Чӑваш Енри хуҫалӑхсенчен пӗринче хӑяра «самолётпа» татаҫҫӗ. Кун пирки «ОТР» телеканал пӗлтернӗ.
Ятарлӑ платформӑна тракторпа ҫыхӑнтарнӑ. Пахчаҫимӗҫе татакансем ҫав платформа ҫине выртса тухаҫҫӗ, трактор малалла кайнӑҫемӗн хӑяр тытса пыраҫҫӗ.
Асӑннӑ ятарлӑ хатӗр ҫӗртен 40-50 сантиметр ҫӳллӗрех. 12 хӗрарӑм выртса ӗҫлет, пахчаҫимӗҫ аври те хуҫӑлмасть.
Хӑяра васкаса татма тивет. Ӗҫ укҫи сменӑра 1000 тенке яхӑн ларать. Сезон вӗҫленсен Иван Семёнов фермер преми пама шантарать. Ятарлӑ техникӑпа хӑяр татни хӑйне те пайталлӑ. Унччен вӑл гектартан 15-20 тонна пахчаҫимӗҫ туса илнӗ пулсан халӗ, хӑяр авӑрӗ хуҫӑлса пӗтменрен, тухӑҫ гектартан 60-70 тонна тухать.
Фермерӑн хуҫалӑхӗнче – хӑяр татмалли виҫӗ трактор.
Чӑваш Енре ҫӗрулми туса илекенсем асӑннӑ культурӑна квадрокоптерпа эмеллеҫҫӗ. Ҫакна «Ҫӗрулми уйӗн кунӗ» ятпа иртнӗ семинарта кӑтартнӑ. Видеопа Чӑваш Енӗн вице-премьерӗ Сергей Артамонов паллаштарнӑ.
Семинарта хирсене шӑвармалли, пахча-ҫимӗҫе упрамалли тата тирпейлемелли, вӑрлӑх туса илмелли, ҫӗнӗ сортсем туса кӑлармалли техникӑна кӑтартнӑ.
Сӑмах май каласан, ҫӗрулми лаптӑкне пирӗн республикӑра юлашки ҫулсенче пӗрмаях ӳстерсе пыраҫҫӗ.
Шупашкарти инженерсем сасӑсӑр тата ҫутҫанталӑка сиенлӗ витӗм кӳмен трактор шухӑшласа кӑларнӑ. Электричество хӑвачӗпе ҫӳрекен техникӑна Шупашкарти силовой агрегатсен заводӗнче шухӑшласа тупнӑ.
Ҫӗнӗ техника теплицӑсем, зоопарксем, ҫутҫанталӑк заповедникӗсем валли аван, мӗншӗн тесен унта дизель аналогсен сасси вырӑнлӑ мар. Трактор хускалнӑ тата ҫӳренӗ чухне сасси илтӗнмест те темелле тесе ӗнентереҫҫӗ заводра.
Техника валли кирлӗ тимӗр комплектсене йӑлтах заводра кӑлараҫҫӗ. Гидроцилиндрсемпе гидравлика — хамӑр ҫӗршыврисем. Электромоторсемпе редукторсене те заводрах туса кӑларма йышӑннӑ. Ҫавна май ҫитес ҫул вӑл трактора йӑлтах хамӑр ҫӗршыври компонентсемпе туса кӑларма тытӑнасшӑн.
Кӑҫал иртнӗ «Иннопром» куравра «Трактор савучӗсем» концерн Чӗмпӗр облаҫӗнчи предприятипе ҫыхӑну йӗркелеме калаҫса татӑлнӑ. Кун пирки ЧР Промышленноҫ министерстви пӗлтерет.
Тракторсемпе бульдозерсем туса кӑларма Раҫҫейри пайсем кирлӗ. Кӳршӗ облаҫри теттесем туса кӑларакан «Полесье» вара Чӑваш Енри тракторсене тата бульдозерсене сӑнарлӗ. Ҫапла ачасем пирӗн регионти пек техникӑпа та выляма пуҫлӗҫ.
Чӑваш Енри учёнӑйсем купӑста касмалли техника шухӑшласа кӑларнӑ. «Центр агроаналитики» федерацин патшалӑх хысна учрежденийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, нумай вариантлӑ комбайна тӗрлӗ производствӑра тата агротехника условийӗнче усӑ курма май пур.
Чӑваш патшалӑх аграри университечӗн инженери факультечӗн учёнӑйӗсем ҫӗнӗ техникӑна лайӑхлатассипе икӗ ҫул ӗҫленӗ. Вӗсем купӑста пуҫне лайӑхрах касса илес, пуҫ сиенленессине чакарас майсем пирки хытах шухӑшланӑ.
2022 ҫулхи ҫуркунне купӑстана механизациленӗ майпа касмалли хатӗрӗн патентне илнӗ. Ҫав хатӗре пула купӑста касмалли ҫӗҫӗ ҫине купӑста ҫулҫи пухӑнса лармасть.
Машинӑн техника шайне те самай лайӑхлатнӑ. Халӗ чӑваш учёнӑйӗсем техникӑна хӑш заводра кӑларма тытӑнасси пирки пуҫа ватаҫҫӗ. Комбайна тӗплӗн тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ӑна производство валли туса кӑларма кӗркуннех пуҫӑнма май пур тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, Шупашкар хулинчи стройкӑсенчен пӗринче кран хыпса илнӗ. Вут-ҫулӑм тухнӑ вӑхӑтра кран кабининче машинист пулман.
Пушарпа кӗрешекенсем инкек вырӑнне пырса ҫитнӗ. Ҫулӑма вӗсем шыв сапса сӳнтернӗ.
Пушар тухнӑ вырӑн – хулари Радужный микрорайонти 6-мӗш ҫурт тӗлӗнчи лапам.
Пӗлтӗрхи ҫулшӑн наукӑпа техника енӗпе Чӑваш Республикин патшалӑх премине илме икӗ ӗҫ тӑратнӑ.
Вӗсенчен пӗри — «Край Чувашский, Край Сорминский: история и современность» монографи. Унӑн авторӗ — Лев Ефимов, истори наукисен докторӗ, Чӑваш патшалӑх пединститучӗн тӑван ҫӗршыв тата пӗтӗмӗшле истори кафедрин профессорӗ.
Тепӗр ӗҫ те монографиех. Вӑл «Подвиг тружеников Чувашии: строительство Сурского и Казанского оборонительных рубежей» ятлӑ. Ӑна автор ушкӑнӗ хатӗрленӗ. Йышра — Чӑваш патшалӑх университечӗн доценчӗ, истори наукисен кандидачӗ Олег Андреев; Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн доценчӗ, истори наукисен кандидачӗ Евгений Касимов; Чӑваш патшалӑх истори архивӗн директорӗн ҫумӗ, истори наукисен кандидачӗ Фёдор Козлов; Чӑваш патшалӑх университечӗн доценчӗ, истори наукисен кандидачӗ Марина Широкова.
Шупашкара Ижевскран юр ирӗлтерекен станцине илсе килнӗ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗн сайчӗ пӗлтерет. Ҫӗнӗ агрегатпа паян Чӑваш ен тӗп хулин мэрин пуҫлӑхӗ Денис Спирин паллашнӑ.
Сехетре 60 куб метр ирӗлтерме пултаракан юр ирӗлтермелли станци «Дорэкс» предприятире вырнаҫӗ. Кирлӗ пулсан, ӑна вырӑнтан вырӑна куҫарма пулать. Администраци пуҫлӑхӗ каланӑ тӑрӑх, ҫак хатӗре Трактор Тӑвакансен проспектӗнче вырнаҫтарма шутлаҫҫӗ.
Юр ирӗлтермелли станцире ҫӳп-ҫапран тасатакан ала та пур. Юртан пулнӑ шыва канализацине юхтарса ярӗҫ, ҫӳп-ҫапа вара каяш тӑкмалли вырӑна кайса тӑкӗҫ. Системӑна 3 кун хушшинче майлаштарса ҫитерӗҫ.
Паян ирхи 6 сехет те 30 минут тӗлӗнче Шупашкарта троллейбус микроавтобуспа ҫапӑннӑ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек Энгельс тата Гагарин урамӗсем хӗресленнӗ вырӑнта пулса иртнӗ. Пассажирсене 15-мӗш маршрутпа турттаракан троллейбус светофор тӗлӗнче чарӑннӑ микроавтобус ҫине пырса кӗнӗ. Асӑннӑ транспорт пассажирсене Шупашкартан Ҫӗнӗ Шупашкара 234-мӗш маршрутпа турттарать.
Троллейбуса руль умӗнче 27 ҫул ларакан водитель тытса пынӑ. Вӑл ӑнлантарнӑ тӑрӑх, транспортӑн тормозӗ ӗҫлеме пӑрахнӑ. Салонта 10 ҫын пулнӑ, ҫавӑн чухлех ҫын — маршрут микроавтобусӗнче. 46-64 ҫулсенчи икӗ хӗрарӑм-пассажир кӑштах суранланнӑ, вӗсем тухтӑрсенчен пулӑшу ыйтнӑ.
Водительсем иккӗшӗ те урӑ пулнӑ.
Элӗк районӗнчи Ваҫкаҫырминче (халӗ ку яла Мӑн Ямаш теҫҫӗ) пурӑнакан каччӑ кирек мӗнле ҫулпа та ҫӳрекен гусеницӑллӑ транспорт хатӗрленӗ. Ӳлӗмрен ҫак енӗпе производство пуҫарма ӗмӗтленет вӑл.
Транспорта Шупашкарти Трактор музейӗн директорӗ Альберт Сергеев (вӑл хӑй те Элӗк районӗнчен) асӑрханӑ. Ҫавӑн хыҫҫӑн ӑна музея пама сӗннӗ. Каччӑ килӗшнӗ.
Алексей Зорин вӑтам шкултан вӗренсе тухсан машина тӑвакансен техникумӗнче вӗреннӗ. Техникӑпа вӑл ачаран кӑсӑкланнӑ. Кирек мӗнле ҫулпа ҫӳреме пултаракан пӗрремӗш транспорта 19 ҫулта тума тытӑннӑ. Ун чухне икӗ ҫул тӑрӑшнӑ. Хальхинче ҫулталӑкра вӗҫленӗ. Техникӑна пухма вӑл Ютубри ӑстасене кура хӑнӑхнӑ. Техникӑпа пушӑ вӑхӑтра аппаланнӑ. Пухса хатӗрлеме 150 пине яхӑн тенкӗ тухса кайнӑ.
+9.3 °C