Чӑваш литературин классикӗ К.В. Иванов ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитет. Вӑл 1890 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче хальхи Пушкӑртстанри Пелепей районне кӗрекен (ун чухне Ӗпхӳ кӗпӗрнин Пелепей уесӗнче пулнӑ) Слакпуҫӗнче ҫуралнӑ. Константин Иванов чӑваш литературин кӑна мар, тӗнче литературин классикӗ. Вӑл ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине хӑй вӑхӑтӗнче ЮНЕСКО шайӗнче паллӑ тунӑ.
Поэт ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалласа Чӑваш Республикин Вӗренӱ институчӗ «Ҫакӑ ҫутӑ тӗнчере …» акци ирттерет. Вӑл ҫу уйӑхӗн 20-29-мӗшӗсенче пулассине пӗлтернӗ. Акцие кирек кам та хутшӑнма пултарать: видео е фото ӳкерсе К.В. Иванов хайлавӗсенчи йӗркесене ҫырса хумалла та #ҫакӑҫутӑтӗнчере тата #чрио хештегсемпе Интернетри хутшӑну тетелӗсене (социаллӑ сетьсене) вырнаҫтармалла.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 75 ҫул ҫитнӗ тӗле Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен союзӗ тата «Тặван Атặл» литературӑпа художество журналӗ пулӑшнипе хальхи вӑхӑтри поэтсен «Во мне течет героев кровь» кӗнеке пичетленӗ.
«Ку кӗнеке урлӑ эпир ҫӗнтерӳҫӗсен ӑрӑвне сума сунине тата тав тунине палӑртас терӗмӗр», – тенӗ «Тӑван Атӑл» журнал редакторӗ Лидия Михайлова. Кун пирки Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерстви пӗлтернӗ.
Кӗнекене 24 авторӑн вӑрҫӑ ҫинчен ҫырнӑ сӑввисем кӗнӗ. Авторсем хушшинче – Юрий Сементер, Виктор Овчаров, Николай Калентьев, Лидия Филиппова, Светлана Гордеева, Николай Ларионов-Йӗлмел, Валерий Мелещенко, Лидия Кубашина, Лидия Сарине, Нина Пӑрчӑкан тата ыттисем.
Чӑваш Енри тата тепӗр ҫыравҫӑна «75 лет Великой Победе» (чӑв. Аслӑ Ҫӗнтерӗве 75 ҫул) юбилей медалӗпе чысланӑ. Раҫҫей Федерацийӗн Коммунистсен партийӗн тӗп комитечӗн ертӳҫи, РФ Патшалӑх Думинче РФКП фракцийӗн ертӳҫи Геннадий Зюганов ячӗпе килнӗ наградӑна тата Раҫҫей Президенчӗн Владимир Путинӑн Ҫӗнтерӳ кунӗ ячӗпе янӑ саламне «Сыны Отечества» (чӑв. Тӑван ҫӗршывӑн ывӑлӗсем) офицерсен юлташлӑхӗ ыйтнипе вырӑнти хастарсем илсе ҫитернӗ.
Ҫыравҫӑ-ветеран патӗнче медальпе, салампа тата парнепе — «Самсунг» смартфонпа — «Канашсем» ентешлӗхӗн ертӳҫи Юрий Тарасов тата Чӑваш наци конгресӗн президиумӗн пайташӗ Николай Лукианов пулнӑ.
Маларах юбилей медалӗсемпе Чӑваш халӑх ҫыравҫине Юхма Мишшине тата Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗн председательне Лидия Филипповӑна (Михайловӑна) чысланӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть пӗрремӗш чӑваш халӑх поэчӗн Николай Шелепин (1881–1945) «Кушакпа Автан. Кот и Петух» юмахӗ пичетленнӗ. Ӑна «Нестареющая книга» (чӑв. Кивелмен кӗнеке) ярӑмпа кун ҫути кӑтартнӑ.Пьеса-юмаха 1926 ҫулта ҫырнӑ поэт. Халӗ ӑна чӑвашла та, вырӑсла та вулама пулать.
Николай Шелепи поэта иртнӗ ӗмӗрӗн 20-мӗш ҫулӗсен пуҫламӑшӗнчех литература ҫыннисем аван пӗлнӗ. Вӑл сатира сӑввисем, истори халапӗсем тӑрӑх поэмӑсем, ачасем валли хайлавсем ҫырнӑ.
Кӗнекене хитре ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ.
Ҫӗнӗ кӗнеке редакторӗ – Ольга Федорова, художникӗ – Светлана Бритвина. Кӑларӑма хатӗрленӗ чухне 1957 ҫулта пичетленнӗ чӑвашла, 1960 ҫулта пичетленнӗ вырӑсла текстсене тӗпе хунӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Чӑваш Енри ҫыравҫӑсен пӗр ушкӑнӗ Раҫҫей Патшалӑх Думин Финанс рынокӗ енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫипе Анатолий Аксаковпа тӗл пулнӑ. Кун пирки республикӑри Профессионал ҫыравҫӑсен правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова мессенджерсенчен пӗринчи ҫыравҫӑсен ушкӑнӗнче пӗлтернӗ.
Ҫыравҫӑсемпе ҫавӑн пекех Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Сергей Семенов тӗл пулнӑ. Вӗсем, сӑмах май каласан, иккӗшӗ те — «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти пайташӗсем.
Чӑваш Енри ҫыравҫӑсем РФ Патшалӑх Думин тата Чӑваш Ен Патшалӑх Канашӗн депутачӗсемпе хальхи чӑваш литературин хӑш-пӗр ҫивӗч ыйтӑвне сӳтсе явнӑ.
Ӗҫлӗ курнӑҫу Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче иртнӗ. Унтан вӗсем асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗннӗ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунне халалланӑ пултарулӑх каҫӗ иртнӗ. Унта хӗрарӑм-поэтсен вулавӗ пулнӑ тата «Мир цвета глаз женщины» (чӑв. Хӗрарӑм куҫӗн тӗслӗ тӗнче) курав уҫӑлнӑ.
Курав, сӑмах май, 30 ытла ӗҫпе паллаштарать. Пейзажсем, натюрмортсем, портретсем... Курава йӗркелес енӗпе Чӑваш Енри Художниксен союзӗн пайташӗ Светлана Кокель тӑрӑшнӑ.
Музей ертӳҫи Ирина Оленкина пӗлтернӗ тӑрӑх, музейри пултарулӑх каҫӗ йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ. Ӑна ҫулсерен йӗркелеҫҫӗ.
Людмила Исаева, Лидия Сарине, Зоя Сывлӑмпи, Светлана Березкина, Нина Пӑрчакан хӑйсен сӑввисене вуланӑ, Людмила Сачкова прозаик тата драматург пултарулӑх планӗпе паллаштарнӑ. Венера Сандомирова чӑваш халӑх юррисемпе романссем юрланӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Елчӗкри ӳнер шкулӗнче «Василий Эктел – нумай енпе аталаннӑ ӗҫчен» ятпа пултарулӑх каҫӗ иртнӗ. Ӑна Василий Петрович (Эктел) ҫыравҫӑ ҫуралнӑранпа 70 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Район вулавӑшӗн ӗҫченӗсем «Василий Эктел – паллӑ ҫыравҫӑ тата ӳнер ӑсти» ятпа курав йӗркеленӗ.
Василий Эктел 1950 ҫулта Елчӗк районӗнчи Лаш-Таяпа ялӗнче ҫуралнӑ. Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнче (халӗ - университетӗнче) художествӑпа графика факультетӗнче, СССР Ҫыравҫӑсен союзӗн А.М. Горький ячӗллӗ литература институтӗнче вӗреннӗ.
Василий Эктел Узбек ССРӗнчи Наманган хулинче шкулта рисовани, черчени тата ӗҫ урокӗсен преподавателӗ пулса, Елчӗкре архитекторта, «Ялав», «Пике» журналсенче, «Калем» издательствӑра ӗҫленӗ.
Чӑваш литературине вӑл хаҫатсемпе журналсенче пичетленнӗ май кӗнӗ. Чӑваш ҫыравҫисемпе поэчӗсене халалласа публицистика статйисем, очерксем, рецензисем ҫырнӑ. Вӗсене «Тӑван Атӑл», «Пике» журналсенче, «Хыпар», «Советская Чувашия», «Тантӑш», «Коммунизм ялавӗ», «Чӑваш ен», «Вучах» тата ытти хаҫатра пичетленӗ.
15 ҫул каялла пурнӑҫран уйрӑлнӑ ҫыравҫӑн пултарулӑх каҫне республикӑри ҫыравҫӑсемпе поэтсем, культура ӗҫченӗсем, чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсемпе ачасем, вырӑнти тӳре-шара хутшӑннӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта чӑваш ҫыравҫисен ячӗллӗ урамсем пулӗҫ-и? Асӑннӑ хулари «Грани» хаҫат журналисчӗ Ирина Павлова асӑрханӑ тӑрӑх, унта ҫыравҫӑсен ячӗллӗ пӗр урам та ҫук.
Калем ӑсти Ҫӗнӗ Шупашкарти Энергетиксен урамӗнчи 15-мӗш ҫуртра 1983-2005 ҫулсенче пурӑннӑ Николай Ытарая аса илнӗ. Ҫав ҫурт ҫине мемориал хӑми те ҫакса хунӑ. Тутарстанра ҫуралнӑскер, унта профессионал ҫыравҫӑ пулса тӑнӑскер Чӑваш Енре хваттер илме ӗмӗтленнине ӑнланма пулать. Йывӑрлӑхпа ӳснӗ Николай Ытарай ача чунӗллӗ пулни унӑн хайлавӗсенче курӑннӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑл ача ҫуртӗнче воспитательте, клуб директорӗнче, учительте ӗҫленӗ. Талпӑнуллӑ ҫамрӑка райкомра асӑрхаҫҫӗ. Хусана комсомол путевкипе юриста вӗренме яраҫҫӗ. Пединститутра та вӗреннӗ вӑл. Анчах чунӗ те, алли те калем еннех туртӑннӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта 33 ҫул ӗҫлесе пурӑннӑ чӑваш ҫыравҫине халалласа урам ятне памалла тесе маларах асӑннӑ Ирина Павлова сӗннипе (ҫыравҫӑсем те, тен, ҫаплах шухӑшлаҫҫӗ пулӗ) хула ертӳҫисем килӗшсен, чӑн та, аван пулмалла.
Куславкка районӗнчи Туканаш ялӗнче ҫуралнӑ Герман Желтухин прозаик тата публицист пурӑннӑ пулсан кӑрлачӑн 25-мӗшӗнче 75 ҫул тултаратчӗ. Вӑл 2016 ҫулхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче чире пула пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Пурӑннӑ чух та Герман Желтухин ятсӑр-сумсӑр пулман. Ӑна пӗлекенсем халӗ те сума сӑваҫҫӗ. Ӗнер чӑваш литераторӗсем тата ентешӗсем Герман Желтухин ҫуралнӑранпа 75 ҫул тултарнине паллӑ тунӑ...
«ЧР профессионал писательсен союзӗн ертӳҫи Лидия Филиппова йыхравланипе эпӗ те ҫак уявра пулса куртӑм... Герман Николаевича пухӑннисем пурте ӑшӑ сӑмахпа аса илчӗҫ, ун пултарулӑхне хакларӗҫ, чӑваш чӗлхипе литературине упрасси пирки чун-чӗререн пӑшӑрханса калаҫрӗҫ», — тесе ҫырнӑ Альбина Юрату сӑвӑҫ Фейсбукра.
2020 ҫулта чӑваш халӑх писателӗ, драматургӗ, прозаикӗ, режиссерӗ, актерӗ, тӑван тӑрӑхри сывлӑх сыхлавӗн йӗркелӳҫисенчен пӗри, Петр Осипов, ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитет. Ҫавна май К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче астӑвӑм каҫӗ йӗркеленӗ. ЧНК культура комитечӗн ертӳҫи Вера Архипова Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятие йӗркелекенӗсем – Литература музейӗн ертӳҫи Ирина Оленкина тата музейри ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Галина Еливанова.
Петр Осипов республикӑра сывлӑха сыхлас ӗҫ министрӗ пулнӑ. Ӗҫлӗх Хӗрлӗ Ялав, Халӑхсен туслӑхӗ, «Хисеп палли» орденсене тивӗҫнӗ. Унӑн ятне Чӑваш АССР Ӗҫ Мухтавӗпе Паттӑрлӑхӑн Хисеп кӗнекине ҫырса хунӑ.
Петр Осиповӑн пултарулӑхне хак пама, ӑна сума сума асӑну каҫне ҫыравҫӑсем, культурӑпа ӳнер ӗҫченӗсем, Чӑваш наци конгресӗн хастарӗсем, вӗрентекенсемпе шкул ачисем хутшӑннӑ.
+15.3 °C