Урапасен ӑмӑртӑвӗпе кӑсӑкланакансем иртнӗ шӑматкун машинсен хӑвартлӑхӗпе Шупашкартах киленме пултарнӑ. Ӑна Шупашкарӑн Хӗвелтухӑҫ посёлокӗ ҫывӑхӗнче йӗркеленӗ иккен.
Урапасен ункӑллӑ ҫулӗ нефть базин управлӑхӗпе Ҫӗнӗ хула микрорайон хушшинче вырнаҫнӑ. Ун пӗтӗмӗшле тӑршшӗ 1 700 метр, ҫул сарлакӑшӗ 12 метр. Тӑршшӗпе юрлӑ, пӑрлӑ тата тӑпраллӑ вырӑнсем пулнӑ. Урапасемсӗр пуҫне уйрӑммӑн мотоциклистсем тупӑшнӑ. Ҫавӑн пекех юрҫунасен пайӗ те пулнӑ. Кам мала тухни пирки хальлӗхе никам та хыпарламан-ха.
Шӑматкун, кӑрлачӑн 11-мӗшӗнче Урапасен хӗллехи ӑмартӑвӗн 1-мӗш тапхӑрӗ иртнӗ иккен. Ӑна Чӑваш Республикин транспортпа ҫул-йӗр хуҫалӑхӗн министерстви тата Чӑваш автомобиль федерацийӗ йӗркеленӗ. Иккӗмӗш тапхӑрӗ хӑҫан пуласси пирки вара хальлӗхе шарламаҫҫӗ-ха.
Шупашкарти Мускав районӗ предприяти-организацисенчи, учрежденисенчи хор коллективӗсен ӑмӑртӑвне иртнӗ ҫулхи чӳк уйӑхӗнчех ирттернӗ пулнӑ. Халӗ ҫав конкурс малалла тӑсӑлассине пӗлтереҫҫӗ. Кӑҫал ӑна икӗ хутчен: Ҫӗнтерӳ кунӗ тӗлне «Патриотла юрӑсем» ятпа, Хула кунӗ вӑхӑтӗнче «Чӑвашла юрӑсем» темӑпа — йӗркелӗҫ.
Пӗлтӗрхи пирки каласан, унта хутшӑнма ача пахчисемпе шкулсенчи 17 коллективпа пӗрлех «Афанасьевский» ТОС членӗсем хутшӑнма кӑмӑл тунӑ. Малтан асӑннисенче хӗрарӑмсем ытларах пулнӑ тӑк, юлашкинчен калани арҫынсем йышлипе уйрӑлса тӑнӑ. 4-мӗш лицей ушкӑнӗнче те арҫын пулнӑ-ха. Кунта усал ересрен тесе шӳтлесе те илнӗ теҫҫӗ хӗрарӑмсем. Арҫынсем шкулсемпе ача-пӑча пахчисенче сайра та хорта вӗсем мӗншӗн сахаллине ӑнланма пулать ӗнтӗ.
Топонимикӑн 1-мӗш олимпиадин ҫӗнтерӳҫисем паллӑ. Вӗсем ҫинчен инҫет вӗренӳ центрӗн сайтӗнче пӗлме пулать. 1-мӗш вырӑнсене вара виҫҫӗ ача ҫӗнсе илнӗ: Дарья Валиулина (Тутар Республики), Ксения Александрова (Канашри 3-мӗш шкул) тата Анастасия Федорова (Ҫӗрпӳ районӗнчи Тавӑшкассинчи вӑтам шкул).
Ҫӗнтерӳҫӗсене хатӗрленӗ вӗрентекенсене Чӑваш Республикин Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви Тав ҫырӑвӗпе чыслать. Ачасем Хисеп хучӗсем илме тивӗҫлӗ пулнӑ. Олипиадӑна хутшӑнннӑ шкул ертӳҫисем, вӗренекенсемпе вӗрентекенсем Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗн Хутшӑну сертификатне илме тивӗҫнӗ.
Чыслав хӑҫан пуласси ҫинчен хутшӑнакансене уйрӑм хыпарлӑпӑр.
Паян республикӑри тата муниципалитетсен чи лайӑх тӳре-шарине чысланӑ. Конкурса хутшӑнса ҫӗнтерме пултарнисене Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев саламланӑ.
Патшалӑх ӗҫченӗсен хушшинчи ҫакӑн пек ӑмӑрту республикӑра кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут иртнӗ. Унта 19 патшалӑх органӗнчен 25 ҫын хутшӑннӑ. Муниципалитетсенче тӑрӑшакансем вара кӑҫалхипе иккӗмӗш хут йӗркеленӗ. Хальхине 48-ӑн хутшӑннӑ.
Республикӑн патшалӑх служащийӗсенчен ЧР Вӗренӳ министерствин шкул ҫулне ҫитменнисен тата пӗтӗмӗшле вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Тамара Возняк пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ, иккӗмӗшӗнче — Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерствин учёт пайӗн пуҫлӑхӗ Марина Николаева, виҫҫӗмӗшӗнче — Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министерствин ӗҫ сыхлав пуҫлӑхӗ Кирилл Милюхин.
Муниципалитетсенче ӗҫлекен тӳре-шараран Шупашкар район администрацийӗн вӗренӳ управленийӗн тӗп специалисчӗ Ольга Степанова ҫӗнтернӗ. Шупашкар хула администрацийӗн ӗҫ йӗркелӗвӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Алла Николаева иккӗмӗш вырӑна тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑн харӑсах икӗ ҫынна тивӗҫнӗ: Элӗк район администрацийӗн аталану, культура тата архив ӗҫӗн секторӗн ертсе пыракан специалистне Лилия Никифоровӑна тата Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗн социаллӑ аталану енӗпе ӗҫлекен ҫумне Лилия Тарасовӑна.
Нумай пулмасть эпир «Чӑваш йӑмри» литература ӑмӑртӑвне пӗтӗмлетрӗмӗр — хӑш шкул ачи мӗнле вырӑн йышӑннине пӗлтертӗмӗр. Конкурса хутшӑнакансене эпир раштав уйӑхӗнче чыслас шухӑшлӑччӗ те, анчах «Ҫӑлтӑрпа ҫуралнӑ ӗмӗт» кӗнекене хатӗрлесси вӑраха тӑсӑлнӑ май ку мероприятие тепӗр ҫул ирттерме тивет пуль. Малтан, ҫав-ҫавах кӗнеке хӑтлавне тумалла, кайран ун хыҫҫӑн тин эпир кӑҫалхи литература ӑмӑртӑвне хутшӑнакансене парнесемпе тата хисеплӗ хутсемпе чыслама пултарайратпӑр.
Ҫавах та, ачасене хавхалану кӳрес тӗлӗшпе кашни валли эпир ӗнентерӳ хучӗсен электронлӑ варианчӗсене хатӗрлерӗмӗр. Кӑмӑл пур пулсан эсир вӗсене ҫак каҫӑпа илме пултаратӑр: chuvash.org/knege/cert/certificat.html. Тӳрех пӗлтеретпӗр: ӗнентерӳ хучӗсене шкул ачисем валли кӑна хатӗрленӗ. Вӗсене тума та ятарлӑ скрипта явӑҫтарнӑ, ҫавӑнпа та пӗр-пӗр йӑнӑш тупӑнсан пирӗн пата ҫырса ярӑр (amartu@chuvash.org), эпир вара ӑна тепӗр хут алӑпа ӑсталаса сире ярса парӑпӑр.
Сӗнтӗрвӑрри районӗнче панкратион енӗпе ӑмӑрту иртнӗ. Панкратион ӗлӗк-авалах ҫуралнӑ кӗрешӳ мелӗсенчен пӗри. Пирӗн республикӑра спортӑн ҫак енӗ ҫӗнӗ темелле. Унӑн федерацине те 2003 ҫулта кӑна йӗркеленӗ. Панкратион енӗпе Сӗнтӗрвӑрринче ҫитӗнӳ тунӑ ӑстасем пур. Екатерина Краснова, акӑ, пӗтӗм тӗнче класлӑ спорт маҫтӑрӗ, Раҫҫей тата Европа чемпионки, тӗнче чемпионтӗнче парнене тивӗҫнӗ.
Сӗнтӗрвӑрринче иртнӗ ӑмӑртӑва 52-ӗн хутшӑннӑ, вӗсенчен 13-шӗ — хӗрсем. Чи вӑйлӑ кӗрешӳҫӗсен шутне Шуршӑлти Таисия Мальгина, Анастасия Федотова, Ольга Карташова, Ӗсмелти (Октябрьскинчи) Екатерина Соловьева, Анна Семенова, Николай и Сергей Герасимовы, Илья Лапин, Хуракассинчи Вадим Сироткин, Артем Ашуркин, Алексей Илларионов, Урхас Кушкӑри Георгий Тихонов, Сӗнтӗрвӑрринчи Надежда Носкова, Станислав и Артемий Кудрявцевы, Алексей Матвеев, Константин Назаров кӗнӗ.
Ӗнер Тутарстанра 7-мӗш хут «Чӑваш пики» конкурс иртрӗ. Куракансем те хутшӑнакансем те кӑмӑллакан илемпе пултарулӑх конкурсӗн суйлав тапхӑрӗ чӑвашсем йышлӑ пурӑнакан районсенче иртет, финал — Хусанта. Хальхинче те жюрин 11 пикерен пӗрне суйласа илмеллеччӗ.
Хӗрсенчен ытларахӑшӗ шкулсенче вӗренет, институтра пӗлӳ пухакансем те, студенткасем те пур вӗсен хушшинче. «Тутарстанри чӑваш пики» конкурсӑн директорӗ Сильвия Чаркина пӗлтернӗ тӑрӑх, районсенчи конкурссенче ҫӗнтернӗ хӗрсене дирекци пӗр эрне хатӗрленӗ. Ҫавӑнпа пуль сцена ҫинчен вӗсем хӑйсене питӗ илемлӗ, тивӗҫлӗ кӑтартрӗҫ.
Илем ӑмӑртӑвӗ Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче иртнипе конкурса курма Хусанта пурӑнакан ытти халӑх ҫыннисем те курма килнӗччӗ. Вӗсем чӑвашӑн капӑр тумӗнчен, тутлӑ апат-ҫимӗҫӗнчен, ӑс-хакӑл пуянлӑхӗнчен тӗлӗнмеллипех тӗлӗнчӗҫ. Конкурса ирттерме пулӑшакансен хушшинче ҫамрӑк усламҫӑ-спонсорсем те сахал марччӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗ ятне вара Алексеевски районӗн пики Мила Ильдуганова ҫӗнсе илчӗ.
Ачаш та ҫепӗҫ-ҫке чӗлхи!
Инҫе ҫӗрте ӑна илтеттӗм:
Кӗсле янратнӑ хӗлӗх-и,
Чӗкеҫ чӗвӗлтетет-и? – теттӗм.
Ачаш та ҫепӗҫ-ҫке чӗлхи!
П.Хусанкай
2013 ҫулхи чӳкӗн 30-мӗшӗпе раштавӑн 1-мӗшӗнче «Волжанка» санаторинче Раҫҫейри «Чӗвӗлти чӗкеҫ — чӗлхе пӗлни пурне те кирлӗ» вӑйӑ конкурс 10 ҫулта. Опыт. Татса памалли ыйтусем. Малашлӑх.» ятпа регионсем хушшинчи ӑслӑлӑхпа ӗҫлев конференцийӗ иртрӗ. Конференцие ирттерекенӗ — «Хӗрарӑмсем ӑслӑлӑхра тата вӗрентӳре» регионсем хушшинчи обществӑлла организацин чӑваш регионӗнчи уйрӑмӗ (ЧРО МОО «ЖНО»).
Икӗ куна тӑсӑлнӑ ӗҫлӗ канашлура Чӑваш ен, Тутарстан, Пушкӑртстан тата Самар тӑрӑхӗнчен килнӗ чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенӗсем опытпа паллашрӗҫ, вӑйӑ конкурса йӗркелекенсемпе тӗл пулчӗҫ. Конференцие уҫнӑ май педагогика ӑслӑлӑхӗсен докторӗ Н.И.Мерлина профессор ҫапла каларӗ: «Эпир Чӑваш Республикинче тӗрлӗ вӑйӑсем ирттеретпӗр: естествознанипе «Гелиантус», математикӑпа «Кенгуру», вырӑс чӗлхипе «Русский медвежонок», акӑлчан чӗлхипе «Британский бульдог», информатикӑпа «Кит» тата ытти те.
Ак, «Чӑваш йӑмри» литература ӑмӑртӑвне те пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ. Пӗтӗмӗшле илсен вӑл кӑҫал тивӗҫлӗ шайра иртрӗ теме пулать — пурӗ 92 хайлав пирӗн пата ҫитрӗ. Кашни районтан тенӗ пекех хутшӑнакансем тупӑнчӗҫ. Ҫавах та Хӗрлӗ Чутай, Красноармейски, Элӗк, Канаш районӗсенчисем уйрӑмах хастар хутшӑнчӗҫ. Тутарстанран та икӗ хайлав килчӗ — пӗри Пӑва районӗнчен, тепри Ҫӗпрел тӑрӑхӗнчен.
Хайлавӗсене хаклама питӗ йывӑр пулчӗ — кашнинех мухтас килет. Чылай хайлаври чӗлхе илемлӗхӗ те, сюжет кӑткӑслӑхӗ япӑх мар шӑрҫаланнӑ. Хӑшна мала кӑларасси, хӑшне парнеллӗ тӑвасси самай пуҫа ваттарчӗ.
Кӑҫал эпир кашни класа уйрӑммӑн хаклас терӗмӗр — капла парнесем те сахал мар пулӗҫ, ачасене та ытларах савӑнтарӑпӑр. Мала ҫак хайлавсем тухрӗҫ:
6-мӗш класс, проза:
1-мӗш: Дарья Джус (Красноармейски) ҫырнӑ «Кушакпа йӑмра» калавӗ;
2-мӗш: Кристина Ивановӑн (Красноармейски) «Телей йӑмри» тата Алексей Яшмейкинӑн (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш) «Пӗлӗт ҫинчи кермен» калавӗсем;
3-мӗш: Екатерина Сидоровӑн (Красноармейски) «Ҫул ҫӳревҫӗ йӑмра», Дмитрий Капитоновӑн (Шупашкарти 37-мӗш шкул) «Йӑмра шавӗ», Наталия Михайловӑн (Хӗрлӗ Чутай районӗ, Штанаш) «Йӑмра-метеоролог» калавӗсем.
Кире пуканӗ ҫӗклекен Улатӑрти Валерий Притуленкӑна спорта юратакансем лайӑх пӗлеҫҫӗ. Чӑваш Ен ушкӑнӗпе вӑл Тӗнче тата Еврази чемпионачӗсене тата Гиннесӑн «300 спартанецӗ» рекорд номинацине хутшӑннӑ. Асӑннӑ ӑмӑрту иртнӗ уйӑхӑн 31 – чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗсенче Архангельск хулинче иртнӗ. Хӑйсен вӑйне виҫме ҫавӑн пекех Канашри Владимир Понихидкин, Шупашкарти Станислав Белков, Шӑмӑршӑри Влдимир Шуряковпа Константин Кусаинов виҫнӗ.
Асӑннӑ ӑмӑртура Валерий Притуленко Гиннес рекорчсӗен кӗнекине лекнӗ. Ҫӗнтерӳпе ӑна Улатӑр хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Михаил Марискин саламланӑ. Валерий Иванович вырӑнти физкультурӑпа спорт комплексӗнче ачасене кире спорчӗ енӗпе ӑсталӑха хӑнӑхтарассипе тренер пулса тӑрӑшать.
+3.3 °C