Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн «Театрӑн васкавлӑ пулӑшӑвӗ» проекчӗ «Лукойл» компани ирттерекен социаллӑ тата культура программисен конкурсне хутшӑнса ҫӗнтернине маларах пӗлтернӗччӗ.

Театр социаллӑ пӗлтерӗшлӗ проекта унччен те пурнӑҫланине палӑртмалла. Аса илтерер, ӑна пурнӑҫа кӗртме сцена ӑстисем Раҫҫейӗн Культура министерстви йӗркеленӗ «Театр+Халӑх» проекта хутшӑннӑ. Проект сусӑр ачасене, тӑлӑхсене, ашшӗ-амӑшӗсӗр хӳттисӗр юлнисене, сусӑр ҫынсене, ватӑсене сцена ӳнерӗ урлӑ пулӑшас тӗллевлӗ.

«Театрин» проекта пурнӑҫа кӗртнӗ май ҫурлан 25-мӗшӗнче Ҫамрӑксен театрӗн артисчӗсем Чӑваш Енӗн Ачасемпе ҫул ҫитменнисен реабилитаци центрӗнче пулнӑ, 29-мӗшӗнче — Шупашкарти ача ҫуртӗнче. Унти пӗр арҫын ачана театр ӗҫченӗсем Ачасен театр студине ҫӳреме йыхравланӑ. Ара, вӑл сцена ҫинче пулма питӗ юратать-мӗн.

Тӑлӑхӑн Турри тӑххӑр тенӗ ваттисем. Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Пӑва ялӗнче пурӑнакан Алексей Петрова ҫӳлти хӑват пулӑшайман курӑнать — хӳтлӗх шыраса вӑл Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патне ҫитнӗ.

Элтепер патне йышӑнӑва пынӑскер хӑй 2011 ҫултанпа ҫурт-йӗр илме хӑй тӑлӑх пирки черетре тӑнине пӗлтернӗ. Анчах кӗтнӗ ҫурта е хваттере ниепле те паман.

Тӑлӑх ӳснӗ каччӑна Михаил Игнатьев ашшӗ-амӑшӗн хӳтлӗхӗсӗр юлнисене ҫурт-йӗрпе тивӗҫтерме республика хыснинче кӑҫал 114,99 миллион тенкӗ укҫа пӑхса хӑварнине пӗлтернӗ. Ку виҫрен 2,5 миллион ытларах тенки Елчӗк районне лекмелле. Алексее халӗ Елчӗкри Мир урамӗнче тӑвакан ҫӗнӗ ҫуртра кӑҫал хваттер памалла.

Элтепер патне ытти тӑрӑхри ҫынсем те йышӑнӑва пынӑ. Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри Екатерина Иванова, акӑ, хӑй пурӑнакан Ҫутӑ урама хӑҫан газ кӗртессипе кӑсӑкланнӑ. Унӑн ҫемйи нумай ачаллӑ пирки унта ҫӗр илнӗ, пӳрт те туса лартнӑ. Михаил Игнатьев Ҫутӑ, Инҫет, Кедр, Ҫурхи урамсенче килес ҫулхи пӗрремӗш ҫур ҫулта ку ыйту татӑласса шантарнӑ.

Сӑнсем (9)

Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Шупашкарта тӑлӑх ачасене ҫӗнӗ хваттер уҫҫисене панӑ. 15 тӑлӑх Сад микрорайонӗнчи хӑтлӑ хваттерсенче пурӑнма тытӑнӗҫ.

5 ача — Шупашкарти Мускав районӗнчен. Ытти икӗ районти ачасене те уҫӑсем паян панӑ. Анчах уҫӑ илсенех кашниех ҫӗнӗ хваттере тӳрех пурӑнма куҫаймасть.

Паян вара Мускав районӗнчи тепӗр 22 ҫамрӑка ҫӗнӗ хваттерте пурӑнмашкӑн уҫӑ тыттарнӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятире Ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗн маттурӗсем юрласа ташланӑ.

Шупашкарта пурӑнакан тӑлӑх икӗ ҫул хваттер илеймест-мӗн. Тӳре-шара Надежда Скудеевӑна хваттер уйӑрма пӗрре мар шантарнӑ. Анчах тӑлӑх хӗр халӗ те хваттер тара тытса пурӑнать. Хула администрацийӗ ӑна ҫитес вӑхӑтра уҫӑ пама шантарнӑ-ха та…

Надежда Скудеевӑн ҫывӑх ҫыннисене ашшӗ-амӑшӗн правинчен хӑтарнӑ. Вӑл хваттер илме 2012 ҫултах черете тӑнӑ. Ун чухне вӑл списокра 235-мӗш пулнӑ. Хӗр мэрие ҫыру пӗрре мар ҫырнӑ. 2013 ҫулта ӑна списокри черет унтанпа улшӑнманнипе ҫырса хуравланӑ. Ун валли хваттер уйӑракан ҫурта 2014 ҫулта туса пӗтерессине пӗлтернӗ. Ҫырура Надежда 23 ҫул тултарсан та ӑна черетрен илмессине ҫырнӑ-ха ӗнтӗ.

Надежда каланӑ тӑрӑх, хваттер уҫҫине ӑна кӑҫал ака уйӑхӗнче пама шантарнӑ. Халӗ те кӗтет вӑл ӑна.

Мускав районӗнчи ачалӑха сыхлакан пай пӗлтернӗ тӑрӑх, тӑлӑхсем валли хута янӑ ҫурта туса пӗтернӗ. Ака уйӑхӗнчен пуҫласа хваттерсене пайлассине кӗтеҫҫӗ-мӗн. Халӗ ҫурт умӗнчи картише хӑтлӑх кӗртеҫҫӗ иккен. Ӗҫсене утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗччен вӗҫлемелле. Ҫапла Надежда Скудеевӑна хваттер уҫҫине тепӗр эрнере пама шантарнӑ-ха та…

Тӑлӑх ача хӑрӑк турат пекех. Унӑн та ҫемье ӑшшине туйса курас килет. Ача ҫурчӗсен ӗҫченӗсем, опекӑпа попечительлӗх органӗсем кун тӗлӗшпе ҫанӑ тавӑрсах ӗҫлеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫулталӑк пуҫланнӑранпа, ултӑ уйӑхра, 13 тӑлӑх ачана шута илнӗ. Халӗ, телее, вӗсем пурте ҫемьесенче воспитани илеҫҫӗ.

Ҫӗнӗ Шупашкар администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 13 ачаран виҫҫӗшӗ — тӑлӑх. Тепӗр 10-шӗ социаллӑ тӑлӑхсем. 5 ачан ҫывӑх ҫыннисенчен пӗрне ашшӗ-амӑшӗн правинчен хӑтарнӑ. 2 шӑпӑрланӑн амӑшӗ тӗрмере ларать, 2-шне амӑшӗ хӑварнӑ. Пӗр ачан амӑшне шыраҫҫӗ.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Ҫӗнӗ Шупашкарти медицина центрне ашшӗ-амӑшӗ ҫуралнӑ ачине хӑварасси пирки пӗлтерсе 5 хыпар ҫитнӗ. Кун хыҫҫӑн ҫав амӑшӗсемпе, ҫывӑх тӑванӗсемпе калаҫнӑ. Ҫакӑ пулӑшнипе тӑватӑ ачана ҫемьерех хӑварма май килнӗ. Пӗрне вара опекӑна панӑ.

Сӑмах май, Ҫӗнӗ Шупашкарта 2013 ҫулта 24 тӑлӑха тупса палӑртнӑ. 2014 ҫулта вара кунашкал 32 ачана шута илнӗ.

Ачалӑх, шучӗпе, пурнӑҫри чи телейлӗ самант пулмалла пек туйӑнать. Анчах пур ашшӗ-амӑшӗ те пӗчӗкскерсене савӑнӑҫ кӳме пӗлмест. Теприсем эрех-сӑрана мала хунипех тӑван тӗпренчӗксене пӑрахаҫҫӗ.

Муркаш районӗнче те тӗрлӗрен ҫын пур. Нумаях пулмасть унти виҫӗ ача ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр тӑрса юлнӑ. Пӗр ҫемьере ӳсекен 1997-мӗш тата 1999-мӗш ҫулта ҫуралнӑ пӗртӑван икӗ арҫын ача тата 1998-мӗш ҫулхи хӗрача тӑлӑха юлнӑ. «Ачасем сывӑ, хитре, ырӑ кӑмӑллӑ», — теҫҫӗ вырӑнти опекӑпа попечительство пайӗнче.

Пӗртӑвансен шӑпи пӑшӑрхантаракансене вӗсене усрава илме май пуррине пӗлтереҫҫӗ. Ыйтса пӗлес тесен 8(83541) 62-2-39 телефонпа шӑнкӑравлама юрать е smev-opeka@morgau.cap.ru электрон адреспа ҫырса яма пулать.

Элӗк районӗнче тӑлӑхсене, ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ ачасене хӑйсем патне йышӑннӑ ҫемьсен клубне туса хунӑ. Вӑл «Эпир пӗрле» ятлӑ. Нарӑсӑн 18-мӗшӗнче клубӑн пӗрремӗш ларӑвӗ иртнӗ.

Ларӑва 9 ҫемье хутшӑннӑ. Ӑна ҫемьесене психологи, юридици тӗлӗшӗнчен пулӑшу парас тӗллевпе йӗркеленӗ. Йӗркелӳҫӗсен шухӑшӗпе, районта кунашкал клуб уҫӑлни ҫемьсене пӗр-пӗринпе хатшӑнма, опытпа пайланма, воспитанире сиксе тухнӑ ыйтӑва сӳтсе явма май парать.

Пухӑннисем умне Элӗк район администрацийӗн опекӑпа попечительлӗх пайӗн тӗп специалисчӗ Ирина Ильина тухса калаҫнӑ. Ларура клуб председательне, клаб канашне суйланӑ, положение ҫирӗплетнӗ. Председатель тивӗҫӗсене 3 ачана хӑйӗн патне илнӗ Эльвира Петровна Афанасьевӑна шаннӑ.

Кун пек тӗлпулусене малашне тӑтӑшах йӗркелеме палӑртнӑ. Унта тухтӑрсене, психологсене, вӗрентекенсене, юристсене чӗнӗҫ, вӗсем ҫемьесене пулӑшӗҫ.

Шупашкарти пепкелӗх центрӗнче тин ҫуралнӑ икӗ арҫын ачапа хӗрачана амӑшӗсем пӑрахса хӑварнӑ. Вӗсем пепкисене пӗччен ӳстерессинчен хӑраса ӳкнӗ-мӗн.

Ку кӑрлачӑн 17-мӗшӗнче пулнӑ. Шупашкарти Калинин район администрацийӗн ЗАГС пайӗ ӗҫченӗсем амӑшӗсем пӑрахса хӑварнӑ пепкесене регистрациленӗ.

Телее, виҫӗ пепке те халӗ ҫемйисене тупнӑ. Вӗсене пач ют ҫынсем хӑйсем патне илесшӗн. Халӗ усрава илме кирлӗ документсене хатӗрлеҫҫӗ-мӗн.

Официаллӑ информаци тӑрӑх, ачасем сывӑ ҫуралнӑ, сывлӑх енчен аптӑрамаҫҫӗ.

«Ҫӗнӗ ҫула — ҫӗнӗ ҫемьере» республикӑри акцие Хӗрлӗ Чутай районӗ те хутшӑннӑ. Вӑл иртнӗ ҫулхи раштавӑн 10-мӗшӗнчен тытӑнса кӑҫалхи кӑрлачӑн 15-мӗшӗччен пынӑ.

Ҫав тапхӑрта район администрацийӗн опекӑпа попечительство органӗ ача усрава илес шухӑшлӑ ҫынсемпе хастар ӗҫленӗ. Ҫак тӗллевпе вӑл канмалли е уяв кунӗсене те пӑхман – тӗлпулусем йӗркеленӗ. Ҫак тапхӑрта 6 ҫемье 12 ачана тӑван вырӑнне хурса йышӑннӑ.

Серенкассинчи Ярылкинсем унччен хӑйсен тӑван тӗпренчӗкӗсемсӗр пуҫне икӗ ачана усрава илме ӗлкӗрнӗ пулнӑ. Халӗ вӗсем тата тепӗр иккӗне кил ӑшши парас тенӗ. Уйпуҫри Тарасовсем те икӗ ача усрава илнӗ. Халӗ вӗсен хӑйсен тӗпренчӗкӗсене шута илсен тӑватӑ пӗр тӑвана ҫитнӗ. Икӗ ывӑл ӳстерекен Хӗрлӗ Чутайри Михайловсем те ача усрава илнӗ. Унччен ҫав ача Саланчӑкри коррекцилле шкул-интернатра вӗренсе пурӑннӑ. Акчиккассинчи Патяновсем Пӑрачкаври ача ҫуртӗнче тӗпленнӗ икӗ арҫын ачана кил ӑшши парас тенӗ. Унччен вӗсен хӑйсен пӗр ывӑл пулнӑ.

Малалла...

Чӑваш Енре тӑлӑх ачасен шутне чакарас енӗпе программӑсем малалла ӗҫлеҫҫӗ. ЧР Вӗренӳ министерстви лайӑх хыпар пӗлтерет — пӗлтӗр республикӑра ашшӗ-амӑшӗн хӳттисӗр юлнӑ 378 ачана шута илнӗ. Ку, 2013 ҫулпа танлаштарсан, сахалрах. Ун чухне 403 ача пулнӑ.

Ведомство хыпарланӑ тӑрӑх, тӑлӑх ачасен йышӗ Сӗнтӗрвӑрри, Шӑмӑршӑ, Ҫӗрпӳ, Муркаш, Шупашкар районӗсенче чакнӑ.

Республикӑра тӑлӑхсен шутне чакарас тесе программӑсем тухӑҫлӑ ӗҫлеҫҫӗ. Ав Елчӗк тата Ҫӗрпӳ районӗсенче ятарлӑ программӑсем пурнӑҫа кӗреҫҫӗ. Комсомольски районӗнче те ку енӗпе ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеҫҫӗ.

Кунсӑр пуҫне Чӑвашри район-хуласенче тӗрлӗ акцисем, канашлусем, конкурссем йӗркелеҫҫӗ.