Паян, ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, ирхи 3 сехет ҫурӑра Шупашкарти 1-мӗш Чапаев урамӗнчи ҫурт ҫунса кӗлленнӗ. Кун пирки РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн пресс-служби пӗлтерет.

Йывӑҫ ҫурт, малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, электропралука пула ҫунса кайнӑ. Экспертсем палӑртнӑ тӑрӑх, ҫулӑм ҫенӗкрен тухнӑ.

Шел те, пушарта ҫынсен пурнӑҫӗ татӑлнӑ. 37 ҫулти хӗрарӑм, унӑн 16 ҫулти, 4-ри тата 6-ри хӗрӗсем ҫунса вилнӗ. Вӗсем сӗрӗмпе наркӑмӑшланнӑ.

«Ҫынна асӑрханмасӑр вилӗм кӳнӗшӗн» статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Халӗ психологсем вилнисен тӑванӗсемпе ӗҫлеҫҫӗ. Пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.

Республикӑра ҫын вилеслӗхӗ кӑштах чакнӑ пулин те вилекенсен йышӗ ҫуралакансенчен нумайрах. Мӗншӗн? Ача ҫуратакан сахалланнӑ.

Чӑваш Енре ҫын вилеслӗхӗ ача ҫураласлӑхӗнчен 20 процент пысӑкрах. Ку — кӑҫалхи кӑрлач-ака уйӑхӗсенчи кӑтарту.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑра 4 422 ача ҫуралнӑ. Ку, пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 868 ҫын сахалрах. Ҫав вӑхӑтрах 5 274 ҫын вилнӗ. Пӗлтӗрхи ҫак тапхӑрпа танлаштарсан, 76 ҫын сахалрах.

Республикӑра ҫынсем ытларах юн ҫаврӑнӑшӗн чирӗсемпе вилеҫҫӗ. Иккӗмӗш вырӑнта — усал шыҫӑ. Унтан — апат ирӗлтерекен тата сывлав тытӑмӗсен чирӗсем. Палӑртмалла: 1 ҫул тултарман ачасем вилеслӗхӗ те пысӑкланнӑ. Пӗлтӗр ку тапхӑрта 15 ача вилнӗ пулсан кӑҫал — 18.

Ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлне республикӑри сиплев учрежденийӗсене сӑвӑс сӑхнӑ 73 ҫын пулӑшу ыйтма килнӗ. Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри уйрӑмӗ хыпарланӑ тӑрӑх, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, кӑтарту пӗчӗкленнӗ.

Пӗлтӗр ҫак тапхӑрта 107 ҫын пульницӑна пулӑшу ыйтса килнӗ. Ҫапах ҫакна палӑртмалла: кӑҫал сӑвӑсран шар курнисен йышӗнче 21 ача пулнӑ.

Юрать, ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлне хатӗрленӗ кӑтартусен ӗненес тӗк, энцефалит ернӗ тӗслӗх пулман. Анчах ку хӑрушлӑх ҫук тенине пӗлтермест. Чӑваш Ен ҫыннисем Тутарстана, Мари Эла, Киров облаҫне ҫӳреҫҫӗ, унта вара кунашкал чир ерме пултарать.

Ҫакнашкал хӑрушлӑх сиксе ан тухтӑр тесе ҫын нумай ҫӳрекен вырӑнсене дезинфекциленӗ. Паянхи кун тӗлне 71,3 гектара им-ҫап сапнӑ.

Яна. Ҫемье архивӗнчи сӑн

Вӑрнар районӗнчи пӗр шкулта вӗренекен Яна усал шыҫӑпа чирленине унччен хыпарланӑччӗ. Ун валли ырӑ ҫынсем укҫа пухнӑ. Нумаях пулмасть хӗрачана операци тунӑ. Телее, Яна халӗ хӑйне лайӑхрах туйма тытӑннӑ.

Хӗрачана тӑванӗ Татьяна Морозова опекӑна илнӗ. Яна Кадыкова 7-мӗш класра кӑна вӗренет-ха, анчах нушине самай курнӑ. Операци хыҫҫӑн вӑл ҫиме, калаҫма тытӑннӑ.

Операци тумашкӑн 348 пин тенкӗ ытла кирлӗ пулнӑ. Ҫемьешӗн ку пысӑк укҫа. Ырӑ ҫынсем айккинче юлманни Янӑна сывалма пулӑшать. Укҫа пухнӑ вӑхӑтра Янӑна васкавлӑ операци тунӑ, мӗншӗн тесен сывлӑхӗ хӑвӑрт начарланса пынӑ. Хӗрача кӗҫех химиотерапин иккӗмӗш курсӗ витӗр тухӗ.

Шупашкарти ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнчи пӗр хваттерте 3 уйӑхри ача виллине тупнӑ. Унӑн 29 ҫулти амӑшӗ вара тӑнсӑр выртнӑ. Ҫавна май «Ҫынна асӑрханмасӑр вилӗм кӳнӗшӗн» статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Ку ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пулнӑ. Эгер бульварӗнчи пӗр хваттерте пӗчӗк ачан виллине, диван ҫинче хырӑмпа выртнӑскере, тупнӑ. Унпа юнашарах урайӗнче 29 ҫулти хӗрарӑм выртнӑ. Следовательсем амӑшӗпе ачи ҫинче пусмӑрланӑ йӗр тупман.

Судмедэкспертсем малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ача сывлӑш ҫитменнипе вилнӗ. Следовательсем хваттере тӗплӗн тӗрӗсленӗ, ҫынсенчен ыйтса пӗлнӗ. Ку пуҫиле ӗҫе Следстви комитечӗ тӗрӗслесе тӑрӗ. Ҫамрӑк хӗрарӑм хальлӗхе комӑра выртать.

Роспотребнадзор Чӑваш Енри «Бригантина» ача-пӑча уйлӑхне тӗрӗсленӗ. Специалистсем йӗркене пӑснине тупса палӑртнӑ. Ҫавна май уйлӑхри ӗҫ-пуҫа вӑхӑтлӑха чарса хунӑ, ачасене киле янӑ.

Роспотребнадзор специалисчӗсен уйлӑхри шыв пахалӑхӗ килӗшмен. Апатлану блокӗнче те, пурӑнмалли курпусра та шыв иккӗленӳ ҫуратнӑ. Унра сиенлӗ бактерисем пуррине тупса палӑртнӑ. Материалсене Шупашкрати Калинин районӗн судне ярса панӑ. Ертӳлӗхе шыв мӗншӗн таса маррине палӑртма предписани панӑ. Уйлӑхра дезинфекци тумалла, шыв пӑрӑхӗсене тасатмалла тата шыв пахалӑхне тепӗр хутчен тӗрӗслемелле.

Сӑмах май, ҫу уйӑхӗн 15-20-мӗшӗсенче «Бригантинӑра» «Зарница» тата «Орленок» вӑййисен муниципалитет тапхӑрӗ иртнӗ.

Вӑрнар районӗнчи Вӑрманкас ялӗнче чутах икӗ ача пушарта ҫунса кайман. Юрать, кӳршисем вӑхӑтра пулӑшу кӳнӗ. Унсӑрӑн мӗн пуласси пирки калама та хӑрушӑ.

Пушар каҫхине 8 сехет тӗлне тухнӑ. Ачасем, 7 ҫулти хӗрачапа 5-ри арҫын ача, пӗчченех юлнӑ. Хайхискерсем шӑрпӑкпа вылянӑ, верандӑра картон курупкана чӗртсе янӑ. Ҫулӑм вӑйлӑ алхасма тытӑнсан вӗсем ӑна хӑйсем тӗллӗн сӳнтереймен. Ҫулӑмран хӑраса пӳлӗмре пытаннӑ.

Юрать, пушара ентешӗсем асӑрханӑ. 37 ҫулти кӳрши Александр Казаков юлташӗпе пулӑшма чупнӑ. Вӗсем чӳречерен ачасене курсан кантӑка ҫӗмӗрнӗ те пӗчӗкскерсене урама илсе тухнӑ.

Пушарнӑйсем вырӑна ҫитнӗ, ҫулӑма хуралтӑ таврашне куҫма паман.

Шӑмӑршӑ районӗнче пурӑнакан хӗрарӑм суд сакки ҫине ларнӑ. Ӑна чылай вӑхӑт алимент тӳлеменшӗн айӑпласшӑн. Кун пирки ЧР прокуратури пӗлтерет.

Следовательсем тӗпчесе пӗлнӗ тӑрӑх, 42 ҫулти хӗрарӑм ҫул ҫитмен икӗ хӗрне алимент тӳлемен. Ҫапла майпа вӑл суд йышӑнӑвне пӑснӑ. Хӗрарӑмӑн ӗҫе вырнаҫма май пулнӑ, анчах вӑл васкаман. Темиҫе хутчен асӑрхаттарсан та ачисене алимент тӳлемен.

Хӗрарӑмӑн вара ачисен умӗнчи парӑм сахал мар пухӑннӑ: 167 пин тенкӗ. Суд ӑна 3 уйӑх тӳрленмелли ӗҫе ямалла, шалӑвӑн 5 процентне патшалӑхшӑн тытса юлма йышӑннӑ.

Ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Чӑваш чӗлхипе пӗтӗм тӗнчери олимпиада иртет. Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, ӑна кӑҫал республикӑра йышӑннӑ Ашшӗпе Амӑшӗн ҫулталӑкне халалланӑ.

Олимпиадӑна хамӑр ҫӗршывра тата ют ҫӗршывсенче пурӑнакан, 25 ҫула ҫитмен студентсемпе шкул ачисен хутшӑнма ирӗк пур.

Чӑваш чӗлхипе литературине аталантарас, халӑхра сарас тӗллевлӗ олимпиада «Чӑваш чӗлхи – тӑван чӗлхе» тата «Чӑваш чӗлхин илемӗ» енсемпе иртмелле.

Пӗрремӗш енпе регионсем хушшинчи олимпиадӑна 2016 тата 2017-мӗш ҫулсенче хутшӑннӑ ҫӗнтерӳҫӗсем хутшӑнӗҫ. Вӑл Республикӑри вӗренӳ институтӗнче 10 сехетре пуҫланмалла. Хутшӑнакансене 8:30 сехетрен пуҫласа 9:30 сехетчен регистрацилӗҫ. «Чӑваш чӗлхин илемӗ» енпе хутшӑнакансен олимпиадине И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУ инҫет мелӗпе йӗркелет.

Андрей Павелин чӑваш алфавитне телефонпа вӗренмелли программа шухӑшласа кӑларнӑ. Ӑна ку ӗҫре Шупашкарти «Кванториум» технопарка ҫӳрекен ачасем те пулӑшнӑ.

Вӗренекенсем малтан проект хатӗрленӗ. Унтан ӑна компьютер чӗлхи ҫине куҫарнӑ. Ку ӗҫе вӗсем ака уйӑхӗнче ҫеҫ тума тытӑннӑ. Программӑна 3-6 ҫулсенчи ачасем валли хатӗрленӗ. Телефонри сарӑм саспаллисене, хисепсене, тӗссене чӑвашла вӗрентет.

Ку сарӑм шкулта та усӑ курма меллӗ, чӑваш чӗлхи урокӗсене кӑсӑклӑ ирттерме пулӑшӗ. Ҫавӑнпа ку проекта ЧР Вӗренӳ министерствине сӗнсе пӑхасшӑн. Халӗ ачасен сарӑма чӑвашла калаҫтарма вӗрентмелли ҫеҫ юлнӑ. Чӑвашла сарӑма ҫитес вӑхӑтра пурте телефон ҫине лартма пултарӗҫ.