҫавӑнпа ӑна 2016 ҫула куҫарнӑ.

Телее, ветерана студентсем пулӑшу сӗннӗ. Юрий Дмитриевич унччен ял хуҫалӑх академийӗнче ӗҫленӗ. Ун патне ҫитсен студентсем ӗҫ планне палӑртнӑ.

Чи кирли — хваттерте ӑшӑ пулни. Строительствӑра опыт пухнӑ студентсемшӗн ку чӑрмав пулман. Вӗсем хваттерте чӳречесене улӑштарма, балкона ӑшӑтма палӑртнӑ.

Шупашкарта ҫынсем тӗлӗнмелле чӗрчун асӑрханӑ. Ара, унашкаллине кашни кунах кураймастӑн вӗт.

Пӑши Королев академик урамӗнче ҫул хӗрринчех выртнӑ. Иртен-ҫӳрене асӑрхаман та тейӗн вӑл.

Альберт Ластухин зоолог каланӑ тӑрӑх, пӑши Атӑл урлӑ ишсе каҫсан канмашкӑн выртма пултарнӑ. Чӗрчун никамран та тарман, лӑпкӑн выртнӑ. Вӑл хулара мӗн ҫухатни иртен-ҫӳрене кӑсӑклантарнӑ.

Альберт Ластухин шухӑшӗпе, пӑши кӗтӳрен юлма пултарнӑ. Тен, вӑл Атӑл урлӑ ишсе каҫсан выртнӑ. Е юханшыв урлӑ каҫма хатӗрленсе вӑй пухмашкӑн выртнӑ. «Халӗ пӑши мӑйракине пӑрахнӑ, ҫавӑнпа ҫынсемшӗн хӑрушлӑх кӑларса тӑратмасть. Чи кирли — ӑна хӑратмалла мар. Тӗслӗхрен, патакпа тытма юрамасть. Ӑна ҫитермелле мар, вӑл йывӑҫ турачӗсемпе тӑранса пурӑнать», — тенӗ зоолог. Специалист палӑртнӑ тӑрӑх, пӑши вӑрмана хӑйех тухӗ. Вӑл урапа айне ан лектӗр ҫеҫ.

Шупашкарти водительсем ҫул-йӗр правилине пӑснине ҫул-йӗр инспекторӗсем вӑрттӑн ӳкереҫҫӗ. Ҫулта-йӗрте йӗрке тӑвакансен ураписене аякран ниепле те уйӑрса илеймӗн — вӗсем ятарлӑ паллӑллӑ машинӑсемпе ҫула тухмаҫҫӗ. Водительсем йӗркене пӑснине асӑрхасан ҫавсем ӳкерсе илеҫҫӗ те ҫывӑхри ҫул-йӗр патруль службине систереҫҫӗ.

Чӳк уйӑхӗн 8-мӗшӗнче пӗр сехетре кӑна йӗркене пӑснине 15 асӑрхани пирки пӗлтерет республикӑн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби Шупашкарти ҫул-йӗр инспекцийӗн управленийӗ хыпарлани тӑрӑх.

Инспекторсем час-часах асӑрхакан кӑлтӑксем шутӗнче светофорӑн ҫутине пӑхӑнманнине кӗртмелле. Руль тытса пынӑ чухнех телефонпа калаҫни те час-часах тӗл пулать. Ҫуран ҫӳрекенсене каҫарма урапана чарманнине те, е тата, ҫуран ҫӳрекенсем каҫмалли йӗр ҫине машиӑнна чарса лартнине те асӑнмалла. Юлашкинчен каланине маршрут автобусӗсем ытларах пӑсаҫҫӗ-мӗн.

Шупашкарта, Чӑваш Енре туризма аталантармалли пирки тахҫанах шутлаҫҫӗ. Акӑ халӗ Австри специалисчӗсем Шупашкарти туризма сӳтсе яваҫҫӗ.

Ют ҫӗршыв специалисчӗсем Шупашкарта ҫӗнӗлӗхсем кӗртмелли пирки калаҫнӑ. Вӗсем тӗп хулара шӑккалат фестивальне тата романтика уявне ирттерме сӗннӗ.

Австри спциалисчӗсем Пушкӑрт Республикинче, Красноярск крайӗнче, Якутире, Тутар Республикинче, Кавказра туризма проекчӗсене хатӗрленӗ. Чӑваш Енре вара вӗсем ҫулталӑк ӗҫлеҫҫӗ. Специалистсем Шупашкар «пуянлӑхне» вӑтам балпа хаклаҫҫӗ. Анчах планӗсем вӗсен пысӑк.

Австри хӑнисем Шупашкарта «Шӑккалат тӗнчи» фестиваль тата «Романтикӑллӑ Шупашкар» уяв ирттерме сӗннеҫҫӗ. Вӗсен шухӑшӗпе, «Нарспи» поэмӑпа туризм маршрутне йӗркелемелле.

Ку шухӑшсем ҫеҫ-ха хальлӗхе. Кристофер Хинтереггер Шупашкар валли сӑмах ҫаврӑнӑшӗ те шутласа тупнӑ: «Шупашкар – туйӑмсен хули». Ку плана вырӑнти влаҫ та ырланӑ.