Чӑваш кӗнеке издательствинче В.К. Магницкийӗн «Собрание сочинений в 5 томах» ӗҫӗсен пӗрремӗш томӗ «Труды по этнографии народов Поволжья» ятпа кун ҫути курнӑ. – Кӑларӑма истори наукисен кандидачӗсем Ю.В. Гусаров тата А.А. Чибис пухса хатӗрленӗ.
Василий Магницкий (1839–1901) - этнограф, фольклорист, историк, XIX ӗмӗрти халӑх вӗрентӗвӗн ӗҫченӗ. Халӑх культурипе вӑл студент чухнех кӑсӑкланма пуҫланӑ. Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен йӑли-йӗркипе культурине тӗпченӗ ӑсчаха чылай ӑслӑлӑх пӗрлӗхӗн йышне илнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗнекене кӗнӗ ӗҫсенчен чылайӑшне автор ят панӑ евӗрех хӑварнӑ.
Кӑрлач уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Пётр Осиповӑн астӑвӑм каҫне пуҫтарӑнӗҫ.
Вӑл — Чӑваш АССР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, РСФСР тава тивӗҫлӗ врачӗ, чӑваш халӑх писателӗ, актер, драматург, медицина наукисен кандидачӗ. Пётр Осипов ҫуралнӑранпа кӑҫал 125 ҫул ҫитет.
Литературӑпа вӑл 1916 ҫул хыҫҫӑн хастар ӗҫленӗ. 1927-1930 ҫулсенче Чӑваш драма театрӗн тӗп режиссёрӗ пулнӑ. Хӑй вал 20 ытла пьеса ҫырнӑ. Вӗсем чӑваш драматургийӗн ылтӑн фончӗ пулса тӑнӑ.
Елчӗкри тӗп вулавӑшра «Ачалӑх юрӑҫи» литература сехечӗ иртнӗ. Ӑна Николай Ытарай ҫыравҫӑ ҫуралнӑранпа кӑрлач уйӑхӗн 10-мӗшӗнче 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Николай Ытарай — ача-пӑча поэчӗ, прозаик тата сатирик, ачасемпе ҫамрӑксем валли кӑларнӑ кӗнекесен, пукане театрӗсем валли ҫырнӑ пьесӑсен авторӗ.
Унӑн пӗрремӗш кӗнеки 1958 ҫулта кун ҫути курнӑ. Унӑн теп кӑларӑмӗсен шутӗнче ҫаксем: «Чӗрӗлӗх» (1981), «Азбука для детей» (1991), «Алфавит — асӑма вит» (1998), «Тӗрлӗ тӗрленчӗк — ылтӑн тӗпренчӗк» (2007) тата ыттисем.
Николай Васильев (Ытарай) Патӑрьел районӗнчи Хирти Явӑш ялӗнче ҫуралнӑ.
Ку хыпара эпир самай кая юлса пӗлтӗмӗр пулин те хыпарласах килчӗ. Иртнӗ ҫулхи раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Валентин Урташ (Валентин Андреевич Яковлев) ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна асра тытса маттур чӑвашсем унӑн вил тӑпри ҫине чечек хунӑ. Ку хыпара эпир Лидия Филиппова журналист, публицист, поэт халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче хыпарланӑ тӑрӑх пӗлтӗмӗр.
Валентин Урташ ӗмӗрлӗх канӑҫне Шупашкарти 2-мӗш масар ҫинче тупнӑ. Валентин Урдаш — поэт, унӑн сӑввисемпе сумлӑ композиторсем юрӑсем кӗвӗленӗ. Унсӑр пуҫне вӑл тӑлмачӑ, прозаик пулнӑ.
Раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Чӑваш Ен делегацийӗ поэтӑн тӑван тӑрӑхӗнче, Тутарстанра, пулнӑ.
Раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Ревель Фёдоров. Эпоха великой духовности» (чӑв. Ревель Фёдоров. Аслӑ ӑс-хакӑл тапхӑрӗ) астӑвӑм каҫӗ иртнӗ. Ӑна РСФСР халӑх художникӗ, Раҫҫей ӳнер академийӗн академикӗ, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх премийӗн лауреачӗ, Чӑваш Республикин литературӑпа ӳнер премийӗн лауреачӗ, Чӑваш Республикин хисеплӗ ҫынни Ревель Фёдоров (1929-2022) ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Ревель Фёдорович Раҫҫейри ӳнер академийӗн ылтӑн медальне, «Тӑван ҫӗршыв умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» II степеньлӗ орден медальне, «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» ордена тивӗҫнӗ.
Художника аса илме унӑн пултарулӑхне хаклакансем тата унӑн ывӑлӗ Александр Фёдоров хутшӑннӑ. Вӑл — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗ.
Ӗнер Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче регионсен шайӗнче ирттернӗ «Чӗре йыхравӗ. Ҫеҫпӗл Мишшине сума суса» марафон ӗҫӗсене пӗтӗмлетнӗ.
Асӑннӑ вулавӑш ӗҫченӗ Антонина Андреева халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, мероприятие пынӑ чӑваш халӑх поэчӗсем Юрий Сементер тата Светлана Смирнова-Азамат, Сергей Павлов чӑваш халӑх присателӗ, Виталий Родионов тата Юлия Дмитриева профессорсем, Элли Юрьев мӑшӑрӗ Галина Юрьева, Марина Карягина поэт тата драматург, Надежда Кириллова актриса тата педагог, библиографсем Ҫеҫпӗл Мишшин пурнӑҫӗпе пултарулӑхне тивӗҫлипе хакланӑ.
Раштав уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Голос сердца. Посвящение Михаилу Сеспелю» (чӑв. Чӗре сасси. Ҫеҫпӗл Мишшине халалласа) регионсем хушшинчи марафона пӗтӗмлетме пуҫтарӑнӗҫ.
Астӑвӑм-презентацие культура тата ӳнер, вӗрентӳпе ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем, общество хастарӗсем, вулакансем хутшӑнӗҫ.
Марафона Шупашкарта, Мускавра тата Хусанта ирттернӗ.
Элӗк тӑрӑхӗнчи Чӑваш Сурӑм шкулӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине «Кӑвар чӗреллӗ сӑвӑҫ» литература каҫӗ ирттернӗ. Кун пирки Алина Петрова вӗрентекен халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Ҫеҫпӗл пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе тӗплӗнрех паллашас тӗллевлӗ уяв каҫӗнче ачасем кӑвар чӗреллӗ Ҫеҫпӗлӗн ҫулӑмлӑ сӑввисене тӑрӑшса вуланӑ. Унӑн пурнӑҫӗн хӑш-пӗр тапхӑрӗсене тӗпе хурса инсценировка та лартса панӑ.
«Ҫамрӑк ӑру – пирӗн пуласлӑх. Ҫамрӑксен ӑс-тӑнӗнче сӑмах ӳнерӗ пулӑшнипе ырӑлӑх, сӑпайлӑх, ҫынлӑх туйӑмӗсене ҫирӗплетесси – пирӗн тивӗҫ», — ҫапларах пӗтӗмлетет литература каҫне йӗркеленӗ вӗрентекен.
Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейне поэзие юратакансене «Чун сасси» музыкӑпа поэзи каҫне йыхравлаҫҫӗ. Кун пирки учреждени ертӳҫи Антонина Андреева халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Музыкӑпа поэзи каҫӗ чӳк уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 14:00 сехетре пуҫланӗ. Музей Шупашкарти Ҫеҫпӗл урамӗ, 8-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ.
Юпа 31-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче паллӑ актер, РСФСР халӑх артисчӗ, Чӑваш АССР халӑх артисчӗ, К.С. Станиславский ячӗллӗ патшалӑх премийӗн лауреачӗ Виктор Родионов ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалланӑ аст каҫӗ иртнӗ.
Чаплӑ мероприятие актерӑн асӑну хӑми патне чечек хунинчен пуҫланнӑ, унта театр актерӗсем, журналистсем, тӑванӗсем театрта пухӑннӑ. Виктор Родионовӑн пултарулӑх биографийӗ Чӑваш драматрӗпе уйрӑлми ҫыхӑннӑ. Вӑл республикӑри театр искусствин историйӗнче тарӑн йӗр хӑварнӑ.
Аса илӳ каҫне тӳре-шараран Чӑваш Енӗн культура, национальноҫсен тата архив ӗҫӗсен министрӗн ҫумӗ Георгий Богуславский хутшӑннӑ.
Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (13.07.2025 03:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 755 - 757 мм, 16 - 18 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 0-2 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.
| Александров Михаил Александрович, паллӑ авиаконструктор ҫуралнӑ. | ||
| Патман Николай Кириллович, чӑваш ҫыравҫи ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
| Абужаров Анатолий Ильич, Чӑваш Енӗн тава тивӗҫлӗ вӑрманҫи ҫуралнӑ. | ||
| Золотов Арсений Иванович, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑ. | ||
![]() | Пулӑм хуш... |