Шупашкарти Алексей Дюжев актер Донбаса пӗрре мар кайса килнӗ. Ахаль кайман вӑл унта. Алексей унти ҫынсем валли гуманитари пулӑшӑвӗ илсе каять.
Актер Донбаса каллех кайма хатӗрленет. Хальхинче вӑл унти ачасене Ҫӗнӗ ҫулпа саламласшӑн. Алексей ҫынсене акцие хутшӑнма чӗнсе калать. Вӑл ачасем валли теттесем, пылак ҫимӗҫсем, канцтаварсем, Ҫӗнӗ ҫул костюмӗсем, тумтир пухать. Кашни япалана вӑл хӑйех ачасене тыттарӗ.
Алексей Донбаса пӗчченех каять. Вӑл ыркӑмӑллӑх акцийӗсене пӗрре мар хутшӑннӑ. Алексей хальхинче те унта хӑйӗн урапипе кайӗ.
Раҫҫей премьер-министрӗ Дмитрий Медведев филиппинсене упа парнеленӗ. Чӗррине мар. Бронзӑран ӑсталанине.
530 килограмм таякан, шӑратса тунӑ скульптурӑна Дмитрий Медведев Азипе Лӑпкӑ океан саммичӗ умӗн парнеленӗ. Упа енсем килӗштерсе ӗҫлес шухӑшлине палӑртакан символ тесе хакламалла.
Паркра вырнаҫтарма ятарласа хатӗрленӗ монумент авторӗ — Раҫҫей скульпторӗ Виталий Шанов. Виталий шанов Мускаври Суриков ячӗллӗ ӳнер институтне вӗренсе пӗтернӗ. Унӑн ӗҫӗ Дарвин ячӗллӗ патшалӑх музейӗнче упранаҫҫӗ. Раҫҫейри, Германири, Австририри уйрӑм коллекционерсен аллинче те унӑн ӗҫӗсем пур-мӗн.
Ҫамрӑк скульпторӑн ҫак ӗҫне Азипе Лӑпкӑ океан саммичӗн форумӗн пахчинчи хисеплӗ ҫӗре вырнаҫтарнӑ. Пахчана Азипе Лӑпкӑ океанӑн саммичӗн тӑваттӑмӗш форумӗ тӗлне Манилта вырнаҫтарнӑ.
Тӑвай районӗнчи вулавӑшра кӗнеке-билигвсем пур-мӗн. Вырӑссен тата ют ҫӗршыври паллӑ классиксен кӑларӑмӗсене, икӗ чӗлхепе тухнӑскерсене, вулавӑша парнеленӗ.
Тӑвайри тӗп вулавӑша кунашкал 69 кӗнеке килсе ҫитнӗ. Вулавӑш Анна Ахматовӑн вырӑсла тата итальянла тухнӑ сӑвӑсене пуххипе, Михаил Лермонтовӑн вырӑсла, пӑлхарла, венгрла, грекла, испанла, итальянла тата ытти чӗлхепе пичетланнӗ «Демон» кӗнекипе пуянланнӑ. Ҫавӑн пекех ҫӳлӗксем ҫинче Австри, Германи, Швейцари ҫыравҫисен хайлавӗсем вырӑн тупнӑ. Вӗсене Михаил Рудницкий куҫарнӑ.
Икӗ чӗлхеллӗ кӗнекесене ҫӗртме уйӑхӗнчех парнеленӗ. Унпа ытларах шкулта вӗренекенсем усӑ кураҫҫӗ. Акӑлчанла ытларах вулаҫҫӗ-мӗн.
«Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрне Инди тата Раҫҫей деятелӗсене халалланӑ вырӑсла, акӑлчанла кӗнекесем парнеленӗ.
Ку шӑпах Литература ҫулталӑкӗнче пулни ахальтен мар. Культурӑпа курав центрӗн ӗҫченӗсем илемлӗ тата публицистика хайлавӗсене парнеленӗшӗн питӗ савӑннӑ. «Рабиндранант тагор» монографи Индири пултаруллӑ, Нобель премине тивӗҫнӗ шухӑшлавҫӑ пирки каласа кӑтартать. Л.Серастоновӑн «Пушкин» романлӑ сонечӗ (Уолтэр Мэй куҫарнӑ) аслӑ вырӑс поэчӗн биографийӗ пирки каласа кӑтартать. А.Шифман публицистика хайлавӗ Индири Лев Толстой вӑхӑтне, вӑл Раджив Гандипе туслӑ пулнине ҫутатать.
Парнеленӗ кӗнекесем ҫавӑн пекех Инди экономики, икӗ ҫӗршыв хушшинчи хальхи аталану пирки каласа кӑтартаҫҫӗ.
Сӑмах май, 2005 ҫулта «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче Инди культурин центрӗ уҫӑлнӑ.
Пӗтӗм тӗнчери музейсен кунӗнче Куславкка районӗнчи Энтри Пасар ялӗнчи вулавӑшра хӑйне евӗр акци иртнӗ. Ҫак кун ял халӑхӗ вырӑнти музее тӗрлӗ япала парнелеме пултарнӑ.
Аялти Улмалуй ялӗнче пурӑнакан Василий Никитич Шикарев мезее алӑпа авӑртмалли арман парнеленӗ. Вӑл унӑн амӑшӗн Мария Ивановнӑн пулнӑ. Ӗлӗк кунашкал хатӗр кашни килтех пулнӑ. Унпа ытларах чухне тырӑ авӑртнӑ.
Кун пек арман икӗ пайран тӑрать. Ӑна хурӑнран, хӑш чухне юманран, вӗренерен хатӗрлеҫҫӗ, сийне металл пластинӑсем ҫапаҫҫӗ. Унпа тырра темиҫе хут авӑртса ҫӑнӑх та тума пулать.
Василий Никитич ачасем ӗлӗкхи япаласемпе ҫитӗнекен ӑру паллаштӑр тесе ӑна музее парнеленӗ. Энтри Пасар ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.Скворцова вара музее стерилизатор, кантӑк шприцсем, йӗпсем йӑтса килнӗ.
Ҫу уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев Чӑваш наци музейне Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ май асӑнмалӑх укҫа пуххи парнеленӗ.
Раҫҫейри «Ҫӗнтерӳ» йӗркелӳ комитечӗ йышӑннипе, РФ Президенчӗ ҫирӗплетнипе Санкт-Петербургри укҫа ҫапакан ҫурт «Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул» асӑну пуххи кӑларнӑ. Унта вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче тата хыҫҫӑн йышӑннӑ СССР патшалӑх наградисене сӑнланӑ.
Пухӑра — наградӑсен миниатюрлӑ 42 ӗлки. Ӑна хатӗрленӗ чухне историе кӗрсе юлнӑ, Санкт-Петербургри укҫа ҫапакан ҫуртри Минцпӳлӗмре тата архивра упранакан инструментпа усӑ курнӑ.
Кунашкал пухӑсене ҫынсене патриотлӑх воспитанийӗ парас ӗҫе хастар хутшӑнакан, ветерансен социаллӑ экономика ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен организацисен ертӳҫисене те панӑ.
Чӑваш наци музейне парне кӳнӗ хыҫҫӑн Михаил Игнатьев Пӗтӗм Раҫҫейри «Ҫӗнтерӳ сиренӗ» акцие хутшӑннӑ.
«Вулавӑшӑн тӗп пуянлӑхӗ — кӗнекесем», — тесе шухӑшлать Каҫал тӑрӑхӗнчи Л. Морозова библиограф.
Кнеке шутне ӳстерес тӗллевпе вӑл тӑрӑхра кашни ҫул «Библиотекӑна кӗнеке парнеле» акци ирттернине пӗлтерет. Унта район ҫыннисем хастар хутшӑнаҫҫӗ. Вӗсем нумай кӗнеке парнеленӗ. Акӑ, ҫак кунсенче ҫеҫ Хирти Сӗнтӗр ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Иван Михайлов районти тӗп вулавӑша парнесемпе ҫитнӗ.
Чӑваш халӑхӗн тулли историйӗпе паллаштаракан «Деревня Беззубино» кӗнеке виҫӗ пайран тӑрать. «Ӗмӗрсен ҫути» («Летопись веков») кӗнекере чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗркине, пурнӑҫне туллин ҫутатнӑ. «Чӗкеҫсем» кӗнекене те вулакансем хаваспах алла илессе шанаҫҫӗ. Вӑл тӗрлӗ калавпа пуян-мӗн.
Чӑваш Республикин паллӑ таврапӗлӳҫине, нумай кӗнеке авторне Иван Никоноровича парнешӗн библиотекарьсем тав тунине пӗлтереҫҫӗ.
Ҫак кунсенче Чӑваш Ене Кӑркӑстан хӑнисем килнӗ. Ахаль мар — ӗҫпе. Михаил Игнатьев вӗсемпе тӗл пулса ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явнӑ.
Хӑнасем Шупашкарти темиҫе предприятие ҫитсе курнӑ, усламҫӑсемпе тӗл пулнӑ.
Кӑркӑстан Правительствин элчи Мамасалы Акматов кунта туса кӑларакан процукцин 80 проценчӗ хӑйсем патӗнче кирлине палӑртнӑ.
Кӑркӑстанри «Нур» акционерсен уҫӑ обществин президенчӗ Абдыжапар Тагаев ҫапла каланӑ: «Юнашар — Узбекистан, Тукрменистан. Вӗсем газ кӑлараҫҫӗ. Анчах кӑмӑл ытларах Раҫҫей патне выртать, эпир сирӗнпе пӗр чӗлхе тупрӑмӑр».
Хӑнасем хӑйсем патӗнче Чӑвашри суту-илӳ представительствине уҫма сӗннӗ. Тӗслӗхрен, вӗсене Трактор савучӗн тата «Яхтинг» фирмӑн продукцийӗ кӑсӑклантарать.
Хӑнасем ЧР Элтеперне тата республикӑри усламҫӑсене Кӑркӑстанра ҫӗртме уйӑхӗнче иртекен бизнес канашлӑвне чӗннӗ. Шупашкарпа Кӑркӑстанри Джалал Абад хула туслашма пултараҫҫӗ. Леонид Черкесов документсене хатӗрлени пирки пӗлтернӗ.
Уйрӑмах вӗренӳ ҫинче те чарӑнса тӑнӑ. Кӑркӑстанра пирӗн ҫамрӑксене йышӑнма хатӗр-мӗн. Вӗсене Чӑвашри аслӑ шкулсем те кӑсӑклантарнине палӑртнӑ.
Ҫак кунсенче чӑваш ЧНК хастарӗ, «Дентамед» акционерсен хупӑ обществин тӗп тухтӑрӗ Юрий Зорин ҫур ӗмӗрне паллӑ тунӑ. Ӑна «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медалӗпе чыслани пирки эпир ӗнер пӗлтернӗччӗ.
Юрий Александрович Чӑваш наци конгресӗн «Сывӑ наци» комитетне ертсе пынӑ май ҫамрӑк ӑрӑва спортпа явӑҫтарас енӗпе ырми–канми ӗҫлени пирки ӗнентерет ЧНКн пресс-служби. Вӑл тӑрӑшнипе ялӗсемпе хуласенче спорт ӑмӑртӑвӗсем иртеҫҫӗ иккен. Пирус туртнин, эрех ӗҫнин тата ытти усал япала сиенӗ пирки Юрий Зорин вӗренӳ учрежденийӗсенче усӑллӑ калаҫусем нумай ирттерет-мӗн.
2007 ҫулта Юрий Александровича Куслакка ентешлӗхӗн ертӳҫине суйланӑ. Ю. Зорин тӑрӑшнипех пӗлтӗр Куславкка районӗн сумлӑ энциклопедийӗ кун ҫути курнӑ иккен.
ЧНК президенчӗ Николай Угаслов, президиумӑн пайташӗсем тата ӗҫ тӑвакан комитет Зорина ҫур ӗмӗрхи юбилейпа саламласа шупӑр парнеленӗ, малашне те пархатарлӑ та яваплӑ ӗҫӗнче хастар пулма суннӑ.
Елчӗкри тӗп вулавӑшра кӗнеке фончӗн ҫӳлӗкӗсем парнеленӗ кӗнекесемпе ҫулран-ҫул пуянлансах пыни пирки вулавӑш ӗҫченӗсем пӗлтереҫҫӗ.
Нумаях пулмасть Чӗмпӗрти чӑвашсен «Канаш» хаҫат редакторӗ Николай Ларионов Анатолий Григорьевич Дмитриев-Ырьят «Хӑмӑшлӑха путнӑ кӗмӗл уйӑх» кӗнекине Елчӗк районӗнчи кашни вулавӑша парнеленӗ.
А.Г. Дмитриев-Ырьят — «Канаш» хаҫат лаҫҫинче вӑй илсе аталаннӑ чи малтанхи авторсенчен пӗри. Вӑл 1949 ҫулта Тутарстанри Пӑва районне кӗрекен Раккасси ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. 1966 ҫулта кӳршӗри Элшелӗнче вӑтам шкул пӗтернӗ. 1968–1970 ҫулсенче Сахалинта хӗсметре тӑнӑ. Кун хыҫҫӑн пилӗк ҫул хушши Хирти Кушкӑ ялӗнче учительте ӗҫленӗ. 1975–1977 ҫулсенче Шупашкарта партшкул пӗтерсе тухать. 1977–1982 ҫулсенче хӑй ҫуралса ӳснӗ Раккассинче ачасене вӗрентет. 1984 ҫулта Чӗмпӗр хулине куҫса каять, унта тӗрлӗ организацире ӗҫлет. 1990 ҫултан унти «Канаш» хаҫатра вӑй хурать.
Вулавӑш ӗҫченӗсем Николай Ларионова чунтан тав тунӑ.
-1.7 °C