Элӗк районӗнчи Тенири пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулта вӗрентекенсем Чӑваш патшалӑх академи драма театрне И.С. Максимов-Кошкинский ҫырнӑ «Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакле кайса курнӑ. Кун пирки вырӑнти район хаҫатӗнчех ҫырса кӑтартнӑ.
«Малтан спектакль «К.В. Иванов» ятлӑ пулнӑ. «Нарспи» поэмӑри юмӑҫ Сетнер амӑшне ывӑлӗ пирки: «Панӑ ӑна пӳлӗхҫӗ вӗри юнпа ҫемҫе чун. Пӳрнӗ ӑна пӳлӗхҫӗ кӗске ӗмӗр, йывӑр кун», — тесе каланӑ. Ҫакӑн тӑрӑх панӑ та ӗнтӗ ҫӗнӗ спектакль ятне», — ӑнлантарнӑ районти хаҫатҫӑсем.
Аса илтеретпӗр, «Вӗри чунлӑ ҫемҫе чуна» театрӑн тӗп режиссерӗ, СССР халӑх артисчӗ В.Н. Яковлев лартнӑ.
Унта «Нарспи» поэмӑн авторӗн сӑнарне Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Валерий Карпов калӑплать.
Спектакльти ӗҫсем 1906–1912-мӗш ҫулсенче Чӗмпӗр хулинче тата Слакпуҫ ялӗнче пулса иртеҫҫӗ.
Паян, чӳкӗн 12-мӗшӗнче, Чӑваш кӗнеке издательстви юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑл 95 ҫул тултарнӑ.
1918 ҫулхи ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнчен пуҫласа «Чӑваш кӗнеки» общество чӑвашла кӗнекесем кӑларасси пирки пӗлтерӳсем панӑ, «Канаш» редакцине хайлавсен оригиналӗсене тата куҫарӑвӗсене ярса пама ыйтнӑ.
Анчах политика пулӑмӗсем пынӑ чухне чӑвашла кӗнекесем кӑларас ӗҫе тӳрех йӗркелеме май килмен. Ӗҫ 1918 ҫул вӗҫӗнче ҫеҫ ҫаврӑнса кайнӑ.
1920 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Шупашкарта Пӗтӗм Раҫҫейри чӑвашсен хушшинчи канашсен II съезчӗ уҫӑлнӑ. Паян Чӑваш кӗнеке издательстви лайӑх аталанса пырать, илемлӗ, ача-пӑча, вӗренӳ тата ытти кӗнекесене кӑларать. Хӑйӗн пурнӑҫӗнче издательство 16 пине яхӑн кӗнеке кӑларнӑ. Литература списокӗнче чӑваш литературин ылтӑн фондне кӗнисем те пур.
2006 ҫултанпа нумай томлӑ «Чӑваш энциклопедине» кӑларма тытӑннӑ. 2011 ҫул тӗлне тӑватӑ томне те кӑларса пӗтернӗ. Халӗ Чӑваш кӗнеке издательствин хӑйсен лавккисем пур
Шупашкарта пурӑнакан спортсмен Алексей Германов нумаях пулмасть Португалире спорт аэробики енӗпе иртнӗ Европа чемпионатӗнче ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.
Алексей Германов Оксана Дьячук тренер патӗнче ӑсталӑхне туптать, Олимп резервӗсен ачасемпе ҫамрӑксем 6-мӗш спорт шкулӗнче вӗренет. Ӑмӑрту пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, Раҫҫей спортсменӗсем «Ташӑ гимнастики», «Гимнастики платформи» дисциплинӑсенче чи нумай балл пухнӑ.
Палӑртма кӑмӑллӑ: Алексей Германов Европа чемпионачӗсенче кунпа пӗрле тӑваттӑмӗш ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ. Икӗ ҫул каялла вӑл Европа чемпионтӗнче икӗ хут чемпион ятне тивӗҫнӗ. Пӗлтӗр вара спорт аэробики енӗпе тӗнче чемпионӗ пулса тӑнӑ.
Чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне пирӗн республикӑраӗҫ укҫи парӑмӗ ӳссе кайнӑ. Хальхи вӑхӑтра вӑл 48,9 миллион тенкӗпе танлашать. Юпа уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне те парӑм пулнӑ-ха. Анчах хальхилле капашсӑр пысӑк пухӑнман: ун чух парӑм виҫи 2,7 хут пӗчӗкрех пулнӑ.
Экспертсен шучӗпе кунта пуринчен пуринчен шухӑшлаттараканни - пӗчӗк усламҫӑсем патӗнчи лару-тӑру. Мӗншӗн тесен маларах илсе кӑтартнӑ цифрӑсем пӗчӗк усламҫӑ шутне кӗмен организацисене пырса тивеҫҫӗ. Пӗчӗк усламҫӑсем тата мӗнле-ши?
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне 310 ҫын ӗҫ укҫине вӑхӑтра илеймен пулсан, чӳк уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне кун пеккисен хисепӗ 2224-а ҫитсе кайнӑ. Юлашкинчен асӑннинчен ҫурри — Шупашкарта ӗҫлекенсем.
Шалӑва вӑхӑтра тӳлейменнине предприяти-организацисем укҫа ҫуккипе сӑлтавлаҫҫӗ-мӗн. Уйрӑмах парӑмлисем — тирпейлекен хуҫалӑхсем. Строительсемпе те вӑхӑтра татӑлмаҫҫӗ.
Ку хаклав иртнӗ уйӑх вӗҫӗнчех пулнӑ-ха. Ҫапах та пӗлтернине тивӗҫӗх пек туйӑнать.
Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче сӑвар-пӑлхар культурипе ҫыхӑннӑ кӗнекесене хӑтланӑ. Вӗсенчен пӗри — Владимир Алмантайӑн «Сувар-пулкар культури: ятсем авалхи тата вӗсен пӗлтерӗшӗ» ятлӑ, тепри — Юрийпе Сергей Ювенальевсен «Сувар-пулкар культури: ҫaпӑҫy хатӗрӗсем пуҫланса кайни».
Кӗнеке-альбомсене хаклама халӑх йышлӑ пухӑнни пикри Римма Прокопьева журналист пӗлтерет. Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорӗ Ю.Н. Исаев кӗнекесем ҫӗнӗ шухӑш пуррипе паха пулнине палӑртнӑ. Истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ В.П. Иванов профессор «Сувар-пулкар культури» ярӑмпа тухнӑ кӗнеке-альбомсене пысӑка хурса хакласа авторӗсене К.В.Иванов ячӗллӗ фондӑн Хисеп хучӗсемпе чысланӑ.
«Туризм индустрийӗнчи профессийӗпе чи лайӑххи» ятпа пӗтӗм Раҫҫейри конкурс иртнӗ. Ӑна малтан регионсен шайӗнче пӗтӗмлетнӗ, кайран ҫӗнтерӳҫӗсем ҫӗршывра тупӑшнӑ.
Регионти тапхӑра республикӑн Культура министерстви ҫӗртмен 18-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурла уйӑхӗн 31-мӗшӗччен ирттернӗ. Номинацийӗсем тӗрлӗрен пулнӑ: «Хӑна ҫурчӗсене чи лайӑх йышӑнакан тата вырнаҫтаракан ӗҫчен», «Шалти тата тулашри туризмри чи лайӑх менеджер», «Чи лайӑх экскурсовод (гид), гид-тӑлмачӑ».
Регионсенче ҫӗнтернисем федераци шайӗнчи тупӑшура хӑйсене кӑтартнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене ӗнер чысланӑ. Йышра Чӑваш Енрен те лекнӗ ҫын пулнӑ. «Чи лайӑх экскурсовод (гид), гид-тӑлмачӑ» номинацире Светлана Николаева ҫӗнтернӗ. Вӑл «Экскурси тӗнчи» компанире гид-экскурсоводра ӗҫлет.
Республикӑри культура ӗҫченӗсемпе вӗрентӳре тӑрӑшакансем ҫӗн кун поэчӗ Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 116 ҫул ҫитнине епле уявлассине палӑртса хунӑ ӗнтӗ.
Чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Шупашкарти Ленин проспектӗнчи 6-мӗш «А» ҫурт тӗлӗнче вырнаҫнӑ Ҫеҫпӗл палӑкӗ умне чечек кӑшӑлӗ хума шухӑшлаҫҫӗ. Мероприятие Чӑваш Енӗн Культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министерстви, республикӑн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен ӗҫӗ министерстви, Шупашкар хула администрацийӗ тата Чӑваш наци конгресӗ йӗркеленипе иртет.
Чечек хума аслӑ шкулсенче вӗренекенсем, тӗп хуламӑрти шкулсенче ӑс пухакансем, поэтсем, писательсем, пултарулӑх интеллигенцийӗ пухӑнмалла. Уяв 10 сехетре пуҫланӗ.
Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑ ялта — Канаш районӗнчи Ҫеҫпӗлте тата вӑл районти Шӑхасанта та (унта Ҫеҫпӗл Мишши вӗреннӗ) уяв мероприятийӗсем ирттерме палӑртнӑ.
Ку усал ӗҫ кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗнче Шупашкарти Эгер бульварӗнчи скверта пулса иртнӗ. Каҫхи тӑхӑр сехет ҫурӑсенче унта сак ҫинче ҫывӑракан ҫынна вӗлернӗ. Усал ӗҫе Шупашкарта пурӑнакан 33 ҫулти арҫын тунӑ. Ҫывӑракан ҫынна вӑл пуртӑпа темиҫе хутчен ҫапнӑ. Хӑйӗн тыткаларӑшне хайхи этем хӑйне евӗр ӑнлантарнӑ. Хӑйӗнчен шар тӳснӗ ҫынна вӑл темиҫе кун маларах пӗр кафере курнӑ иккен. Лешӗ унран ӗҫмелли тата ҫимелли илсе пама ыйтнӑ, хӑй ниҫта пурӑнма ҫуккине пӗлтернӗ.
Йывӑрлӑхри 46 ҫулти арҫынна 33 ҫулти этем шелленӗ, ҫавӑнпа ӑна хайхине шыраса тупса вӗлерес тенӗ.
Ҫынна вӗлерекене психиатри тӗпчевӗ витӗр кӑларнӑ хыҫҫӑн вӑл чирлине палӑртнӑ. Чирлӗ ҫынна суд тухтӑр патӗнче ирӗксӗр юсанмалла йышӑну кӑларнӑ.
Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки, Митта Ваҫлейӗн преми лауреачӗ Надежда Кириллова Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшне пултарулӑх каҫне чӗнет.
Надежда Кириллова Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ театр училищине вӗренсе пӗтернӗ. 1983 ҫулта вӑл К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ.
Республикӑн Культура министерстви Н. Кириллова хӑйӗн илемлӗхӗпе, уҫӑ чунӗпе, ырӑ кӑмӑлӗпе куракана хӑй майлӑ ҫавӑрнине палӑртать. Надежда Мефодьевна пирки Культура министерстви пур сӑнара та калӑплаять пуль тесе шухӑшлать.
Надежда Кириллован пултарулӑх каҫӗ чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче кӑнтӑрла иртни тӑватӑ сехетре пуҫланӗ. Кӑмӑл пуррисем пурте ҫитсе курма, хак пама пултараҫҫӗ.
Юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнчен пуҫласа ҫак уйӑхӑн 1-мӗшӗччен Улатӑр тӑрӑхӗнчи «Сӑрҫум» заповедник ӗҫченӗсемпе нимеҫӗсем (волонтерсем) шыв-шурлӑ вырӑнсене пӑхса тухнӑ, хӑнтӑр, шашкӑ, ӑтӑр тата ондатра шутне палӑртнӑ. Шутлав ӗҫӗ ӑслӑлӑх тӗпчевӗсем валли кирлӗ тесе пӗлтереҫҫӗ ӑна пуҫаракансем. Чӗрчунсен йышне палӑртас тӗллевпе ҫулсеренех ирттереҫҫӗ ӑна.
Кӑҫал «Сӑрҫум» заповедник ӗҫченӗсене Мускавран, Чулхуларан, Йошкар-Оларан, Шупашкартан ҫитнӗ нимеҫӗсем пулӑшнӑ. 3–5 ҫынран тӑракан ушкӑнсем патшалӑх инспекторӗсемпе пӗрле вӑрманти пӗчӗк юханшывсен хӗррисене куллен тӗпченӗ. Волонтерсем рейд мероприятийӗсене те хутшӑннӑ, Алтышево шкулӗнче вӗренекенсем валли ятарлӑ заняти те ирттернӗ. Ҫапла вара «Сӑрҫум» заповедникӑн Улатӑр участокӗнче хӑнтӑрсем пурӑнакан 60 вырӑна шута илнӗ. Вӗсен шучӗ пӗрешкелех тытӑнса тӑнине палӑртнӑ.
+8.3 °C