Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Шупашкарта Ленин проспектӗнче вырнаҫнӑ колледж директорӗ хӑйӗн пӳлӗмне кӗнӗ те чӳречене пуля шӑтарнине асӑрханӑ. Хайхискер кун пирки полицие пӗлтернӗ.

Чӳречерен студент пени паллӑ пулнӑ. Полици халӗ тӗрӗслев ирттерет. Йӗрке хуралҫисем палӑртнӑ тӑрӑх, пулӗм чӳречинчен 18 ҫулти студент пенӗ. Унран пневматика пӑшалӗ туртса илнӗ.

Студент киревсӗр ҫак ӗҫе мӗншӗн тунӑ-ха? Ахаль кӑна – ҫапла ӑнлантарнӑ вӑл. Ун тӗлӗшпе икӗ протокол ҫырнӑ: юраман ҫӗрте пӑшалтан пенӗшӗн тата ҫын пурлӑхне сиен кӳнӗшӗн. Ӑна штраф тӳлеттерме пултарӗҫ.

Комендант сехетне пӑхӑнманнисене штрафлама пуҫласшӑн. Прокуратура тата ЧР ШӖМӗ ҫакна регион шайӗнче йышӑнасшӑн. Ку ыйтӑва ӗнер республикӑри прокуратурӑра иртнӗ коллеги ларӑвӗнче ҫӗкленӗ.

ШӖМ палӑртнӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре ҫӗрле тунӑ преступленисен йышӗ ӳсет. Айӑпӗ ҫул ҫитмен ачасемпе ӗҫлекен комиссин ҫӗрле полиципе рейда тухас килменнинче те пур тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Ачасем 23 сехет хыҫҫӑн та урамра ҫӳреҫҫӗ. Кӑҫал ҫулла унашкал 100 ытла ачана общество вырӑнӗсенче асӑрханӑ. Республикӑра куншӑн штрафламаҫҫӗ. Мускавра, Питӗрте вара ашшӗ-амӑшне явап тыттараҫҫӗ. Ҫавӑнпа Чӑваш Енре те штрафлама сӗннӗ.

Чӑваш Ен прокурорӗ Василий Пословский ку сӗнӗве ырланӑ. Вӑл саккун проектне хатӗрлеме сӗннӗ. Ҫулла ачасене 23 сехетчен, ытти чухне 22 сехетчен ҫӳреме ҫеҫ ирӗк парасшӑн.

Етӗрне районӗнче пурӑнакан икӗ арҫын утӑ вӑрланӑшӑн суд сакки ҫине ларнӑ.

Етӗрне районӗн сучӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, хайхискерсем калаҫса татӑлнӑ та грузовик ҫине ларса «Чебаково» предприятин утӑ рулонӗсене вӑрлама кайнӑ. Вӗсем предприяти район администрацийӗнчен тара илнӗ ҫӗр лаптӑкӗ ҫине ҫитнӗ, 253 килограмм таякан ултӑ рулон тиенӗ. Палӑртмалла: пӗри 1100 тенкӗ тӑрать.

Арҫынсем кайран полицие пырса вӑрлани пирки пӗлтернӗ. Айӑпне каҫарттарас тесе хайхискерсем предприятие утӑ рулонӗсен хакне тӳленӗ. Ҫапах суд сакки ҫине ларма тивнӗ. Вӗсене патшалӑхшӑн 6-шар пин тенкӗ штраф тӳлеттерме йышӑннӑ.

Улатӑрти ҫӑкӑр савучӗн унчченхи директорӗ айӑплине суд ҫирӗплетнӗ, ӑна ӗҫ вырӑнӗпе усӑ курса ултавлӑ ӗҫпе аппаланнӑшӑн 100 пин тенкӗ штраф пама йышӑннӑ.

Раҫҫей следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 2013 ҫулхи кӗркунне хайхи арҫын, савута ертсе пыраканскер, республика хыснинчен укҫа илме май пуррине шута илсе предприяти ятӗнчен халӑха ӗҫпе тивӗҫтекен вырӑнти центрпа килӗшӳ алӑ пуснӑ. Ун хыҫҫӑн вара сусӑра ӗҫе илнӗ, ун валли ӗҫ вырӑнӗ меллештерме тӗрлӗ тавар туяннӑ тесе центра суя документсем, счет-фактурӑсем тӑратнӑ. Вӗсем тӑрӑх Улатӑрти ҫӑкӑр савутне республика хыснинчен 64 пин тенкӗ ытларах куҫарса панӑ. Ҫапла майпа Чӑваш Ен хыснине ҫакӑн чухлӗ укҫалӑх сӑтӑр кӳнӗ.

Чӑваш Енре шӑрӑх тата типӗ ҫанталӑк тӑнӑ май вӑрмансене кӗме чарнӑ. Ӗнертенпе республикӑра пушар хӑрушсӑрлӑхӗн 4-мӗш класӗ пулнине палӑртнӑ.

Ҫавна май ҫынсене вӑрмана кӗме чарнӑ. Кунсӑр пуҫне унта кӑвайт чӗртме, мангалпа усӑ курма, пирус туртма, сӳнмен шӑрпӑк, пирус тӗпӗ ывӑтма, пӑшалтан пеме, пиротехника хатӗрӗсемпе усӑ курма юрамасть. Ҫавӑн пекех вӑрманта бензинпа, краҫҫынпа е ҫунакан ытти шӗвекпе сапнӑ материал хӑварма ирӗк ҫук. Хӗвел хӗртекен вырӑнта, уҫланкӑра, кӗленче таврашӗ хӑварасран та асӑрханмалла.

Ҫак йӗркесене пӑснӑшӑн административлӑ штраф ҫырса параҫҫӗ. Ахаль ҫынсен – 5 пин таран, должноҫри ҫынсен – 40 пин таран, юридици сӑпачӗсен 500 пин тенкӗ таран тӳлеме тивӗ.

ЧР прокуратурин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Улатӑр районӗнчи пӗр шкулта вӗрентекен ачана хӗненӗ. Ку пӑтӑрмах пирки пӗлсен педагога ӗҫрен кӑларнӑ.

Чӑннипе, ҫав вӗрентекенӗн педгогика пӗлӗвӗ пулман та. Раҫҫей Геройӗ Н.М.Бударин летчик-космонавт ячӗллӗ шкул директорӗ ӑна ҫавах ӗҫе илнӗ. Хайхискер, физика предметне вӗрентекенскер, урок вӑхӑтӗнче пӗр класс ачине хӗненӗ.

Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, ку кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пулнӑ. Ачана ҫапнине пӗлсен директор педагога ӗҫрен кӑларнӑ. Прокуратура ыйтнипе шкул ертӳҫине административлӑ майпа явап тыттарнӑ, 10 пин тенкӗ штраф тӳлеттернӗ. Вӗрентекен тӗлӗшпе те административлӑ протокол ҫырнӑ, ӑна та 10 пин тенкӗ штраф тӳлеттернӗ.

Муркаш районӗнче пурӑнакан 52 ҫулти арҫын килӗнче пӑшал, ҫар хатӗрӗсем саккуна пӑсса упранӑ. Полици унӑн ҫуртне ухтарнӑ чухне 71 патрон, 42 грама яхӑн тар (порох) тупнӑ.

Кунсӑр пуҫне арҫын кӗске авӑрлӑ пӑшал – 5,6 миллиметр калибрлӑскер, упранӑ. Нумаях пулмасть ӑна судра явап тыттарнӑ.

Прокуратура сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Муркаш районӗн арҫыннине тӗрмене хупмасӑр 10 уйӑхлӑха айӑпланӑ. Кунсӑр пуҫне унӑн 5 пин тенкӗ штраф тӳлемелле.

Шупашкар районӗнчи «Юрма» агрохолдинг тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл ял хуҫалӑх тӗллевӗпе усӑ курмалли ҫӗре кайӑк-кӗшӗк каяшӗпе вараланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Шупашкар районӗнчи ҫутҫанталӑка упракан районсен хушшинчи прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче агрохолдинг каяша 10 гектар ҫӗр ҫине тӑкнӑ. Тӗрӗслев тӑпрари нитратсем нормӑран 21 хут нумайраххине палӑртнӑ. Ку 160 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ.

Асӑннӑ ведомство материалсене Шупашкар районӗн полицине ярса панӑ, вӑл вара харпӑк тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Сӑмах май, кунашкал каяш купи районта пӗрре кӑна мар. Пӗлтӗр «Юрмана» Лапсар ялӗ ҫывӑхӗнчи 12 гектар ҫӗре вараланӑшӑн 40 пин тенкӗлӗх штрафланӑ. Тепӗр купа – 4 гектар ҫӗр ҫинче. Куншӑн 400 пин тенкӗ штраф панӑ.

Тепӗр свалкӑна, Хурӑнлӑх тата Карачура ҫывӑхӗнчине, пӗлтӗр Халӑх фрончӗн хастарӗсем асӑрханӑ. Штраф ҫине штраф тӳлеттерсен те харпӑк каяша тӑкма пӑрахмасть.

Кӑҫалхи пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Шупашкарти «Шупашкар – Арена» пӑр керменӗнче Егор Кридӑн концерчӗ иртнӗ. Кун хыҫҫӑн «Раҫҫейри авторсен обществи» тулли мар яваплӑ общество концерт йӗркелӳҫи тӗлӗшпе прокуратурӑна ҫӑхав ҫырнӑ.

Мӗн пулнӑ-ха? «Ҫыхӑнура» портала прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, Егор Крид юрланӑ хӑш-пӗр юрӑн соавторсем пулнӑ. Вӗсене саккуна пӑхӑнса сцена ҫинче шӑрантармашкӑн «Раҫҫейри авторсен обществи» тулли мар яваплӑ обществӑпа килӗшӳ тумалла пулнӑ. Анчах ҫак ӗҫе пурнӑҫламан.

Шупашкарти Ленин районӗнчи 2-мӗш участокӑн миравай судйи усламҫа 10 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Постановлени вӑй кӗмен-ха.

Республикӑра пушара хирӗҫ ятарлӑ режим пулнине йышӑннӑ. Ҫак тапхӑрта 11 ҫынна типӗ курӑк ҫунтарнӑшӑн тата кӑвайт чӗртнӗшӗн штрафланӑ.

Аса илтерер: кунашкал режим Чӑваш Енре ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнченпе пырать. Ҫак тапхӑрта вӑрмансенче кӑвайт чӗртме, типӗ курӑк ҫунтарма, ялсем ҫывӑхӗнче ҫӳп-ҫап ҫунтарма юрамасть

Ҫак йӗркене пӑснӑ ҫынсене 2-4 пин тенкӗлӗх штрафлаҫҫӗ. Должноҫри ҫынсен вара 15-30 пин тенкӗ кӑларса хумалла. Усламҫӑсен штрафӗ пысӑкрах – 30-40 пин тенкӗ. Юридици сӑпачӗсен вара штрафӗ 200-400 пин тенкӗпе танлашать.