Иртсе кайнӑ канмалли кунсенче Тутарстанра Пӗтӗм Раҫҫейри драматургсен семинарӗ иртнӗ. Унта пирӗн республикӑран Марина Карягина хутшӑннӑ.
Паллӑ телеертӳҫӗ, пултаруллӑ поэт литературӑра драматурги жанрӗпе те тухӑҫлӑ ӗҫлет. Унӑн хайлавӗсем чӑваш сцени ҫинче вырӑн тупаҫҫӗ. Маларах Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Кӗмӗл тумлӑ ҫар» пьеса лартнӑччӗ, пӗлтӗр Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ куракан патне унӑн «Куккуклӑ сехетне» ҫитерчӗ.
Тутарстанри семинар пирки Марина Карягина Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, унта «ҫӗнӗ ҫынсемпе паллашнӑ — ҫӗнӗ тӗнчесем уҫнӑ». Семинар Тутарстанри ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗн ертӳҫин Данил Салиховӑн ялти ҫуртӗнче, Хусантан утмӑл ҫухрӑмра, иртнӗ. «Эрнекунран пуҫласа тунтикунччен 40 хӑнана пӑхма, тӑрантарма, вырнаҫтарма, юрама ансат мар. Чаплӑ пӑхрӗҫ. Эпир йӗркелесе ирттерейӗпӗр-и ҫапла усӑллӑ семинарсем?» — тесе ҫырнӑ Чӑвашри хальхи вӑхӑтри драматург.
ЧР Профессионал писательсен пӗрлӗхӗ 2016 ҫула пӗтемлетнӗ. Халӗ ӑна Геннадий Максимов ертсе пырать. Ҫӗнӗ пуҫлӑх ларнӑранпа пӗрлӗх чылай ӗҫ тунӑ.
Геннадий Максимов ҫӗнӗлле ӗҫленине палӑртаҫҫӗ. Вӑл ҫак тивӗҫе йышӑннӑранпа Чӑваш наци конгресӗпе, республикӑри вулавӑшсемпе пӗрле ӗҫлесси пирки килӗшӳ тунӑ. Ҫавӑн пекех пултарулӑх ӑмӑртӑвӗсемпе тӗлпулусем йӗркеленӗ.
ЧР культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов ҫыравҫӑсене ырӑ хыпар пӗлтернӗ: пӗрлӗхе пулӑшмашкӑн майсем тупнӑ. Вячеслав Оринов унччен режиссер пулнӑ, ҫавӑнпа вӑл хальхи драматургсен пултарулӑхне палӑртнӑ.
Ларура Борис Чиндыков халӗ ҫыравҫӑсенчен ҫамрӑкраххисем сахалтан та 40–50 ҫулсенче пулнине палӑртнӑ. Патшалӑх пулӑшмасан малашне ҫырас текенсем пулмӗҫ. Кӳршӗ республикӑра гонорар тӳлеме майсем тупнӑ. Пирӗн те ҫавнашкал пулсан ҫыравҫӑсем тем пек савӑнӗччӗҫ.
Лару вӗҫленнӗ май тепӗр лайӑх хыпар пӗлтернӗ: Халӑхсен туслӑх ҫурчӗ уҫӑлсан унта пӗрлӗх валли пӳлӗм пулӗ. Пӗрлӗхӗн сайтне те йӗркелесшӗн.
Чӑваш наци вулавӑшӗпе республикӑри Профессилле ҫыравҫӑсен союзӗ социаллӑ партнерлӑх пирки хут ҫырсах ҫирӗплетнӗ. Енсем ҫак документа ӗнер алӑ пуссах ҫирӗплетнӗ.
«Савӑнӑҫлӑ пулӑм» (енсем алӑ пуснине республикӑн Культура министерстви ҫапла хакланӑ) Наци вулавӑшӗнче ӗнер пулса иртӗ. Унта ҫыравҫӑсем, вулавӑш ӗҫченӗсем тата журналистсем хутшӑннӑ.
Хута ЧР Наци вулавӑшӗн пуҫлӑхӗ Светлана Старикова тата Профессилле ҫыравҫӑсен союзӗн ертӳҫи Геннадий Максимов алӑ пуснӑ.
Туслӑ ҫыхӑнӑва хут ҫине куҫарни наци кӗнекине сарма регионсем хушшинчи конференцисемпе семинарсем, республикӑри фестивальсемпе конкурссем, ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем, литература каҫӗсем малашне те ирттерессине пӗлтерет. Ятарлӑ тӗллевлӗ программӑсем, ҫавӑн йышши ытти мероприяти ирттересси пирки те шухӑшлаҫҫӗ.
Шупашкар хулинчи Андрей Растворцев ҫыравҫӑ Мускаври «Камертон» сеть журналӗ ирттернӗ конкурсра ҫӗнтернӗ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине халалланӑ конкурса тӗрлӗ ҫӗршыври 200 ытла ҫын хутшӑннӑ иккен. Шупашкар ҫыравҫи хӑйӗн «Встреча» калавне ярса панӑ. Ку хайлава, сӑмах май, «Хыпар» издательство ҫурчӗ кӑларса тӑракан «Лик» журналта маларах пичетленӗ.
Конкурсра пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ Андрей Растворцева укҫан премипе хавхалантарнӑ.
Ҫыравҫӑпа кӗскен паллаштарас тӑк, унӑн «Хранители очага» ачасем валли ҫырнӑ кӗнеки республикӑра ҫулсерен ирттерекен «Ҫулталӑкри чи нумай вулакан кӗнеке» конкурса та хутшӑннӑ. Ҫыравҫӑ ачасемпе вулавӑшсем йӗркелекен тӗлпулусене тухса ҫӳрет, вӗсене вӑл хӑйӗн пултарулӑхӗпе паллаштарать.
Ангелина Павловская 4–5 ҫул хушшинче ҫырас ӗҫре питӗ тухӑҫлӑ ӗҫленӗ. Ҫыравҫӑн кашни ҫулах пӗрер кӗнеке пичетрен тухса пынӑ. 2010 ҫулта «Саланнӑ кӗлте», 2011 ҫулта «Сапаскар хӗрӗ» кӗнекисем пичетленсе тухнӑ. Вулакансем 2013 ҫулта «Вӗрене шывӗ те пылак» романӑн 1-мӗш кӗнекипе паллашнӑ. Кӑҫал, 2014 ҫулта, «Вӗрене шывӗ те пылак» романӑн 2 -мӗш кӗнеки кун курнӑ, ӑна вулакансем чӑтӑмсӑр кӗтнӗ. Роман сюжечӗ ҫав тери ҫивӗччӗн явӑнса пырать. Романа амӑшӗсене халалланӑ гимн теме те пулать. Анчах та ҫак хайлавӑн вӗҫӗ пӗтмен иккен. «Ҫак кӗнекери сӑнарсен малаллахи пурнӑҫӗпе кӑсӑкланакансен 3–мӗш кӗнекине ҫырса пӗтерсе пичетрен тухасса ҫулталӑк кӗтме лекет», — тесе пӗлтереҫҫӗ Пысӑк Енккасси ял тӑрӑхӗнче.
Ангелина Павловская Пысӑк Енккасси ял вулавӑшӗнче яланах кӗтнӗ хӑна. Вӑл 10–мӗш класра вӗренекен ачасемпе тӗлпулу ирттернӗ. Хӑйӗн ҫырас ӗҫӗ хӑҫан тата мӗнле пуҫланса кайни ҫинчен каласа панӑ, ҫӗнӗ кӗнекисемпе паллаштарнӑ. Унтан паянхи ҫамрӑксем мӗнле пурӑнни, мӗнпе интересленни ҫинчен калаҫнӑ. Ҫак темӑна ҫыравҫӑ «Саланнӑ кӗлте» хайлавӗнчи Венера сӑнарӗпе тӗслӗх илсе кӑтартнӑ.
Чӑваш Ен ҫитес ҫул Константин Иванов ҫулталӑкӗ пулассине нумаях пулмасть пӗлчӗ. Апла пулин те ӑна тата Раҫҫейри литература ҫулталӑкне епле ирттересси пирки калаҫма тытӑннӑ.
Литературӑпа ӳнер ӗҫченӗсем, чиновниксем канашлу ирттернӗ. Константин Ивановӑн «Нарспи» поэмине парне евӗр акӑлчанла, вырӑсла, чӑвашла кӑларасшӑн. Ҫакна чылайашӗ ырланӑ. Чӑваш халӑх поэчӗ Валерий Туркай, ЧР Профессионал писательсен правленийӗн председателӗ Сергей Павлов, Чӑваш халӑх поэчӗ Юхма Мишши, ЧР Наци вулавӑшӗн директорӗн ҫумӗ Марина Андрюшина ҫитес ҫулталӑка ирттермелли шухӑшсемпе паллаштарнӑ.
Сӑмах май, Константин Иванов ҫулталӑкӗ республикӑра кӑна мар, регионсем шайӗнче те иртӗ. Пӗрлехи акцисем, куравсем, пултарулӑх каҫӗсем Пушкӑрт, Тутар республикисенче, Чӗмпӗр облаҫӗнче, Мускавра иртӗҫ.
Чӳкӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш наци библиотекинче Чӑваш ҫыравҫисен канашне туса хунӑранпа 90 ҫул тултарнине халалласа анлӑ пуху иртрӗ. Фойере тата залра «Творящие прекрасное» чӑваш ҫыравҫисен кӗнеке куравӗ йӗркеленӗ.
Чӑваш ҫыравҫисен канашне туса хунӑранпа 90 ҫул ҫитнӗ ятпа виҫӗ автор Юхма Мишши «Алтӑр Ҫӑлтӑр», Чутай Юркки «Чӑнлӑх уҫҫи» ятлӑ кӗнеке пухса хатӗрленӗ. Кунта 16 авторӑн юлашки вӑхӑтра ҫырнӑ калавсемпе сӑвӑсем, очерксем, эссесемпе интервьюсем кӗнӗ. Пухура Чӑваш халӑх ҫыравҫи Юхма Мишши чӑваш ҫыравҫисен канашӗн 90 ҫулхи ӗҫ-хӗлне тишкерчӗ.
Пухӑва ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнче пурӑнакан хӑнасем Тутарстанран, Чӗмпӗр облаҫӗнчен, Мари элрен, Ҫӗпӗрте, Чулхулара тата ытти ҫӗрти пурӑнакан ентешсем те хутшӑнчӗҫ, ҫӑмах каларӗҫ. Н. Заводскова ертсе пыракан «Эмине» ансамбль, Антонинӑпа Петр Красновсем, Т. Сергеева, В. Никонорова пухӑва юрӑ-кӗвӗпе илем кӳчӗҫ. Юхма Мишши чылай ҫыравҫа ӗҫӗсене кура тӗрлӗ наградӑсем пачӗ: Чӑваш Республикин ҫыравҫӑсен Канашӗн Хисеп хутне, мӗнпур чӑвашсен обществӑпа культура центрӗн Президиумӗн йышӑнӑвӗпе «Чӑваш наци культурин тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» хисеплӗ ята, Яковлев преми лауреачӗ ятне тата ытти хисеплӗ ятсене.
Тахҫантанпах кӗтни тинех пурнӑҫланчӗ теме юрать — Чӑваш Енре пӗрремӗш хут Ҫамрӑк ҫыравҫӑсен форумӗ иртрӗ. Юлашки ҫулсенче чылайӑшне хумхантаракан тӑван литературӑри проблемӑсене (ҫамрӑк авторсем сахалланни, литература ӑшӑхланса пыни, аслӑ тата кӗҫӗн ӑрури ҫыравҫӑсен хушшинче пултарулӑх ҫыхӑнӑвӗсем татӑлни тата ыт.те.) татса парас тӗллевпе пӗр сӗтел хушшине ларса канашлас самант ҫитнине кашниех туятчӗ пулӗ. Малалла та ҫаплах ним тумасӑр пурӑнсан пур пек ҫыравҫӑсем те сапаланса пӗтме пултарасса Культура Министерстви тата чӑваш писателӗсен икӗ союзӗ (професионал-писательсен тата М.Юхма ертсе пыраканни) вӑхӑтра асӑрханӑ. Чӑваш оперӑпа балет театрӗн керменӗнче уҫӑлнӑ Форума культура министрӗ Р.М.Лизакова ертсе пычӗ. Ҫамрӑк авторсене хумхантаракан ыйтусемпе "Хресчен сасси" Пичет ҫурчӗн директорӗ С.Л.Павлов, писательсен пӗрлешӗвӗсен председателӗсем И.Д.Вутланпа М.Н.Юхма, Чӑваш кӗнеке издательствин директорӗ В.П.Комиссаров сӑмах илчӗҫ.
Ҫурла уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Альберт Канаш ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитет. Ку куна халалласа Чӑваш наци музейӗнче «Павка сӑнарне умран нихҫан ямарӑм!» ятлӑ куҫса ҫӳрекен фотокурав уҫӑлчӗ.
Куравра эсир Альберт Канашӑн ӳкерчӗкӗсене, тӗрлӗ хутсене курма пултаратӑр. Кунтах унӑн кӗнекисем, тӗрлӗ япалисем вырнаҫнӑ. Куравра пӗрремӗш хут А. Канаш савнӑ хӗрӗн сӑнӳкерчӗкне курма пулать — С.А. Александрова сӑнӗ сӑвӑҫа самай сӑвӑ ҫырма хистенӗ.
Альберт Георгиевич Канаш (чӑн хушамачӗ Кожанов) 1928 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Сӗнтӗрвӑрри районне кӗрекен Октябрьскинче ҫуралнӑ. 1968 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 4-мӗшӗнче ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. 1962 ҫултанпа СССР ҪП членӗ шутланать. Йывӑр чире пула вырӑн ҫинчен тӑма пултарайман, ҫапах та парӑнман — сӑвӑсемпе поэмӑсем ҫырнӑ.
1960 ҫулта унӑн «Сӑвӑсем» ятлӑ кӗнеки пичетленсе тухнӑ. Каярах тата тепӗр икӗ сӑвӑсен пуххи тухнӑ: «Иккӗмӗш утӑм» (1965), «Шӑпчӑксем, сире итлесе» (1978). Савӑҫӑн вырӑсла тухнӑ кӗнеке те пур — 1972 ҫулта «На наковальне сердца» ятлӑ кӗнеке пичетленсе тухнӑ.
+17.3 °C