Куславккара чӑваш драматургне, прозаикне Никифор Мраньккана халалланӑ палӑк лартнӑ. Чӑннипе, палӑка 1977 ҫултах вырнаҫтарнӑ. Анчах вӑл 40 ҫулта кивелнӗ.

Ҫак кунсенче палӑка ҫӗнетсе ҫӗнӗрен уҫнӑ. Никифор Мранькка «Ӗмӗр сакки сарлака» роман-эпопейӑпа палӑрнӑ. Пурнӑҫӗ ҫӑмӑл пулман унӑн. Пуҫламӑш шкултан вӗренсе тухсан Мускава киносценаристсен курсне кайнӑ. Унтан тӑван тӑрӑха таврӑнсан Чӑваш кинохроника студийӗнче ӗҫленӗ, унтан – хаҫатра редакторта. Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи пуҫлансан фронта тухса кайнӑ. Димобилизациленсен «Ӗмӗр сакки сарлака» роман ҫырма пуҫланӑ. Унпа вӑл темиҫе ҫул ӗҫленӗ.

Ҫыравҫӑн палӑкне ҫӗнетес шухӑш Пушкӑртсан чӑвашӗсен ҫуралнӑ. Пӗлтӗр вӗсем Никифор Мраньккан вилтӑпри ҫинче пулса курнӑ, ҫавӑн чухне ҫӗнӗ палӑк лартмалли пирки калаҫнӑ. Ӗҫне ҫийӗнчех тунӑ – укҫа пухнӑ.

Шупашкарта ШӖМ ҫурчӗ умне палӑк лартӗҫ. Ӑна Совет Союзӗн Геройне Алексей Логинова халаллӗҫ. Нумаях пулмасть ун ятне ҫӗнӗ урама парасси пирки те сайтра пӗлтернӗччӗ.

Аса илтерер: Алексей Логинов – Хӗрлӗ Чутай районӗн ҫынни. Вӑрҫӑччен вӑл шалти ӗҫсен органӗнче ӗҫленӗ, милиционер-счетовод пулнӑ. 1941 ҫулта фронта кайнӑ. Ентешӗмӗр 1943 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче паттӑрла вилнӗ. 1944 ҫулхи кӑрлачӑн 15-мӗшӗнче СССР Аслӑ Канашӗн Президиумӗ Указӗпе ӑна Совет Союзӗн Геройӗн ятне панӑ.

Палӑка ӑҫта лартассине палӑртнӑ. Ӑна ЧР ШӖМӗпе медсанчаҫ ҫурчӗсен хушшине вырнӑстарӗҫ. Халӗ вара ШӖМ тата Шупашкар хула администрацийӗ палӑк мӗнле пуласси пирки шухӑшлать.

Мемориала Полици кунӗ тӗлне – чӳк уйӑхӗн 10-мӗшӗ – лартма палӑртнӑ.

Чӑваш литературин никӗслевҫи Константин Иванов ҫуралнӑранпа 128 ҫул ҫитнине халалласа поэтӑн Шупашкарти Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ патӗнчи палӑкӗ умне чечек хунӑ.

Унта Чӑваш Енӗн культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Константин Яковлев, министр ҫумӗ Елена Чернова, министерствӑн структура пайӗсен ертӳҫисем, поэтсемпе литераторсем, театрпа концерт учрежденийӗсен пуҫлӑхӗсем, пултарулӑх интеллигенцийӗ, вӗренекен ҫамрӑксем хутшӑннӑ.

Мероприятие уҫнӑ чух сӑмах каланисенчен пӗри, Валерий Туркай, Константин Иванова юратасси ҫулсерен вӑйланса пынине палӑртнӑ. Константин Яковлев вара К. Иванов кӗске ӗмӗрне асра хӑвармалла пурӑнса ирттернине асӑнса хӑварнӑ. Мероприяти хӑйне евӗр флешмобпа вӗҫленнӗ.

Кӑҫал ҫурла уйӑхӗнче Севастопольте хулана фашистсенчен хӳтӗленӗ чухне пуҫ хунӑ чӑвашсене халалланӑ палӑк лартӗҫ. Ку ыйтӑва ЧР Патшалӑх Канашӗнче сӳтсе явнӑ.

Вӑрҫӑра, 1941-1944 ҫулсенче, Севастополь хулине хӳтӗленӗ тата ирӗке кӑларнӑ чухне ҫухатнӑ ывӑлӗсемшӗн кулянакан амӑшне сӑнланӑ скульптура авторӗ – Владимир Нагорнов. Монументӑн аялти пайӗнче пуҫ хунӑ ҫынсен ячӗсене ҫырӗҫ. Палӑк 3,5 метр ҫӳллӗш пулӗ, ӑна Балаклава районӗнче вырнаҫтарӗҫ.

Патшалӑх Канашӗн Председателӗ Валерий Филимонов кунашкал палӑк пӗрремӗш хут пулассине палӑртнӑ, дупутатсене укҫа-тенке нимелле пухнӑ ҫӗре хутшӑнма чӗнсе каланӑ. Хальлӗхе 1 миллион тенкӗ пухнӑ, тепӗр 3 миллион тенкӗ кирлӗ. Укҫа ытларах хывакансен йышӗнче - Валерий Филимонов тата Николай Угаслов. Вадим Николаев сенатор та вӗсенчен юласшӑн мар.

Палӑка Акатуйра уҫасшӑн. Севастопольти уява Чӑваш Енрен делегаци кайӗ.

Паян Красноармейски районӗнчи Хусакассинче палӑк уҫӑлнӑ. Астӑвӑм паллине Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене хисеплесе вырнаҫтарнӑ. Палӑка уҫма тӳре-шара та хутшӑннӑ.

Палӑка уҫакан ял ҫыннисем патне Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ – ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов ҫитнӗ. Вӑл паян Красноармейски районӗнче ӗҫлӗ ҫул ҫӳревпе пулнӑ. Хусакассине вице-премьер район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе Александр Кузнецовпа кайнӑ.

Хусакассинчен вӑрҫа 87 ҫын тухса кайнӑ, вӗсенчен 40-ӗшӗ ҫеҫ каялла таврӑннӑ. Пуҫне вӑрҫӑ хирӗнче хунисене асӑнса палӑк лартни вӗсене хисеп туни пулать те.

Ун пек палӑксем, сӑмах май, республикӑри тата ултӑ вырӑнта уҫӑлмалла. Ҫакна Сергей Артамонов пӗлтернӗ.

Шупашкарти Анне палӑкӗ таврашӗнчи фонтансемлӗ бассейна юсама вӑхӑт ҫитнӗ. Ҫавна май патшалӑх саккасӗсен порталӗнче унта строительство ӗҫӗсем ирттерме саккас вырнаҫтарнӑ. Кун ҫинчен «Хула пирки» портал хыпарлать.

Хайхи саккаса «Инженерная защита» текен организаци тӑратнӑ. Контрактӑн хакӗ — 19689886,27 тенкӗ. Саккаса пурнӑҫа кӗртнӗ май конкурсра ҫӗнтернӗ фирмӑн ҫак укҫапа фонтанлӑ бассейнӑн гранит плитисене хӑйпӑтмалла, бассейна кивӗ бетон юлашкисенчен тасатмалла, унӑн стенисене штукатурка туса якатмалла, гидроизоляци, герметика ӗҫӗсене пурнӑҫламалла, хунарсем патне пралук кармалла тата гранит плитасене ҫӗнӗрен хумалла.

Палӑртса хӑварар, строительсен мӗн пур ӗҫе кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗччен вӗҫлемелле.

Иккасси шкулӗ. Н. Плотников тунӑ сӑн

Шупашкар районӗнчи Иккассинчи шкула вырӑнти пӗлтерӗшлӗ истори палӑкӗсен статусне парасшӑн. Кун пирки кӑшт маларах «Правда ПФО» интернет-хаҫат пӗлтернӗччӗ.

Вӑл шкулта Николай Шупуҫҫынни сӑвӑҫ, Федор Павлов композитор пӗлӳ илнӗ. Тӑван халӑхӑмӑра ҫутта кӑларакан Иван Яковлев ҫине тӑнипе уҫнӑ ӑна.

Унта паян «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Ҫамрӑксен хаҫачӗн» корреспонденчӗ Елена Атаманова пулнӑ. Асӑннӑ кӑларӑм Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 170 ҫитнине халалласа «Иван Яковлев уҫнӑ шкулсем» ҫӗнӗ рубрика уҫасшӑн.

Хаҫатҫӑ «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «шкул ҫурчӗ паянхи кун та ҫирӗп. 1997–1999 ҫулсенче вӑл вӗренекенсене хӑйӗн ытамне ҫӗнӗрен йышӑннӑ. Ҫурта ӗлӗкхилле кӑмака хутса ӑшӑтнӑ».

Чӗмпӗрте пурӑнакан Николай Кондрашкин кӳлепеҫӗ чӑвашсен мӑн аслашшӗсем шутланакан пӑлхарсен Аслӑ Пӑлхар патшалӑхне никӗсленӗ Купрат Эльпуҫа /патшалӑх ертӳҫине/ асӑнса Шупашкарта палӑк лартма сӗнет иккен. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журналӗн ҫак уйӑхри номерӗнче Николай кондрашкинпа пичетленӗ интервьюра пӗлтернӗ.

Бюст-палӑк лартма Купрат ханӑн сӑнӗ хатӗр-мӗн. Ӑна Чӑваш Ене илсе те килнӗ. Яваплӑ вырӑн йышӑнакан тӳре-шара ҫав палӑка лартма йышӑну тусан ӗҫ каймалла тенӗ.

«Ӑна Шупашкар районӗнчи Станьялта лартас шут пур. Вырӑнти истори музейӗпе калаҫса татӑлнӑ темелле. Купрата пысӑк палӑк вара Шупашкарта лартмалла. Ӑна Тутарстанри Пӑлхар хулинче, Фанагорире /Краснодар крайӗ/ е Туна шывӗ ҫинчи Пӑлхар ҫӗршывӗнче лартас текенсем те пур», — тенӗ кӳлепеҫӗ журнала.

Паян — паллӑ поэтӑмӑр Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑ кунӗ. Ҫут тӗнчене вӑл 1899 ҫулта килнӗ. Ҫак кун Шупашкарти палӑк патӗнче яланах халӑх пухӑнать — чӑваш халӑхӗн хастарӗсем кӑҫал та ҫак лаптӑка пуҫтарӑнчӗҫ. Ҫамрӑксем те пурччӗ, тӳре-шара та.

Уява Валери Туркай халӑх поэчӗ ертсе пычӗ. Тухса калаҫакансен йышӗнче ЧППУ ректорӗ Владимир Иванов, паллӑ чӑваш поэчӗсем Раиса Сарпи, Юрий Сементер, чӑваш халӑх ҫыравҫи Анатолий Кипеч, ЧНК вице-президенчӗ Тимӗр Тяпкин, Петӗр Хусанкай ывӑлӗ Атнер Хусанкай тата ыттисем тухса сӑмах каларӗҫ. Чӗлхе ыйтӑвне те хускатрӗҫ — Мускав тӳри-шарисен политикипе килӗшменни пирки пӗлтерчӗҫ. Лапкӑ пурӑннӑ ҫӗртех ҫак ыйтӑва ҫӗклени халӑхсем хушшинчи хирӗҫӗве ҫӗкленине каларӗҫ. «Эпир вырӑс чӗлхине хирӗҫ мар, ҫапах та пирӗн тӑван чӗлхе халӑхӑмӑрӑн тӗп пуянлӑхӗ», — терӗ Валери Туркай.

Уява Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввине пӗрле вуланипе тата чечек хунипе вӗҫлерӗҫ.

Ыран, чӳкӗн 16-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑ кунӗ. Ҫак кун кашни ҫулах тӗрлӗ мероприятисем иртеҫҫӗ. Кӑҫал та пурне те Ҫеҫпӗл Мишши палӑкӗ умне чечексем хума йыхравлаҫҫӗ. Пуҫламӑшӗ — 9 сехетре.

Хальхи вӑхӑтра чӑваш чӗлхине вӗрентесси енӗпе, чӑваш чӗлхин статусне пӗчӗклетесси енӗпе питӗ хытӑ пусӑрӑнтарнӑ вӑхӑтра чӗлхе пирки те сахал мар тухса калаҫакансем пулӗҫ.

Ҫеҫпӗл Мишши палӑкӗ умне чечек хунӑ хыҫҫӑн сумлӑ делегаци КАнаш районне, паллӑ поэтӑмӑр ҫуралнӑ тӑрӑхне ҫул тытӗ.