Вӑрнар район администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унти предприятисем производство калӑпӑшне ӳстерсе пыраҫҫӗ. Промышленность продукцийӗн калӑпӑшӗ кӑҫалхи тӑхӑр уйӑхра пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен 30,8 процент нумайланнӑ. Укҫа ҫине куҫарсан вӑл 12 миллиард та 271 миллион тенкӗпе танлашнӑ.
Уйрӑм предприятисене тишкерсен, «Август» фирмӑн Вӑрнарти хутӑш препаратсен савучӗ, «Чӑвашкабельмет», «Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ, «Вурнары Завод Сом» кӑтартӑва лайӑхлатнӑ.
Районти вӑтам шалу хисепӗ те ӳснӗ. Унтисем уйӑхсерен вӑтамран 21 пин те 227 тенкӗ те 90 пус илнӗ. Ку вӑл — кӑҫалхи сакӑр уйӑхри кӑтарту. Район администрацийӗнче ӗнентернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенчинчен шалу 4,6% хӑпарнӑ.
Ҫемьере ача ҫурлани – пысӑк телей. Ашшӗпе амӑшӗ, тӑванӗсем ун валли хитре ят шыраҫҫӗ. Ара, хӑшӗ-пӗри ятран ҫыннӑн пурнӑҫӗ мӗнле пулассине ӗнентерет вӗт. Паллах, Настя, Маша, Даша, Саша, Дима, Андрей, Алексей, Николай, Евгений, Марина йышши ятсем халӗ анлӑ сарӑлнӑ. Анчах хӑшӗ-пӗри хӑйӗн ачине тӗлӗнмелле ят хурать. Чӑнах та тӗплӗн шухӑшласах тӑваҫҫӗ-ши ҫак утӑма? Хӑшӗ-пӗришӗн хӑйне евер ят кулӑшла пек туйӑнать…
Тӗслӗхрен, Мускав ҫывӑхӗнчи Королев хулинче ашшӗпе амӑшӗ хӗрне Виагра тесе чӗнеҫҫӗ. Телейлӗскерсем ҫак ята мӗншӗн суйланине те ӑнлантарнӑ: пӗрремӗшӗнчен, ят илемлӗ, иккӗмӗшӗнчен, ача шӑпах ҫак препарата пула ҫут тӗнчене килме пултарнӑ, виҫҫӗмӗшӗнчен, вӗсем «ВИА Гра» ушкӑна питӗ кӑмӑллаҫҫӗ.
Анат Тагилта вара Раҫҫейри никама пӑхӑнманлӑх кунӗнче пӗр ҫемьере хӗр ҫут тӗнчене килнӗ. Ашшӗпе амӑшӗ савӑннипе пӗчӗкскере Россия ят хунӑ. Кӗскен тата йӑлтах ӑнланмалла.
Мускавра 1998 ҫултанпа хунӑ хӑйне евӗр ятсене тишкерсен ҫакӑ паллӑ: арҫын ачасене Дмитрий-Аметист, Матвей-Радуга, Николай-Никита-Нил, Граф, Дар, Иван-Коловрат, Меркурий, Кантогор-Егор, Март, Христамрирадос, Князь, Принц, Космос, Ангел, Ветер, Воля, Дельфин, Ярослав-Лютобор, Илья Богодар, Каспер Ненаглядный, Архип-Урал, Еремей Покровитель, Кит, Лука-Счастье, Саммерсет Оушен, Мононо Никита, Огнеслав, Будда-Александр, Господин, Мир ят хунӑ.
Хӗле хирӗҫ гриппа чирлекенсен йышӗ ӳссе пырать. Хальлӗхе тухтӑрсем чан ҫапмаҫҫӗ пулин те сисчӗвленмелли сӑлтав пур. Республикӑра 7 пин ытла ҫын чирленӗ. Ытти ҫулпа танлаштарсан, кӑтарту пысӑкрах.
Иртнӗ эрнери кӑтартупа танлаштарсан вара хисеп чакнӑ — 5,4 процент сахалрах. Ытларах Шупашкарта тата Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем чирлеҫҫӗ. 17 ҫул тултарман ачасем сахал мар: чирлисен 72,5 проценчӗ.
Лабораторире 9 ҫынна тӗрӗсленӗ. Вӗсенчен 3-шӗн — парагрипп вирусӗ, пӗрин — аденовирус.
Чирлес мар тесен тухтӑрсен сӗнӗвӗсене шута илмелле. Сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнмалла, урамра уҫӑлса ҫӳремелле. Ҫын кӗпӗрленекен вырӑнтан пӑрӑнма тӑрӑшмалла. Хамӑра хамӑр упрамаллах…
Ӗҫлетӗн-ӗҫлетӗн — ӗҫ укҫине вара тӳлемеҫҫӗ. Республикӑра шалу парӑмӗ темиҫе миллион тенкӗ пухӑннӑ. Кун пирки Чӑвашстат пӗлтерет.
Ҫак уйӑх пуҫламӑшӗ тӗлне парӑм 26 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Авӑн уйӑхӗнчипе танлаштарсан, ку хисеп 14 миллион тенкӗ чакнӑ.
Организацисем мӗншӗн шалу тӳлеймеҫҫӗ-ха? Ытларах чухне ку укҫа ҫуккипе ҫыхӑннӑ. Парӑмӑн ытларах пайӗ — ял хуҫалӑх предприятийӗсен. Ытларах Шупашкар ҫыннисем укҫасӑр лараҫҫӗ (16 миллион тенкӗ). Шупашкар районӗнче те парӑм виҫи пӗчӗк мар: 4,6 миллион тенкӗ.
Республикӑри 17 районпа 3 хулара ӗҫ укҫин парӑмӗ пачах ҫук.
Чӑваш Енре вилекен ҫынсем ҫуралнисенчен йышӗнчен пӗчӗкрех. Ку — савӑнмалли кӑтарту.
Кӑҫалхи 7 уйӑхра пирӗн республикӑра 11326 ача ҫуралнӑ. Вилнисен йышӗ пӗчӗкрех — 10900 ҫын.
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 29 ача ытларах кун ҫути курнӑ. Вилекен ҫынсен йышӗ вара чакнӑ — 127-ӗн сахалрах пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Ведомство хыпарланӑ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗнче 4145 ҫемьере пӗрремӗш ача ҫуралнӑ. Ҫынсем ытларах чухне юн ҫаврӑнӑшӗн чирӗсене, апат ирӗлтерекен тытӑм тата сывлав органӗсен чирӗсене пула вилеҫҫӗ. Инкекре куҫ хупакан та нумай. Кӑрлач-ҫурла уйӑхӗсенче 39 ача вилнӗ.
Тата ҫакна палӑртмалла: кӑҫал пӗрлешекенсен йышӗ чакнӑ. Ҫемье арканнӑ тӗслӗх вара нумайланнӑ.
Пӗтӗм Раҫҫейри «Таса алӑ» Коррупципе кӗрешекен общество приемнӑйӗ ҫӗршыври коррупци шайӗ пирки доклад пичетлесе кӑларнӑ. Документа ӗненес-тӗк, Чӑваш Ен коррупци енӗпе малтисен йышне кӗнӗ.
Пирӗн республика танлаштарӑмра 5-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех Ставрополь енӗ, Архангельск, Курган, Липецк, Чӗлепи, Белгород, Чулхула, Новосибирск, Тамбов облаҫӗсем, Мӑкшӑ Республики, Ингушети малтисен ретне лекнӗ. Ҫак регионсенче коррупци шайӗ 1,8 процентпа танлашнӑ.
Танлаштарӑма Мускав «ертсе» пырать. Унта ку кӑтарту 28,9 процентпа танлашнӑ. Унтан — Мускав облаҫӗ. Унта коррупци шайӗ — 5,6 процент.
Доклад авторӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, ытларах коррупци пирки суд тытӑмӗнче ҫӑхав нумай килет. Унтан — полицие, прокуратурӑна, следстви комитетне. Чи «таси» — ФСБ.
Сӗтевӗн вӑтам укҫи кӑҫал 809 пин тенкӗпе танлашнӑ. Унччен 613 пин тенкӗ пулнӑ.
Статистика органӗсем Чӑваш Енре пурӑнакансем епле пурӑннине ҫырма тухӗҫ. Ку ӗҫпе вӗсем ҫитес уйӑхра ҫине тӑрӗҫ.
Халӑхӑн пурнӑҫ условийӗсене пур енлӗн сӑнас тӗллевлӗ специалистсем 540 ҫемье пурнӑҫӗпе кӑсӑкланӗҫ. Вӗсенчен 297-шӗ хуларисем тесе пӗлтереҫҫӗ, 243-шӗ — ялтисем.
Ҫырса ҫӳремелли хуҫалӑхсене Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Улатӑр, Канаш, Ҫӗмӗрле тата Куславкка хулисенче, районсенчен Патӑрьел районӗнчи Ыхраҫырми ялӗнче, Вӑрнар районӗнчи Шинерте, Йӗпреҫ районӗнчи Шӑрттанта, Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Шелттӗмре, Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑратра, Муркаш районӗнчи Кашмашра, Вӑрмар районӗнчи Ҫиҫтӗпере, Шупашкар районӗнчи Чаканарта, Етӗрне районӗнчи Эмеккассинче палӑртса хунӑ. Камӑн пурнӑҫ условийӗ еплине ҫынсем каланӑ тӑрӑх ҫырса хурӗҫ.
Ҫак самантра мӗнпур суйлав участокӗнче суйлав малалла пырать: участоксем 20 сехетчен ӗҫлӗҫ. Хӑш суйлав участокне каймаллине пӗлменнисем валли, республикӑн влаҫ органӗсен официаллӑ сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Найди свой избирательный участок» (чӑв. Хӑвӑн суйлав участокне шыраса туп) ресурс ӗҫлет.
Республикӑн Тӗп суйлав участокӗ 15 сехет тӗлне пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Енре суйлавҫӑсен 41,74 проценчӗ суйланӑ. Районсемпе илсен цифрӑсем ҫапларах: Улатӑр районӗнче — 53,22%; Улатӑр хулинче — 41,35%; Элӗк районӗнче — 50,54%; Патӑрьел районӗнче — 66,35%; Вӑрнар районӗнче — 55,08%; Йӗпреҫ районӗнче — 53,65%; Канаш районӗнче — 54,04%; Канаш хулинче — 33,88%; Куславкка районӗнче —59,51%; Комсомольски районӗнче — 53,65%; Красноармейски районӗнче — 55,04%; Хӗрлӗ Чутай районӗнче — 55,32%; Сӗнтӗрвӑрри районӗнче — 45,77%; Муркаш районӗнче — 59,87%; Ҫӗнӗ Шупашкарта — 31,98%; Пӑрачкав районӗнче — 57,19%; Вӑрмар районӗнче —46,76%; Ҫӗрпӳ районӗнче — 53,32%; Шупашкарти Калинин районӗнче — 32,79%; Шупашкарти Ленин районӗнче — 32,46%; Шупашкарти Мускав районӗнче — 35,77%; Шӑмӑршӑ районӗнче — 63,21%; Ҫӗмӗрле районӗнче — 45,12%; Ҫӗмӗрле хулинче — 30,82%; Етӗрне районӗнче — 45,64%; Елчӗк районӗнче — 64,76%; Тӑвай районӗнче —65,43%; Шупашкар районӗнчи 37-мӗш округпа — 42,48%; Шупашкар районӗнчи 38-мӗш округпа — 45,25%; Канашри 37-мӗш округпа — 42,73%; Шупашкарти 38-мӗш округпа — 40,75%.
Чӑвашстат апат-ҫимӗҫ хакне черетлӗ хут тишкернӗ. Иртнӗ эрнере пахча ҫимӗҫ, сӗт юр-варӗ хакланнӑ. Ҫӗрулми, макарон таврашӗ вара йӳнелнӗ.
Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗ тӗлне хӑяр хакӗ 5 процент хакланнӑ, сӗт тата ҫӑмарта 3,6 процент ӳснӗ.
Ҫавӑн пекех хӑйма, пулӑ, услам ҫу, тулӑ ҫӑнӑхӗ, тӑпӑрчӑ, маргарин, пӗҫернӗ кӑлпасси, вермишель, сосиска, сарделька, канфет, чей, шурӑ эрех кӑштах хакланнӑ.
Ҫӗрулмине, кишӗре, сахӑра, вир кӗрпине, макарона вара 6 процент чакнӑ. Панулми, консерв, купӑста, сухан, рис, карамель, тип ҫу, тӑвар, печени те кӑштах йӳнӗрех халь.
Чӑвашстат ӗҫ укҫи парӑмӗсен кӑтартӑвне шутланӑ. Ҫур ҫулта парӑм темиҫе теҫетке миллион таран ӳснӗ-мӗн.
Ку енӗпе Канаш тата Шупашкар малта. Чӑвашстат специалисчӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач-авӑн уйӑхӗсенче ӗҫ укҫин парӑмӗ 40 миллион тенке ҫитнӗ.
Конкурс производствин процесӗнчи организацисенче парӑм 15 миллион тенке ҫитнӗ. Чылай компани ӗҫ укҫине мӗншӗн тӳлеменни те паллӑ: «кӗмӗл» ҫук. Палӑртма кӑмӑллӑ: республикӑри 19 районта тата 2 хулара парӑм пачах ҫук. Канашра вара ҫынсене пӗтӗмпе ӗҫ укҫи 20,7 миллион тенкӗ тӳлемен. Шупашкарта ку кӑтарту 14,7 миллион тенкӗпе танлашнӑ.
+12.5 °C