Улькка Эльмен

Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче авӑн уйӑхӗн 4-мӗшӗнче паллӑ чӑваш ҫыравҫин, Улькка Эльменӗн (Ольги Куликован), пултарулӑх каҫӗ иртӗ. Ҫыравҫӑ хӑйӗн юбилейне ҫапла майпа уявлӗ. Мероприяти «Чӑваш кӗнеки» центрта 14 сехетре пуҫланӗ.

Улькка Эльменне вулакансем поэт тата прозаик евӗр пӗлеҫҫӗ. Унӑн пирвайхи сӑввисене район хаҫатӗнче Ольга Куликова шкулта вӗреннӗ чухнех пичетлеме тытӑннӑ. Каярах калавӗсем пӗри хыҫҫӑн тепри республикӑри «Ҫилҫунат», «Тӑван Атӑл», «Ялав» журналсенче кун ҫути курнӑ.

Паян Улькка Эльмен — темиҫе кӗнеке авторӗ. Вӗсем — «Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?», «Кая юлнӑ ӳкӗнӳ», «Ҫирӗп чунлисем телейлӗ», «Упраймарӑм сана», «Сарӑ кӗпе». Шкул ачисем валли ҫырнӑ калавсен «Кушак» кӗнеки нумаях пулмасть кун ҫути курнӑ. Вӑл ӗҫ ачасемпе ҫамрӑксем валли ҫырнӑ ал ҫырусен республикӑри конкурсӗнче пӗлтӗр ҫӗнтернӗ.

Улькка Эльмен 1961 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Авшак Эльмен ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн тӑван районӗнчи Нурӑсри вӑтам шкулта ачасене чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентнӗ. Пӗр вӑхӑт районти «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» хаҫатра, Санарпуҫӗнчи вӑтам шкулта директор ҫумӗ, район администрацийӗнче тӗрӗслевпе йӗркелӳ пайӗн тӗп специалисчӗ пулса ӗҫленӗ.

Малалла...

Ҫитес ҫул Шупашкарта Пӗтӗм тӗнчери кинофестиваль хӑҫан иртессине палӑртнӑ. Вӑл ҫӗртме уйӑхӗн 2-7-мӗшӗсенче пулӗ. Хушӑва ЧР Элтеперӗ Олег Николаев алӑ пуснӑ.

Палӑртмалла: кинофестиваль пӗрремӗш хутчен 2008 ҫулта ҫӗртме уйӑхӗнче иртнӗ. Ун чухне ют ҫӗршыври актерсемпе кинорежиссерсене чӗннӗ. Тепӗр ҫулхине республика влаҫӗ кинофестиваль ирттерессине йӑлана кӗртме йышӑннӑ. Ҫакна РФ Культура министерстви те ырланӑ.

Ку таранччен кинофестивале пин-пин ҫын ҫитсе курнӑ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, фильмсене унта тӳлевсӗрех кӑтартаҫҫӗ.

Кӑҫалтан пирӗн ҫӗршыври ачасем «Пушкин карттипе» усӑ курма пуҫлӗҫ. Аса илтерер: ӑна ҫӗршыв ертӳҫи сӗннипе хатӗрленӗ. Асӑннӑ карттӑпа ачасем культура тата ӳнер учрежденийӗсене тӳлевсӗр ҫӳрейӗҫ. Карттӑпа авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен усӑ курма май килӗ. Ун ҫинче 3 пин тенкӗ пулӗ. Ӑна 14-22 ҫулсенчи ачасемпе ҫамрӑксем илейӗҫ.

Пирӗн республикӑри учрежденисенчен 12-шӗ «PRO.Культура.РФ» порталта модераци тухайнӑ. Ҫав шутра 6 театр: Оперӑпа балет театрӗ, Чӑвашдрамтеатр, Вырӑс драма театрӗ, Ҫамрӑксен театрӗ, Пукане театрӗ, Сӑнавлӑ театр; виҫӗ концерт учрежденийӗ: Чӑваш патшалӑх филармонийӗ, Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗ, Симфони капелли; 3 музей: Чӑваш наци музейӗ, Ӳнер музейӗ, СССР летчик-космонавчӗн А.Г. Николаевӑн Шуршӑлти мемориал комплексӗ.

Ҫак кунсенче Молдавинче Чӑваш киновӗн кунӗсем иртеҫҫӗ. «Асам ахрӑмӗ» фестиваль ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пуҫланнӑ, вӑл ҫак уйӑхӑн 28-мӗшӗччен пырӗ.

Фестивале «Сохранение, изучение и развитие чувашского языка» (чӑв. Чӑваш чӗлхине упрасси, тӗпчесси тата аталантарасси) ҫумпрограммӑпа килӗшӳллӗн йӗркеленӗ.

«Чӑвашкинора» пӗлтернӗ тӑрӑх, чӑваш наци фильмӗсене Раҫҫей тулашӗнче 1927 ҫултанпа та кӑтартман.

Фестивале Гагаузи автономийӗнче уҫнӑ. Асӑннӑ тӑрӑхри Копчак ялӗнче ҫак кунсенче Тӗрӗк ҫамрӑкӗсен кунӗсем иртеҫҫӗ. Унта Раҫҫейри, Болгарири, Румынири, Голландинчи, Боснипе Герцеговинӑри, Ҫурҫӗр Македонири, Германири, Финляндинчи, Афганистанри, Иракри, Сиринчи, Кипрти, Казахстанри, Узбекистанри, Туркменистанри, Азербайджанри тата Турцинчи ҫамрӑксем пухӑннӑ.

Чӑваш патшалӑх филармонине юсаса ҫӗнетесси йывӑррӑн пулса пырать тесен те ытлашши йӑнӑшмастпӑр пулӗ. Маларах Питӗрти «Спецстрой» организаци республикӑн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствипе судлашнине пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: организаци хӑйӗн тивӗҫне пурнӑҫланӑ, анчах саккасҫӑ ӑна тӳлесе пӗтермен-мӗн. Парӑм виҫи 6,651 миллион тенкӗ тӑрса юлнӑ. Суд парӑма шыраса илме йышӑннӑ.

Филармоние малалла юсаса ҫӗнетессипе ирттернӗ конкурсра Шупашкарти подряд организацийӗ, «3-мӗш стройтрест», ҫӗнтернӗ. Вӑл 157,7 млн тенкӗпе ӗҫлеме килӗшнӗ. Конкурса тек хутшӑнакан пулман. Анчах халӗ контракта алӑ пусассине вӑхӑтлӑха чарса лартнӑ.

Екатеринбурги «Джули» фирма аукцион документацине закупкӑпа ҫыхӑнман оборудованипе тивӗҫтерессине кӗртнӗ тесе шухӑшлать иккен. Республикӑн Культура министерстви, сӑмахран, апатланмалли сӗтеле, ҫемҫе пукана, тӗрӗслевпе касса машинине, пӗчӗк хумлӑ кӑмакана, кофе вӗретмелли машинӑна тата ыттине кӗртнӗ.

Ҫав япаласене строительство материалӗсемпе пӗрле илни конкурса хутшӑнакансен правине пӑсать тесе ҫӑхавланине монополипе кӗрешекенсем ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пӑхса тухӗҫ.

Малалла...

Ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин халӑх артистки Валентина Иванова 60 ҫул тултарнӑ.

Сцена ӑсти 1961 ҫулта Канаш районӗнчи Уйкас ялӗнче ҫуралнӑ. 1983 ҫулта Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ Аслӑ театр училищинчи (институтӗнчи) чӑваш студийӗнчен вӗренсе тухнӑ. Ун хыҫҫӑн К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме тытӑннӑ.

Артистка ҫак ҫулсенче тӗрлӗ енлӗ нумай сӑнара калӑпланӑ. Паян вӗсем, аслӑрах ҫулхисем, ҫамрӑксемшӗн тӗслӗх пулса тӑраҫҫӗ. Сӑмах май каласан, Валентина Иванован мӑшӑрӗ — Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ, режиссёр, Сӗнтӗрвӑрри районӗн хисеплӗ ҫынни Иван Иванов. Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче вӑл 65 ҫул тултарчӗ. Иван Иванов 1995 ҫултанпа И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчи чӑваш филологийӗпе культура факультетӗнчи студентсене вӗрентет, вӑл — доцент.

«Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗ тата электрон документаци» хысна учрежденине оптимизацилеме шухӑшлани ҫинчен ҫӳрекен сӑмаха Чӑваш халӑх сайчӗ ӗнер пӗлчӗ. Республикӑн Культура министерстви ЧР Министрсен Кабинечӗн йышӑнӑвӗн проектне хатӗрленӗ-мӗн.

Культурӑри тӳре-шара Чӑваш Енӗн хальхи вӑхӑтри историн патшалӑх архивне (асӑннӑ организаци хысна учрежденийӗ шутланать) реорганизацилесшӗн иккен. «Чӑвашкино» патшалӑх киностудийӗ тата электрон документаци» хысна учрежденине архивпа пӗрлештересшӗн. Асӑннӑ утӑма хысна учрежденийӗсене оптимизацилесси малалла пынипе ҫыхӑнтараҫҫӗ-мӗн.

Эпир пӗлнӗ тӑрӑх, «Чӑвашкинора» паян — 29 штат единици. Вӗсенчен 4-шне Чӑваш Енӗн Наци телекуравӗпе радиокомпанине парасшӑн-мӗн, 13-шне — Хальхи вӑхӑтри историн патшалӑх архивне, 12-шне — Патшалӑх истори архивне.

«Чӑвашкино» 1926-1932 ҫулсенче ӗҫленӗ. Ҫав вӑхӑтра вӑл илемлӗ 7 тата документлӑ 3 фильм ӳкерсе ӗлкӗрнӗ. «Чӑвашкинона» «Востоккинопа» пӗрлештернӗ хыҫҫӑн хайхин кун-ҫулӗ татӑлнӑ. Темиҫе теҫетке ҫул иртнӗ хыҫҫӑн пирӗн республикӑра ЧР Кинематографисчӗсен союзӗ чӑмӑртанчӗ, унтан «Чӑвашкинона» та ҫӗнӗ варкӑш кӗчӗ.

Малалла...

fs01.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев чӑваш ҫырулӑхне халалланӑ палӑка тума укҫа парса пулӑшнӑ. Ӑна вӑл шалуран уйӑрнӑ.

Аса илтерер: чӑваш алфавитне халалласа Чӗмпӗрте палӑк лартасшӑн. Шӑпах унта «Раҫҫейри чи пысӑк этноссенчен пӗрин ҫырулӑхне чӗртсе тӑратнӑ». Асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсем хальхи вӑхӑтри чӑваш алфавитне йӗркеленӗренпе 150 ҫул ҫитнине халалласа хулара палӑк вырнаҫтарас сӗнӳпе тухнӑ. Вырӑнтисем конкурс ирттерсе палӑкӑн чи лайӑх проекчӗ тесе Виктор Егоров (Аванмарт) скульпторӑн ӗҫне суйланӑ. Виктор Аванмарт палӑка ҫаврашкана ҫырнӑ Ӑ саспалли евӗр хатӗрлесшӗн.

Каярах ҫав палӑк валли укҫа пухнине пӗлтерчӗҫ.

Палӑк проекчӗн хакӗ — 1,8 миллион тенкӗ.

«Пирӗн халӑхӑн «ниме» йӑли пур. Палӑк укҫи пӗр ҫыншӑн пысӑк сумма. Анчах пӗрле пулса эпир укҫа пухайӑпӑр. Ҫавӑнпа эпӗ шалӑвӑн пӗр пайне уйӑрса парас терӗм», — тенӗ Элтепер.

Вырӑс драма театрӗн тата тепӗр спектальне «Культура.РФ» порталта трансляцилӗҫ.

Александр Куприн хайлавӗ тӑрӑх Питӗрти Игорь Лебедев режиссёр лартнӑ «Поединок» спектакль театр ӳнерӗн «Чӗнтӗрлӗ чаршав» республикӑри конкурсӗнче кӑҫал харӑсах темиҫе номинацире ҫӗнтернӗ. Вӑл, сӑмахран, — «Ҫулталӑкри чи лайӑх спектакль», «Арҫыннӑн чи лайӑх ролӗ» номинаципе те асӑннӑ спектакльти артиста палӑртнӑ.

Культура.РФ портал культурӑри чи лайӑх пулӑмсен видеоверсийӗсене кӑтартать.

«Поединок» спектакле «Культура.РФ» порталӑн «Культурный стриминг» платформинче авӑн уйӑхӗн 4-мӗшӗнче 18 сехетре курма май килӗ.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Паян Чӑваш Енри темиҫе ҫынна тӗрлӗ хисеплӗ ят пама, пысӑк наградӑсемпе чыслама йышӑннӑ. Ҫав йышра культурӑра ӗҫлекенсем те пур.

«Чӑваш Республикин халӑх поэчӗ» ята Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗн пайташне Раиса Сарпине пама йышӑннӑ.

Музыка ӳнерӗнчи пултарулӑхшӑн Чӑваш патшалӑх филармонийӗн вокалистне (солистне) Юрий Каткова «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ» ят панӑ.

«Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ят парса Чӑваш Енри Профессионал писательсен союзӗн правленийӗн председателӗн ҫумне Светлана Гордеевӑна, Шупашкарти ача-пӑчан 2-мӗш ӳнер шкулӗн преподавательне Людмила Зиновӑна, Шупашкарти «Салют» культура ҫурчӗн «Волжанка» педагогика ӗҫӗн ветеранӗсен халӑх хорӗн хормейстерне Андрей Урмавшина хавхалантарнӑ.