Мускавпа Раҫҫейӗн Тӗп пайне утӑ уйӑхӗнче типӗ ҫанталӑк кӗтме пултарать. Кун пирки «Фобос» ҫанталӑк центрӗн ертсе пыракан ӗҫтешӗ Евгений Тишковец каласа панӑ. Типӗ ҫанталӑк тӑнине пула утӑ уйӑхӗнче ҫумӑрӑн уйӑхри норминчен 30% ҫеҫ ҫума пултарӗ.
Раҫҫейӗн тӗп пайӗнче утӑ уйӑхӗнче 94 мм ҫумӑр ҫумалла, кӑҫал вара, тип ҫанталӑка пула, 20-30% ҫеҫ ҫӑвӗ, ҫурҫӗр-анӑҫ пайне илес пулсан вара — унта уйӑх пачах та ҫумӑрсӑр иртме пултарӗ.
Евгений Тишковец пӗлтернӗ тӑрӑх утӑ уйӑхӗнче ҫакнашкал ҫанталӑк 1972 ҫулта (ун чухне 16 мм ҫунӑ), 1992 ҫулта (23,3 мм), 1997 ҫулта (6 мм), 2002 ҫулта (23,8 мм), 2010 ҫулта (12 мм) тата 2014 ҫулта (4 мм) пулса иртнӗ.
Утӑ уйӑхӗнче уяр кунсен шучӗ вӑтам кӑтартуран пысӑкрах, сывлӑш температури те вӑтамминчен 0,5-1 градус ӑшӑрах пулӗ.
Шӑрӑх ҫанталӑка та чӑтма йывӑр. Хӑҫан кӑштах уҫӑлтарӗ? Синоптиксем мӗн калаҫҫӗ?
Ҫӗртме уйӑхӗн 25-28-мӗшӗсенче Чӑваш Енре питӗ шӑрӑх ҫанталӑк тӑрӗ. Ҫавӑнпа ҫынсене хӗвел ҫине ытлах тухма сӗнмеҫҫӗ. Ытларикун, ҫӗртме уйӑхӗн 29-мӗшӗнче сывлӑш 35-37 градус таран ӑшӑнӗ. Кун хыҫҫӑн тин республикӑра кӑштах уҫӑлтарма тытӑнӗ, ҫумӑр та ҫӑвӗ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнче ҫумӑр ҫӑвӗ. Кун хыҫҫӑн сивӗтӗ. Ҫитес эрнери канмалли кунсенче 20-25 грудас ҫеҫ ӑшӑ пулӗ.
Ҫанталӑк сивӗтсе янине пула Шупашкарти шкулсенче паян занятисем инҫет ҫыхӑну мелӗпе иртессине Чӑваш халӑх сайтӗнче Софья Савнеш пӗлтернӗччӗ-ха. Асӑннӑ хыпара вӑл хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков ҫырнине кура хатӗрленӗ.
Ҫав вӑхӑтрах ҫакна та пӗлтермелле: паян, нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, республикӑри ытти шкулта та занятисене инҫет ҫыхӑну мелӗпе ирттерме сӗннӗ. Кун пирки Чӑваш Ен Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви Инстаграмра ӗнерех асӑрхаттарнӑ. Ведомство тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче вырнаҫтарнӑ постра шкула 1-11-мӗш классене кайма сӗнмен.
Эрнекун, нарӑс уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Чӑваш Енре «Сигберт» циклон хуҫаланӗ. Вӑл йӗпе юр тата ҫумӑр илсе килӗ. Кун пирки «Погода в Чувашии» пӗлтернӗ.
Эрнекун каҫхине тата ирхине пӑрлӑ ҫумӑр ҫума, ҫав кун юр 10-15 сантиметр хулӑнӑш ларма пултарать. Ку вӑл — нарӑс уйӑхӗн ҫур виҫи.
Республикӑн ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗсенче, ҫав шутра Шупашкарта та, юр хулӑнӑшӗ 15-20 сантиметрпа танлашӗ.
Каҫхине ҫанталӑк хӑвӑрт сивӗтӗ. Канмалли кунсенче пирӗн тӑрӑхра 20 градус таран сивӗтӗ, уяр чухне — 25 градус таран.
Паян Шупашкарти ачасем вӗренмӗҫ. Кун пирки хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Инстаграмра пӗлтернӗ. Вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, занятисем кӗҫӗн классенче ҫеҫ мар, вӑтаммисенче те пулмӗҫ. Паян ҫанталӑк 28 градус таран сивӗ, ҫавна май 1-8 классенче вӗренекенсен шкула каймалла мар.
Шкула каймалла маррине пӗлмесӗр пынисене киле хӑваласа ямӗҫ. Вӗсемпе е ушкӑнпа, е уйрӑмар заняти ирттерӗҫ.
Пӗлтӗр хӗлле ӑшӑ тӑнӑччӗ, ҫак кунсенче сывлӑши температури чӑн-чӑн хӗллехи евӗр. Ҫавна май ӑшӑрах тӑхӑнмалла, коммуналлӑ тытӑмсен те тимлӗ пулмалла.
Ыран, кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче, кӑнтӑр енчен циклон килнӗ май республикӑра ҫил-тӑман вӗҫтерӗ. Юр ҫӗрлех ҫума тытӑнӗ, кунӗпе те чарӑнмӗ. Уйрӑмах кӑнтӑрлаччен вӑйлӑ вӗҫтерӗ. Пӗр талӑкра Шупашкарта 5-10 сантиметр хулӑнӑш юр ҫуса лартма пултарӗ.
Ыран ҫул ҫинче хӳсе лартӗ, 500 метртан аяккарах курӑнмӗ, ҫавӑнпа водительсене асӑрхануллӑ пулма ыйтаҫҫӗ.
Тунтикун Ҫӗпӗр енчен сивӗ сывлӑш килме тытӑнӗ. Кун каҫа термометр 20 градус таран анӗ. Ҫил майӗпен лӑпланӗ, ытларикун 25 градус таран сивӗтӗ. Ҫитес эрнере сывлӑш температури ирсерен тата каҫсерен 30-35 градус таран анӗ. Ҫулсем пӑрлак пулӗҫ, вырӑнӑн-вырӑнӑн юр выртӗ.
«Мускав – Шупашкар» рейспа вӗҫекен самолетӑн Шупашкарта 10 сехет те 25 минутра анса лармалла. Анчах «тимӗр кайӑк» ҫӗр ҫине 11 сехет те 4 минутра ларнӑ. Йӑлтах – юр ҫунине пула. Паян кӑнтӑрлаччен республикӑра юр самай вӑйлӑ ҫурӗ.
Самолет анса лармалли меллӗ самант кӗтсе сывлӑшра ҫаврӑм тунӑ. «Победа» авиакомпанин «тимӗр кайӑкӗ» каялла Мускава 12 сехет те 8 минутра вӗҫсе кайнӑ. Расписанипе вара 12 сехет те 25 минутра унӑн Мускаври Внуково аэропортӗнче пулмалла. Анчах ҫанталӑка пула самолет паян вырӑна 13 сехет ҫурӑсенче ҫеҫ ҫитнӗ.
Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗ пӗлтӗрхинчен 1-2 градус сивӗрех пулӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ синоптиксем.
Кӑргач уйӑхӗн пӗрремӗш кунӗнчи каҫхине пӑрлӑ ҫумӑр ҫума пултарать. Кӑрлач уйӑхӗн 3-5-мӗшӗсенче юр ҫӑвӗ. Сывлӑш температури 0 градуса ҫывхарӗ. Шупашкарта виҫӗ кунта юр хулӑнӑшӗ 5 сантиметртан пуҫласа 10 сантиметр тарӑнӑш пулӗ.
Кайран тепре юр кӑрлач уйӑхӗн 10-мӗшӗнче тата 19-21-мӗшӗсенче ҫӑвӗ. Кӑрлач уйӑхӗн 17-26-мӗшӗсенче сывлӑш температури 10-11 градус пулӗ.
Кӑрлач уйӑхӗн вӗҫӗнче юр хулӑнӑшӗ хальхи 15 сантиметртан 25-30 сантиметра ҫитӗ.
Полярти тӗпчевҫӗсем Thwaites Offshore Research (THOR) проекта хутшӑнакан полюс таврашне тӗпчекенсем статья пичетлесе кӑларнӑ, унта вӗсем тӗнчери ҫанталӑк ӑшӑнса пынине пула Антарктида ирӗлсех пынине кӑтартса панӑ.
Температура ӳсни пӑр сийне пӗтерет, ҫапла май нумаях пулмасть ӑсчахсем унччен пӑр айӗнче пытаннӑ ҫӗнӗ утрава тупса палӑртнӑ.
Тӗпчевҫӗсем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ООН пӗлтернӗ юлашки кӑтартусемпе килӗшӳллӗн пирӗн планетӑн ӑшӑ виҫи, 2011-2015 ҫултисемпе танлаштарсан 0,2° С таран хӑпарнӑ. Ҫӗр чӑмӑрӗн паян кунхи пӑрланнӑ лаптӑкне 40 ҫул каяллахи кӑтартӑвӗсемпе танлаштарсан тинӗсри пӑр йышӗ кашни вунӑ ҫул хушшинче 12% чакать.
Пӑр ирӗлӗвӗн хӑвӑртлӑхӗ уйрӑмах 2015-2019 ҫулсенчи сӑнавсенче палӑрать, ҫавна май тӗнче ҫанталӑкӗ ӑшансах пыни пирки ним иккӗленӳсӗр калама май пур.
Юлашки анлӑ тӗпчев вӑхӑтӗнче Хӗвеланӑҫ Антарктидӑри ледник Туэйтс пӑрлӑхне тӗпченӗ, паянхи куна илес пулсан вӑл арканма пултаракансен йышне кӗрет. Хӑйӗн пысӑк калӑпӑшне пула вӑл тӗнче океанне хӑрушлӑх кӑтартса тӑрать.
«Территорине тӗпченӗ май эпир халиччен пӗлмен утрава асӑрхарӑмӑр, унӑн виҫи 634 000 тӑваткал фут (58,9 пин тв.
Ҫӗркаҫ пирӗн республикӑра юр ҫурӗ-ха. Ҫапла ҫанталӑк кунпах иртсе каймӗ. Ытларикун юр 10 сантиметр хулӑнӑш тултарӗ. Ун чухне пирӗн тӑрӑха Юлия кӑнтӑр циклонӗ килсе кӗрӗ. Ӑшӑ тинӗс патӗнчен нӳрӗк нумай илсе килекенскер пирӗн патра юр самай тултарӗ. Синоптиксем кун пекки хӗл каҫипе те пулман тесе калаҫҫӗ. Республикӑн кӑнтӑр районӗсенче вӑйлӑ юр кӗҫӗрех ҫума пуҫлӗ. Ыран ирпе ытти района та ҫитӗ. Кунӗпех юр ҫуса тӑрӗ. Гидрометцентр пӗлтернӗ тӑрӑх, ыран Шупашкарта нӳрӗк 13 мм таран ӳкӗ. Ку вӑл ҫур уйӑх норми пулӗ.
Юр самай ҫунине кура ҫул-йӗр ҫинче инкек пулас хӑрушлӑх пысӑк. Уйрӑмах — М7 федераци трасси ҫинче. Йӗпе юр ҫутӑ пӑралукӗсем ҫине ҫыпӑҫса ларма пултарӗ.
Юнкун циклон Урал енне кайӗ. Чӑваш Ене кӑнтӑр енчен антициклон килӗ. Хӗвел те тухӗ. Анчах кӗҫнерникун йӗпе юр ҫӑвӗ, эрнекун — ҫумӑр. Сывлӑш температури 2-7 градус ӑшӑ пулӗ, Шупашкарта — 5 градус таран ӑшӑ тӑрӗ.
+10.3 °C