| ҪУР | 21 |
Шыв — пурнӑҫ тыткӑчиех. Ял ҫынни пушшех те унсӑрӑн пурӑнаймасть. Пахча-ҫимӗҫ ӳстерме те, хур кӑвакал усрама та кирлӗ ялти пӗве-ҫырмасем.
Элӗк районӗнчи Какаҫри Макаҫ пӗве пуҫӗ темиҫе ҫул каяллах шывпа йӑшса татӑлса кайнӑччӗ. Шырланланма та пуҫланӑччӗ, шыв виҫи те палӑрмаллах чакнӑччӗ. Кӑҫалхи ҫу кунӗсенче пысӑк пӗве типсе ларас хӑрушлӑх та тухса тӑнӑччӗ. Ҫулсеренех 100 пуҫ хур тытакан Антоновсене уйрӑмах пӑшӑрхантарнӑччӗ ҫак ҫивӗч ыйту.
Иртнӗ кунсенче Болислав Антонов «Новый путь» хуҫалӑхран ятарласа трактор ыйтнӑ. Хӑйсен шучӗпех Макаҫ пӗве пуҫне юсаттарнӑ, шырланланма ӗлкӗрнӗ вырӑна тӗксе тикӗслеттернӗ. Ултӑ теҫеткери арҫын палӑртнӑ тӑрӑх, ҫитес вӑхӑтра пӗве пуҫне шыв юхма пысӑк пӑрӑх хурасшӑн.
Республикӑн тӗп хулинче кӗҫех лифтсене юсама тытӑнӗҫ. Ҫак ӗҫе камӑн пуҫӑнмаллине ятарлӑ конкурс ирттерсех палӑртнӑ ӗнтӗ. «Монтажспецстрой» ятлӑ тулли мар яваплӑ общество ҫитес эрнере Эгер бульварӗнчи 30-мӗш А ҫуртри лифта юсама тытӑнӗ.
Ятарлӑ планпа килӗшӳллӗн кӑҫал республикӑн тӗп хулинчи Афанасьев урамӗнчи 9-мӗш, Хевеш урамӗнчи 11/2-мӗш 9-мӗш Пилӗкҫуллӑх урамӗнчи 15-мӗш, Ленинла комсомол урамӗнчи 32-мӗш тата 46-мӗш, Ҫӗрпӳ урамӗнчи 5-мӗш, Траткор тӑвакансен урамӗнчи 7-мӗш, Павлов мичман урамӗнчи 24-мӗш, Гузовски урамӗнчи 23-мӗш, Эгер бульварӗнчи 18-мӗш, 28-мӗш, 30-мӗш ҫуртри А блоксенчи ҫуртсенчи лифтсене ылмаштармалла. Ӗҫе пурнӑҫлама 46,7 миллион тенкӗ кирлӗ пулать. Ку укҫаран 35 миллионне Шупашкар хула хыснинчен уйӑраҫҫӗ, ыттине — ҫуртсенче пурӑнакан харпӑрлӑхҫӑсем.
Елчӗк районӗнчи Лаш-Таяпа ялӗнчи Пӗрремӗш май урамӗнчи урапа ҫулӗпе кӗрсе тухма хӗн пулнӑ. Вырӑнтисем ӑна юсама шут тытнӑ. Ӗҫне пурнӑҫлаканнине конкурс ирттерсех палӑртнӑ. Унта ҫав ялти А.И. Васильев фермер ҫӗнтернӗ.
Халӗ унӑн 3,5 метр сарлакӑш ҫула 350 метр тӑршшӗ юсамалла. Унта хайхин 15 сантиметр хулӑнӑш сийпе вак чул витсе тухмалла. Урам тӑршшӗ вара пурӗ 900 метр-мӗн-ха. Урам тӑршшӗпех юсама унта пурӑнакансем килсерен укҫа пухнӑ иккен. Ҫав ялта ҫуралнӑ, халӗ Шупашкарта пурӑнакан Владимир Меметов вара ҫул айне хума шыв пӑрӑхӗ кӳрсе килнӗ. Ҫак канмалли кун ҫынсем пӗрле пухӑнса ӗҫленӗ, пӑрӑх хунӑ.
Кашнинех тесе юсама палӑртнӑ ҫуртсем пирки каларӑмӑр. Патӑрьел районӗнче нумай хваттерлӗ тӑватӑ ҫурта юсама шутлаҫҫӗ, вӗсенчен виҫҫӗшӗ район центрӗнче вырнаҫнӑскерсем, тепри — Туҫара.
Ҫуртсене ҫӗнетме пурӗ 6,2 миллиона яхӑн тенкӗ пӑхса хӑварнӑ. Юсавшӑн яваплисене палӑртнӑ, вӗсем кашниех ӗҫе кӳлӗннӗ ӗнтӗ. Строительсем ҫивиттине, подьезд алӑкӗсене, ҫутӑ пӑралукӗсене ылмаштараҫҫӗ, сӑрламаллине вара сӑрлӗҫ. Туҫара ӗҫ-пуҫ уйрӑмах аван пырать темелле. Унта графикпа пӑхса хӑварнинчен те ирттереҫҫӗ иккен. Юсав ӗҫӗсене подрядчиксем 2014-мӗш ҫулхи авӑн ҫурри тӗлне вӗҫлеме шантараҫҫӗ.
Сӑнсем (5)
Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов тата унӑн ҫумӗ Татьяна Казакова Хӗрлӗ Чутай районӗнчи культура учрежденийӗсенче пулнӑ. Чи малтанах вӗсем районти культурӑпа кану центрне ҫитсе курнӑ. Тепри вара — Питеркасси ялӗнчи Культура ҫуртӗнче. 1977 ҫулта хута янӑскер ҫак ҫулсенче самай япӑхса кайнӑ-мӗн. Ҫавна май вӑл вунӑ ҫула яхӑн хупӑнса ларнӑ. Пӗлтӗр вара ӑна юсама шут тытнӑ. Тӗплӗн юсама республика тата муниципалитет хыснисенчен укҫа уйӑрнӑ та самай ӗҫ ирттернӗ.
Кайран министрпа ҫумӗ Мӑн Этменти Культура ҫуртне ҫитнӗ. Кӑҫал ӑна ҫутӑ, сасӑ, видеопроекци тата ытти хатӗрпе тивӗҫтермелле иккен. Ҫавӑн пекех сцена ҫине тухмалли тумсем те уйӑрӗҫ. Ҫав мул валли тупрана вӑл республика хыснинчен тивӗҫнӗ. Ятарлӑ конкурс витӗр тухса. Халӗ унта юсав ӗҫӗсем пыраҫҫӗ-мӗн.
Сӑнсем (30)
Республикӑн тӗп хулинче тата тепӗр икӗ ача пахчи уҫма палӑртаҫҫӗ. Вӗсем влали вырӑнӗсене тупса хунӑ ӗнтӗ: пӗри Октябре 50 ҫул урамри 24-мӗш «А» ҫуртра пулӗ, тепри — Элкер урамӗнчи 10-мӗш «А» ҫуртра. Анчах вӗсене малтан юсаса ҫӗнетмелле.
Ӗҫе кам пурнӑҫлассине палӑртма конкурс ирттернӗ ӗнтӗ, ҫӗнтерӳҫисем те паллӑ. Хула администрацийӗ вӗсемпе килӗшӳ алӑ пуснӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсен кӑҫалхи чӳк уйӑхӗ тӗлне проектпа шырав ӗҫӗсене туса ҫитермелле. Кайран вара строительство организацине палӑртассипе конкурс пулӗ. Унта кам юсассине палӑртӗҫ.
Кӑҫал пирӗн республикӑри темиҫе спорт объектне юсама Мускваран укҫа килмелле. Кун пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫӗршывӑн спорт министрӗпе Виталий Муткопа тӗл пулнӑ хыҫҫӑн уҫӑмланнӑ. Унпа 2015 ҫулта пирӗн патра ҫӑмӑл атлетика енӗпе ирттерме палӑртнӑ Европа чемпионатне хатӗрленесси пирки тата спорт сооруженийӗсене юсав тӑвасси пирки калаҫнӑ.
Шайбӑпа хоккейла выляс енӗпе вӗрентекен спорт шкулне тата лаша спорт комплексне юсама, сӑмахран, кӑҫал 35,5 миллион тенкӗ килмелле. «Олимпийски» стадиона юсама вара 60 миллион тенкӗ тивӗҫӗ. Ӑна маларах асӑннӑ чемпионата хатӗрленнӗ май юсама шут тытнӑ. Тӗп хулара хута яма палӑртнӑ Пӑр керменӗ валли те хушма тупра килмелле-мӗн. Кунсӑр пуҫне 2014–2015 ҫулсечне Чӑваш Енре вунӑ шкулта хальхи вӑхӑтри стадионсем тӑвас проект пурнӑҫа кӗмелле.
Паянхи куна «чӑвашлӑх» проблеми халӑхшӑн, республика правительствӑшӑн ҫивӗч тухса тӑмалла. Анчах хальлӗхе чан ҫапма васкакансем сахалрах-ха. Республика тӗп хулинче чӑвашлӑха упраса хӑварас шанӑҫ ҫукпа пӗрех. Чӑвашлӑхӑн «тымарӗ» вара кирек хӑш вӑхӑтра та ялтан пуҫланнӑ, ял ҫыннисенчен тытӑнса тӑнӑ. Анчах та пурӑна киле ял таврашӗнчи лару-тӑру та синкерленнӗ. Юрать-ха, хальлӗхе ялсенче чӑваш чӗлхипех калаҫаҫҫӗ. Анчах чӑвашлӑх вӑл вара чӗлхере кӑна палӑрмасть, наци культури те чӑвашлӑхшӑн пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать.
Пӗр икӗ теҫӗтке каялла ялсенче чӑваш халӑх юррисене пӗлмен ҫын та пулман, чӑваш ташшине те ватти-вӗтти ура хуҫса ташланӑ. Халӗ вара ял ҫамрӑкӗ халӑх юррин пӗр ҫаврӑмне аса илсен — тура шӗкӗр. Мӗншӗн-ши вара чӑваш культури ялсенче «тӗксемленнӗ»? Мӗнпе вара ҫыхӑнӑ ку лару-тӑру?
Асӑннӑ ыйтусен хуравӗ вара — ялсенчи клубсене хупса пӗтернинче мар-и? Ялти ват кинемейсем те ҫакна ҫирӗплетеҫҫӗ. Тахҫан кашни ялтах хӑйне майлӑ пултаруллӑ юрӑ-ташӑ ушкӑнӗсем пулнӑ. Вӗсем ял клубне пуҫтарӑнса концертсем хатӗрленӗ. Ялти пултарулӑх ушкӑн юрӑ-ташшине хаваспах культура ҫуртне пынӑ вӗтшакӑрсем сӑнанӑ, ҫапла ҫӳресех ӗнтӗ чӑваш юрӑ-ташшине вӗренне те вӗсем.
Шӑматкунпа вырсарникун, утӑн 20-мӗшпе 21-мӗшӗсенче, Шупашкарти База тӑкӑрлӑкӗнчи ҫула пӳлсе хурӗҫ. Ку ӗҫ ҫак урамри 2–5 ҫуртсем хушшинче шыв пӑрӑхне ҫӗнетнипе ҫыхӑннӑ. Ҫула тунтикун ирхине 5 сехетре уҫӗҫ.
Хисеплӗ водительсем, енчен те сирӗн ҫул ҫак урампа иртет пулсан, ҫул-йӗр ӗҫченӗсем сире урӑх урамсене суйлама ыйтаҫҫӗ. Эсир вӗсене кансӗрлемесен вӗсем хӑйӗн ӗҫне хӑвӑрт кӑна вӗҫлеме шантараҫҫӗ. Паллах, тавран ҫавранмалли ҫулсем те уҫӑ пулӗҫ, анчах хӑш тӗлтен каясси пирки маларах шутлама ыйтаҫҫӗ.
Шупашкарти Ленин районӗнче «2013 ҫулти капиталлӑ ремонт тата нумай хваттерлӗ ҫуртсен картишӗсене, ҫурт таврашӗнчи ҫула хӑтлӑх кӗртесси» муниципаллӑ ятарлӑ программӑна пурнӑҫа кӗртеҫҫӗ.
«Гарант» тата «Стройсфера» ТМЯОсем 67 адреспа 25 709 тӑваткал метр картиш лаптӑкне юсама планланӑ. Утӑн 10-мӗшӗнчи кӑтартусем тӑрӑх асӑннӑ организацисем 7 018 тӑваткал метр лаптӑкра хӑтлӑх кӗртнӗ те иккен. Паянхи куна илсен вӗсем Совхоз тата 9-мӗш Пиллӗкҫуллӑх урамӗсенчи картишсенчи ҫула юсаҫҫӗ.
-7.7 °C