Чӑваш Енре туса кӑларакан мороженӑй Казахстана ӑсанать. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви Федерацин таможня тытӑмӗ хыпарлани тӑрӑх ӗнер пӗлтернӗ.
Раҫҫейрен ют ҫӗршывсене ӑсанакан мороженай калӑпӑшӗ 2019 ҫулта 7,2 процент нумайланнӑ. Ҫакӑнта Шупашкарти «Волга АЙС» предприяти тӳпи те пур. Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнченпе Шупашкарти предприяти Казахстана хӑйӗн продукцине 7,3 пин долларлӑх ӑсатнӑ.
Тӑватӑ ҫул каялла пирӗн ҫӗршывран мороженӑя 24 ҫӗршыва ӑсатнӑ, кӑҫал ҫак хисеп 37 ҫӗршывпа танлашнӑ. Пысӑк импортерсенчен пӗри — Казахстан, иккӗмӗш вырӑнта – Монголи, виҫҫӗмӗшӗнче — Украина. Раҫҫей мороженӑйӗ Канадӑпа АПШна та, Китайпа Сенегала та ӑсанать. Мороженӑй туса илекенсем Европӑри ҫӗршывсемпе те туслӑ ҫыхану тытаҫҫӗ.
Ялта тухтӑр пулса ӗҫлес текенсене ҫула кура тиркемӗҫ. Ҫулланнӑ тесе халӗ те хурламан-ха шурӑ халатлисене. Анчах «Земство тухтӑрӗ», «Земство фельдшерӗ» программӑсемпе усӑ курас тесен специалистсен ҫулне пӑхнӑ. Ялта ӗҫлеме вырнаҫас текенсене малашне пурне те укҫа парса хавхалантарӗҫ. Кунта сӑмах 50 пин ҫын таран пурӑнакан ялсемпе район центрӗсене каякансем пирки сӑмах пырать. Ҫак ыйтӑва ӗнер Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче тишкернӗ.
ЧР Сывлӑх сыхлав министерстви халӗ 411 врач ҫитменнине пӗлтерет, медицина сестрисем те пурӗ 294 ҫын кирлӗ.
Ҫула кура чарӑва пӑрахӑҫласан «Земство тухтӑрӗ», «Земство фельдшерӗ» программӑсемпе 1200 врачпа 250 ытла фельдшер усӑ курайӗ. Хальлӗхе ҫак программӑсемпе 460 врачпа 50-а яхӑн фельдшер ӗҫе вырнаҫнӑ.
Шупашкарӑн ҫитес ҫулсенчи социаллӑ аталану прогнозне тунӑ. Ҫак хисепе ӗненес тӗк, 2024 ҫулта Чӑваш Енӗн тӗп хулинче 519 пин ҫын пурӑнмалла.
Кӑҫал Шупашкарта 507,6 пин ҫын пурӑннине палӑртнӑ, 2020 ҫулта - 510,2 пин ҫын, 2024 ҫулта 519,1 пин ҫын пурӑнмалла-мӗн. Чӑвашстат Шупашкар хула округне тата Шупашкал хулине уйӑрса ҫын шутне шутланӑ. Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне республикӑн тӗп хулинче 495 пин те 317 ҫын пурӑннӑ, хула округӗнче вара – 505 пин те 800 ҫын.
Юлашки вӑхӑтра ҫынсем лавккара ҫӑкӑр, шӑрпӑк тавраш туяннӑ чух та банк карттипе тӳлеҫҫӗ. Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Раҫҫей Перекет банкӗн Атӑл-Вятка банкӗн пресс-центрӗнче.
Банк карттипе татаӑлакансен йышӗ пирӗн ҫӗршывра кӑҫалхи виҫҫӗмӗш кварталта пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтринчен 5 процент йышланнӑ. Ҫав вӑхӑтрах чекӑн вӑтам хакӗ чакса пырать. Ҫакӑ ҫынсем карттӑпа пур ҫӗрте те усӑ курма ӑнтӑлнипе ҫыхӑннӑ. Ҫӑкӑр лавккинче те, пахча ҫимӗҫ сутакансем патӗнче те карттӑпа тӳлеме май пур.
Кашни 20-мӗш ҫын аллӑн укҫа тыттарас вырӑнне карттӑ туртса кӑларать. Ҫипуҫ туянакансенчен маларах 5 проценчӗ карттӑпа усӑ курнӑ, халӗ — 66 проценчӗ.
Хӑна ҫурчӗсенче вара карттӑпа тӳлесси 1 процент чакнӑ. Анчах ҫакӑ вӑхӑтлӑх тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Сирӗн кӳршӗсем ырӑ кӑмӑллӑ-и? Раҫҫейри Domofond.ru специалисчӗсем ҫакна тишкернӗ. Вӗсем пӗтӗмпе 200 хулари кӳршӗсене тӗпченӗ. Танлаштарӑмра Шупашкар 66-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Эппин, пирӗн патри кӳршӗсем ытлах ырӑ кӑмӑллӑ мар.
Кун пек тӗпчеве пӗлтӗр те ирттернӗ. Кӑтарту кӑҫал улшӑнманпа пӗрех – 0,1 балл ҫеҫ пысӑкрах.
Чи ырӑ кӑмӑллӑ кӳршӗсем Грозный хулинче, Томск облаҫӗнчи Северск хулинче, Калининград облаҫӗнчи Гурьевск хулинче пурӑнаҫҫӗ. Чи юлашки йӗркесене Якутск, Чӗлепи облаҫӗнчи Златоуст хули, Коми Республикинчи Воркута хули йышӑннӑ.
Чӳк уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Чӑваш Енри мӗнпур районта этнографи диктантне ҫырассине Чӑваш халӑх сайчӗ https://www.chuvash.org/news/23374.html|пӗлтернӗччӗ__. Аса илтерер: ку акци Раҫҫейре пурӑнакан халӑхсем пирки мӗн пӗлнине тӗрӗслеме май парать.
Пирӗн тӑрӑхра унта 3179 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем 53 лапамра диктант ҫырнӑ. Регионти вӑтам балл 57,8-пе танлашнӑ. Диктант ҫырнисен вӑтам ҫулӗ — 27. Чи асли 81 ҫулта, чи кӗҫӗнни 8-та пулнӑ.
Диктант 30 ыйтуран тӑнӑ: 20-шӗ — федерацин пур субъекчӗ валли пӗр йышшисем, тепӗр 10-шне регионсен хӑйне евӗрлӗхне шута илсе хатӗрленӗ. Пӗлӗве тӗрӗслеме 45 минут панӑ. Хуравсемпе 100 балл пухма май килнӗ.
Хӑйсен пӗлӗвне хаклас тесен диктант авторӗсем Пысӑк этнографи диктанчӗн официаллӑ сайтӗнче www.miretno.ru онлайн-мелпе ҫырма пултараҫҫӗ. Тӗрӗслев чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗччен пырӗ.
«Кӗпӗрнаттӑрсен наци танлаштарӑмӗ» пичетленнӗ. Хальхинче регионсен пуҫлӑхӗсен авӑн-юпа уйӑхӗсенчи ӗҫ-хӗлне хакланӑ. ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев танлаштарӑмра 7 йӗрке хӑпарнӑ. Унччен вӑл 67-мӗш йӗркере пулнӑ тӑк халӗ – 60-мӗш.
Кӑҫал республикӑра ҫӗрулми ӑнса пулнӑ, тыр-пул та тухӑҫӗпе савӑнтарнӑ. Кунсӑр пуҫне республикӑна федераци хыснинчен 10 миллиард тенкӗ килнӗ. Ҫаксем Элтепере танлаштарӑмра ҫӳлелле хӑпарма пулӑшнӑ та.
Аса илтерер: ҫитес ҫул республикӑра Элтепере суйламалла. Михаил Игнатьев ку пукана 2010 ҫултанпа йышӑнать. Экспертсен шухӑшӗпе, ҫитес суйлавра вӑл ку должноҫе йышӑнаймӗ.
Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ ҫивӗч респираторлӑ вирус инфекцийӗпе чирлекенсен йышне тишкернӗ. Ҫав амакпа Шупашкар хулинче (100 пин ҫын пуҫне 647,14 ҫын), Ҫӗмӗрлере (347,4), Шупашкар районӗнче (326,5) уйрӑмах йышлӑ аптӑраҫҫӗ.
Юпа уйӑхӗн 18-24-мӗшӗсенче Чӑваш Енре ҫивӗч респираторлӑ вирус инфекцийӗпе чирлисене 4464 тӗслӗхе шута илнӗ. Унчченхи эрнеринчен ҫак йыш 6,5 процент нумайланнӑ.
0-2 ҫулсенчисем хушшинче ҫак цифра 4,5%, 15-17 ҫулсенчисем хушшинче 2,9%, аслисем хушшинче 21,6% йышланнӑ. Ҫав вӑхӑтрах 3-6 лет ҫулхисем чирлесси 2,1% чакнӑ, 7-14 ҫулхисем – 4,8%.
Ҫивӗч респираторлӑ вирус инфекцийӗпе чирлӗ 110 ҫынна иртнӗ эрнере пульницӑна вырттарнӑ. Вӗсенчен 97-шӗ — 17 ҫула ҫитмен ачасем.
Чӑваш Енре пурӑнакансен 70,6 процентне укҫа-тенкӗ апат-ҫимӗҫ тата ҫипуҫ туянма ҫеҫ ҫитсе пырать. Ҫапла пӗтӗмлетнӗ Росстат. Ку хыпара РБК пӗлтернӗ.
Чӑваш Ен ҫак кӑтартупа Раҫҫейре иккӗмӗш йӗркере. Пирӗн тӑрӑхринчен начартарах пурӑнакансем — Ингушетинче. Унта халӑхӑн 78,8 процентне укҫа-тенкӗ апат-ҫимӗҫ тата ҫи-пуҫ туянма ҫеҫ ҫитсе пырать.
Чылай вӑхӑт усӑ курмалли тавар (компьютер, холодильник, кӗпе ҫумалли машина, сӗтел-пукан тата ытти) туянма укҫа ҫитмен ҫемьесен йышӗ кӑҫал пирӗн ҫӗршывра пӗлтӗрхинчен нумайланнӑ. Иккӗмӗш кварталта Раҫҫейри ҫемьесенчен 49,4 проценчӗ ҫав йыша кӗнӗ. Унчченхи ҫулхи ҫав тапхӑртинчен ҫак хисеп 0,6 процент нумайланнӑ. Канма каясси, пурнӑҫри ытти ырлӑхпа усӑ курасси пирки ҫав ҫемьесен ӗмӗтленесси ҫеҫ юлать.
Раҫҫей Сывлӑх сыхлав министерстви эрех ӗҫнине пула вилекенсен йышӗ сахалланнине ӗнентерет.
Специалистсем 2010 ҫулхипе танлаштарнӑ. Эрех ӗҫнине пула тӗрлӗ чире кайса пурнӑҫран уйрӑлнисен йышӗ 2010 ҫултинчен 30 процент чакнӑ. 2018 ҫулта кун пеккисем 100 пин ҫын пуҫне вилнин хисепӗ 33,2-пе танлашнӑ. Цифрӑсене Раҫҫей Сывлӑх сыхлав министерстви юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пӗлтернӗ. Ведомство цифрисене «РИА Новости» информаци агентстви илсе кӑтартнӑ.
Эрех ӗҫнипе чире кайса вилнисен хисепӗ 2016 ҫултанпа 13,5 процент чакнӑ.
Тулаш сӑлтава пула пурнӑҫран уйрӑлнисен йышӗ те чакнине ӗнентереҫҫӗ. 2010 ҫултанпа ку хисеп 35 процент пӗчӗкленнӗ.
Маларах Раҫҫей Сывлӑх сыхлав министерстви алкоголизма пула чи йышлӑ чирлекен регионсене палӑртнӑ. Ун пек ҫынсем пӗлтӗр Чукотка автономи округӗнче йышлӑ пулнӑ.
+26.3 °C