Паян Шупашкарти хальхи ӳнер центрӗнче Франци фотографӗн Реми Кервейанӑн «Реми тинӗсӗсем» курав уҫӑлнӑ. Авторӗ хӑй те Парижран килнӗ. Вӑл центрта ҫынсене хӑйӗн ӗҫӗсемпе паллаштарать.
Тӗрӗссипе, Франци фотографӗ Шупашкарта пӗрремӗш хут курав ирттермест. Хальхинче вӑл тинӗс пейзажӗпе паллаштарать. Экспозицире — виҫӗ теҫетке ытла ӗҫ.
Курава Ремин тинӗспе ҫыхӑннӑ ӗҫӗсене ҫеҫ кӗртнӗ. Ыттисене слайд-шоура пӑхма пулать. Экспозицие хура-шурӑ тата тӗслӗ сӑнӳкерчӗксене кӗртнӗ. Вӗсене ахальтен суйламан. Чӑваш Енре, тинӗсрен аякра пурӑнакансем, тинӗсе курса киленччӗр тенӗ.
Реми Кервейан ҫур ӗмӗр ытла сӑнӳкерчӗксемпе кӑсӑкланать. Вӑл Чӑваш Ене тӑваттӑмӗш хут килнӗ. Шупашкар ӑна питӗ килӗшет. Кунта та вӑл темиҫе сӑн тунӑ.
Реми Кервейан куравӗпе авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗччен паллашма пулать.
Шупашкарти «Шанхай» микрорайон (Мясокомбинат проездӗнче ҫынсем хӑй тӗллӗн ҫуртсем ҫӗкленӗ тӑрӑха халӑхра ҫапла калаҫҫӗ) ҫаплах лӑпланма пӗлмест. Унти ҫынсене микрорайон хӑпартакан организаци шучӗпе хваттер пама та пулнӑччӗ. Пӗтӗмпе 282 ҫуртран ҫынсене куҫармалла пулсан, 90-шӗпе килӗшӗве алӑ пуснӑ-ха. Теприсенчен хӑшӗсем те кӗҫех, тен, куҫӗҫ. Ҫаплипех кутӑнлашакансем те пурри пирки «Правда ПФО» интернет-ҫӑлкуҫ хыпарлать.
Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Андрей Кулагин «Шанхайри» кӑмӑлсӑр юлнисемпе Мускава каясси пирки пӗлтернӗ. Кулагин депутат ҫав районта юрлӑрах пурӑнакансемпе пӗрлех ытлӑ-ҫитлӗ пурӑнакансем те пуррине палӑртнӑ-ха. Ҫӗре аукционта сутса янӑ хыҫҫӑн унти хуралтӑсене йӳнӗпе ятарласа туяннӑ ҫынсем те пур тесе шухӑшлать депутат. Унсӑр пуҫне вӑл строительство предприятине шелленине те палӑртнӑ. Ара, ҫӗре илнӗ чух лешӗн ҫынсене хваттерпе хӑй шучӗпе тивӗҫтермелле пулса тухасса пӗлмен-мӗн.
Шупашкарта Раҫҫей чемпионачӗ иртет. Шел те, унта ҫӳллӗшне сикес енӗпе тӗнче чемпионки Светлана Школина аманнӑ.
Светлана Школина малтан 1,84 метр сикнӗ. Шӑп ҫавӑн чухне вӑл суранланнӑ та. Спортсменкӑна стадионтан йӑтса тухса пульницӑна ӑсатнӑ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, спортсменка самаях аманнӑ. Ҫакна пулах вӑл Пекинра иртекен тӗнче чемпионатне хутшӑнаймӗ. Аса илтерер: вӑл унта ҫурла уйӑхӗн 22–30-мӗшӗсенче иртӗ.
Чемпионатра Олимп чемпионки Анна Чичерова чемпион ятне ҫӗнсе илнӗ. Вӑл ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ, ку тӗнче чемпионатне хутшӑнма май парать. Иккӗмӗш вырӑна Мария Кучина тухнӑ, виҫҫӗмӗшне — Кристина Королева.
Шупашкар ҫуралнӑ кунне паллӑ тума хатӗрленет. Ун умӗн Шупашкарти кӳлмекре «Чи лайӑх шашлӑк» тата «Чи лайӑх пулӑ шӳрпи» конкурссем иртӗҫ.
Сӑмах май, тӗп хуламӑр кӑҫал 546 ҫул тултарать. Уяв умӗн, ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Анне монуменчӗ патӗнче 13 сехетре ҫӳлерех асӑннӑ конкурссем пуҫланӗҫ.
Йӗркелӳҫӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, конкурсҫӑсем шашлӑк пӗр вӑхӑтрах пӗҫерме пуҫлӗҫ. 5 порцие, 200-шер грамм, хатӗрлеме 45 минут парӗҫ. Чи лайӑххисене номинацисемпе палӑртӗҫ: «Ӗне ашӗнчен пӗҫернӗ чи лайӑх шашлӑк», «Пулӑран пӗҫернӗ чи лайӑх шашлӑк», «Кӑмпаран пӗҫернӗ чи лайӑх шашлӑк», «Пахча ҫимӗҫрен пӗҫернӗ чи лайӑх шашлӑк», «Шашлӑк валли хатӗрленӗ чи лайӑх соус».
Пулӑ шӳрпине пӗҫерекенсен йышӗнче те чи маттуррисене хавхалантарӗҫ. Конкурса хутшӑнас килсен заявка памалла. Вӗсене ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗччен йышӑнӗҫ.
Ҫурлан 8-мӗшӗнче Шупашкарта педаль пӗрле ҫавӑрӗҫ. «Пирӗнпе пӗрле педаль ҫавӑр!» ят панӑскер каҫхи 8 сехетре пуҫланмалла. Унччен Республика лапамӗнче «Велосипед — вӑл ансат» ятпа парад иртмелле. Унта тӗрлӗ велотранспорта илсе тухма шантараҫҫӗ: ҫав шутра — историлле модельсемпе хальхисем, ту ҫинче ярӑнмаллисемпе спорт велосипечӗсем, ачасен, хӑй тӗллӗн ӑсталанисем.
Велочупӑва хутшӑнакансем Республика лапамӗнче хускалса Ҫеҫпӗл Мишши скверне кайӗҫ, унтан — Вырӑс драма театрне, «Спартак» стадиона, Художество музейӗпе Союзсен ҫурчӗ енне. Маршрут Республика лапамӗнче вӗҫленӗ.
Парад вӑхӑтӗнче спорт федерацийӗ маҫтӑр-классем ирттерӗ, ди-джейсемпе ҫамрӑксен рок-ушкӑнӗсем хӑйсен пултарулӑхне кӑтартӗҫ. Ҫутӑ тетарӗпе фаер-шоу пуласса та шантараҫҫӗ.
Мари Элти археологи шыравне пирӗн патри археологсем хутшӑнаҫҫӗ. Атӑлҫи археологи экспедицине хутшӑнакансем хушшинче ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем те, студентсем те пур. Вӗсем тӗрлӗ хуларан пуҫтарӑнса ӗҫе кӳлӗннӗ. Ҫав шутра Чӑваш наци музейӗн археологи тата авалхи истори секторӗн археологӗсем Александр Волковпа Рсулан Петров та пур.
Мари Элти шыравра тӑм савӑт-сапа катӑкӗ, тимӗр укҫа, шӑрҫа, тетел путаркӑҫӗ, тӑм йӗтри, кашӑк-тирӗк тупнӑ та. Унсӑр пуҫне XVI–XVII ӗмӗрсенчи ҫӑвана тӗпчеме пуҫланӑ. Унта, археологсем каланӑ тӑрӑх, хулапа юнашар пурӑннӑ вырӑссене пытарнӑ. Ҫын пытарнӑ 162 шӑтӑк тупнӑ. Унта авалхи йӑла-йӗркепе килӗшсе тӑракан хӗрессем, ухӑ вӗҫӗсем, тупӑ йӗтри, шӑрҫа, йывӑҫран тунӑ хуралтӑсем асӑрханӑ.
Сӑнсем (10)
Шупашкар ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ еннелле сарӑлӗ. Унта «Соляное» микрорайон тӑвассине хула влаҫӗсем халӑхпа пухӑнса сӳтсе явнӑ.
Микрорайон Шупашкарӑн ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ пайӗнче Шупашкар шыв управлӑхӗн ҫыранӗнчи 51 гектар ҫинче вырнаҫмалла. Территорин самай пайӗ хальлӗхе пушӑ.
«Соляное» микрорайон нумай хутлӑ тата 2 хутлӑ ҫуртсенчен, коттеджсенчен, 250 тата 130 вырӑнлӑх 2 ача пахчинчен, 1100 вырӑнлӑ шкултан, суту-илӳ, йӑла пулӑшӑвӗ кӳрекен предприятисенчен, физкультурӑпа культура объекчӗсенчен, кашнинче 300-шер машина лартмалла икӗ хутлӑ автостоянкӑран тӑрӗ. Ҫӗнӗ вырӑнта 9,1 пин ытларах ҫын пурӑнасса шанаҫҫӗ.
Проекта тума «Ҫыран» ассоциацие шаннӑ, ӗҫне пурнӑҫлаканӗ — «Полиспроект» архитектурӑпа конструктор бюровӗ.
Сӑнсем (7)
Шупашкарти ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхӑн хӑш-пӗр тытӑм компанийӗсем ҫурт-йӗре тӗплӗн юсама тесе пухакан тӳлевшӗн тата коммуналлӑ пулӑшушӑн пӗр квитанци ярса пама тытӑнӗҫ. Иккӗшӗ расна килни нумай хваттерлӗ ҫуртра пурӑнакансемшӗн меллӗ марччӗ. Пӗрлехи квитанци ҫакна ансатланасса шанмалла.
Шупашкар хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗрлехи квитанципе тӳлеттерес тытӑм ҫине чи малтан «Кӑмӑл» управляющи компани куҫнӑ.
Квитанци тӑрӑх компанире, Перекет банкӗн уйрӑмӗсенче, пуштӑра тӳлеме май килӗ. Уншӑн комисси илмӗҫ.
Кунсӑр пуҫне Чӑваш Енре пурӑнакансем Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх порталӗнче Потребителӗн уйрӑм пӳлӗмне кӗрсе счетпа тӳлев пирки хыпарланипе паллашайӗҫ.
Шупашкарти пӗр ҫамрӑк арҫын Гиннесс рекорчӗсен кӗнекине кӗме пултарнӑ. 32 ҫулти программист тӗнчери чи пӗчӗк Рубик тӑваткала хатӗрлесе палӑрнӑ. Кун пирки vchaspik.ua сайт пӗлтерет.
Рубик тӑваткала пуҫтарнӑ чухне чылайӑшӗ пуҫ ватать. Нумайӑшӗ унти тӗссене вырӑна лартассишӗн нумай вӑхӑт тӑрӑшать. Анчах тӑваткала темиҫе ҫеккунтра пуҫтарма пултаракансем те пур. Шупашкар каччи Евгений Григорьев — вӗсен шутӗнче.
Евгений тӑваткала самантрах пухать. Ҫавӑнпах-тӑр программист йывӑртараххине шутласа кӑларнӑ.
Программист лазер пулӑшнипе 1 сантиметр сарлакӑш Рубик тӑваткала хатӗрленӗ. Евгений ӑна виҫӗ минутра пухать. Евгений ҫакна шухӑшласа кӑларса Гиннесс рекорчӗсен кӗнекине кӗме пултарнӑ.
Анчах Шупашкар каччи кунпа та ҫырлахасшӑн мар. Вӑл тата пӗчӗкрех тӑваткал тӑвасшӑн.
Шупашкарти пӗр стройфирма ӗҫченӗсем каллех «хаклӑ» япала тупнӑ. Вӗсем ӑна Чӑваш наци музейне парнеленӗ.
ЧР Наци музейне тупнӑ япала пирки пӗлтерсен ӗҫченӗсем тӳрех вырӑна тухнӑ. Фирма ӗҫченӗсем бизон мӑйракине тупнӑ-мӗн. Мӗнле тупнӑ-ха вӗсем ӑна?
ЧР Наци музейӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Ҫӗнӗ Шупашкарти портран илсе килнӗ вӗтӗ чул ӑшӗнче тӗлӗнмелле япала асӑрханӑ. Ҫурт тӑвакансене вӑл авалхи япалана аса илтернӗ.
Музейӑн археологи тата авалхи истори сектор заведующийӗ тата директор ҫумӗ ҫав вырӑна пынӑ. Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫав япала — бизон мӑйраки. Вӑл 10 пин ҫул каяллахи-мӗн. Халӗ вӑл Чӑваш наци мезейӗн фондӗнче упранать.
+1.3 °C