Ҫынна шан та, кивҫене хӑвӑн тӳлеме тивессине ан ман. Ҫапларах пулса тухнӑ Челепи хулинче ҫуралнӑ, халӗ Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑмӑн. Пӗринче вӑл паллакан арҫын банкран кивҫен илнӗ чух поручитель пулма килӗшнӗ. Анчах лешӗ парӑмпа вӑхӑтра татӑлса пыман — «хӳрешке» 470 пин тенкӗпе танлашнӑ. Кивҫене шыраса илме хӑтланса пуҫарнӑшӑн тӳлев тата тепӗр 33 пин пулнӑ.
Поручитель тенине ахальтен ыйтмаҫҫӗ ҫав. Парӑмли татмасан хайхин ӗнсене хыҫма тивет. Хӗарӑмпа та ҫаплах пулса тухнӑ. Суд приставӗсем ӑна парӑма татмасӑр чикӗ леш енне тухса кайма чарса лартнӑ. Хӗрарӑм вара «пулин!» тесе шухӑшланӑ-тӑр. Украинӑна кайма пуҫтарӑннӑ. Белгород хулине чиперех ҫитнӗ-ха вӑл. Анчах лере чикӗ сыхлавҫисем тытса чарнӑ. Нимӗн те тӑваймӑн — хӗрарӑмӑн ирӗксӗрех каялла таврӑнма тивнӗ.
Юлашкинчен парӑма ҫапах та тӳлесе татнӑ. Халӗ тӗнче хӗрне тухса кайсан та никам та чармӗ.
Ӗнер республикӑн Наци вулавӑшӗнче ҫармӑс халӑхӗн «Пеледыш» уявӗ иртнӗ. Вӑл 15 сехетре пуҫланнӑ. Унта пухӑннисем Ҫармӑссен культура центрӗн ертӳҫин Сергей Синяковӑн ӗҫӗсен куравӗпе паллашма пултарнӑ, Чӑваш тата Ҫармӑс республикисен артисчӗсен концертне пӑхса савӑннӑ.
Сӑмах май, «Пеледыш пайрем» (вӑл чечек кунӗ тенине пӗлтерет иккен) ҫармӑссен наци уявӗ шутланать. 1965 ҫултанпа ӑна патшалӑх шайӗнче уявлаҫҫӗ иккен. Кун пек уява ҫармӑссем пирӗн патра кӑна мар, хӑйсен ҫыннисем йышлӑ пурӑнакан ытти тӑрӑхсенче те йӗркелеҫҫӗ. Ҫав шутра Мускав, Питӗр, Пермь хулисене, Тутар, Пушкӑрт республикисене, Кировпа Екатеринбург облаҫӗсене асӑнмалла.
Вӑтам, аслӑ пӗлӳ паракан вӗренӳ учрежденийсем пулас студентсене кӗтеҫҫӗ
Ҫуллахи кунсенче пӗрисем канаҫҫӗ, теприсем вара патакпа «чӗтретсе илнӗ» кӑткӑ йӑввин кил хуҫисем евӗр ларми-тӑми чупкалаҫҫӗ. Сӑмах вара вӑтам е аслӑ вӗренӳ учреждение кӗресшӗн хыпаланакан абитуриентсем ҫинчен пырать.
Ӗнер тенӗ пек вунпӗрмӗш классем шкул саккипе яланлӑха сывпулашрӗҫ, паян вара вӗсем пулас студентсем.
Шупашкарти Мускав районӗнче вырнаҫнӑ вӑтам, аслӑ пӗлӳ паракан учрежденийӗсен йышӑну комиссисӗнче паян та хӗрӳ ӗҫ пырать.
И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче те йышӑну комисси хӑйӗн ӗҫне пуҫланӑ. Абитуриентсем ятарлӑ электронлӑ регистраторпа та усӑ курма пултараҫҫӗ. Университетра пӗтӗмпе 17 факультет, вӗсенчен 1 252 абитуриент федераллӑ хыснаран тӳллевсӗр вӗренме кӗме пултараҫҫӗ. Утӑн 19-мӗшӗнчи кӑтартусемпе килешӳллӗн университетӑн йышӑну комиссине 8 016 абитуриент заявлени ҫырса панӑ.
Пур абитуриента та ӑнӑҫу сунас килет. Ӗмӗтленнӗ вӗренӳ учрежденийӗ кӗме майсем ҫителӗклӗ пулчӗр.
Ялта ҫуралнӑ, анчах вӑтам е аслӑ пӗлӳ илме республика тӗп хулине вӑхӑтлӑха пурӑнма куҫнӑ ҫамрӑксем лавккара туяннӑ сӗт таврашне тутанса пӑхсанах тӳрех «ку ӗнтӗ тӑван килти Бурёнка сӗчӗ мар ҫав» тесе сӑмсисене йӗрӗнсе аякалла пӑраҫҫӗ. Технологи тапхӑрӗ аталаннӑ май паянхи кун ҫак пулӑмӑн лару-тӑруне те начасах техника улӑштарма пултарӗ.
Шупашкарти урамсенче сӗт сутакан ятарлӑ сӗткоматсене вырнаҫтарма планлани ҫинчен эпир сӑмаха хускатнӑччӗ. Ку ҫӗнӗлӗхе «Регионсем — чикӗсӗр ҫыхӑну» куравра специалистсем ырланӑ май хулара ҫак кунсенче 7 сӗткомачӗ «ӳссе те ларнӑ». Вӗсене 02.08.2012 №220 «Шупашкар лаптӑкӗнче ял-хуҫалӑх продукцийӗн суту-илӳ ӗҫне пурнӑҫласси ҫинчен» ятарлӑ хула администраци йышӑнӑвӗпе вырнаҫтарнӑ.
Сунӑ сӗте халӑха ҫитерме (икӗ-виҫӗ алӑ урлӑ сутас вырӑнне) ҫак автоматсем чӑннипех те меллӗ. Вӗсен тупӑшне хула администрацийӗ те, ҫыннисем те туйса илме май пулӗ. Хальлӗхе сӗткоматсем Ленин районӗнче икӗ вырӑнта: Мир проспекчӗн 7-мӗш тата 9-мӗш Пиллӗҫуллӑх урамӗн 16/15 адрессемпе вырнаҫнӑ. Унсӑр пуҫне Калинин районӗненчи Калинин урамӗн 100-мӗш тата Трактӑр тӑвакан проспектӗнчи 43-мӗш ҫуртсем ҫывӑхӗнче те автоматсем «ӳссе ларнӑ».
Виҫӗмкун Шупашкарти «Мир Люксор» кинотеатр умӗнче оппозици лидерне Алексей Навальныя хӳтӗлесе пикет иртнӗ. Ун тӗлӗшпе, аса илтеретпӗр, «Кировлес» продукцине вӑрланӑ тата «Ив Роше» компание улталанӑ тесе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Прокурор ӑна ултӑ ҫуллӑха хупма ыйтнӑ.
Акцие РПР-ПАРНАС партин уйрӑмӗ йӗркеленӗ-мӗн. Унта хутшӑннисем Алексей Навальнӑя тата политика тӗлӗшӗнчен хупнӑ тесе шухӑшлакан ытти ҫынна хӳтте кӗрес шухӑшпа пухӑннӑ иккен. Унта 30-35 ҫын таран хутшӑннӑ. Вӗсене икӗ теҫеткене яхӑн йӗрке хуралҫи сӑнаса тӑнӑ теҫҫӗ. Тата информагентствӑсен пайташӗсемпе блогерсем те курма тухнӑ имӗш.
Ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Шупашкар хула урамӗсене епле юсанине тӗрӗсленӗ. «Урам варрисене юсаҫҫӗ пуль-ха. Ҫын сахал ҫӳрекен вырӑнсене кӗрсе пӑхасчӗ», — тесе шухӑшлакансене лӑплантарар. Шупашкарта кӑна мар, хӑш-пӗр район центрӗсенче те нумай хваттерлӗ ҫуртсен картишӗсенчи ҫул-йӗре юсассипе ӗҫлеҫҫӗ.
Михаил Игнатьев тӗп хулари 9-мӗш Пилӗкҫуллӑх проспектӗнче тата Кадыков урамӗнче юсав ӗҫӗсем епле пынипе кӑсӑкланнӑ, ҫынсемпе калаҫнӑ. Асӑннӑ тӑрӑхра пурӑнакансем ҫын йышлӑ ҫӳрекен ҫурт-йӗре хитре тытса тӑрассишӗн кӑна мар, картишсене те куҫран вӗҫертменнишӗн тав тунӑ. Республика ертӳҫи вара ҫынсене те хамӑр пурӑнакан вырӑна типтерлӗ ыйтма чӗнса каланӑ.
Картишсене юсас калӑпӑшлӑ ӗҫе Шупашкарта 2011 ҫулта пуҫарнӑ. Икӗ ҫулта 344 лаптӑка юсанӑ. Кун валли 59,2 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Чӑваш халӑхӗ яланах хӑйӗн ӗҫченлӗхӗпе, тӗллевлӗхӗпе, чӑтӑмлӑхӗпе палӑрса тӑнӑ, лартнӑ тӗллевсене вара яланах пурнӑҫлама тӑрӑшнӑ. Пирӗн республика пысӑках мар пулин те, халӑхӗ вара пирӗн чӑннипех-ҫке маттур. Чӑваш Республики вара хӑйӗн пин-пин юрӑ, пин-пин тӗррипе кӑна мар килленме пултарать, чӑваш ҫӗрӗн халалӗпе чӑмӑртаннӑ спортсменкӑсемпе те мухтанма тивӗҫ.
Ӗнер, утӑн 18-мӗшӗнче, 14:00 сехетре правительство ҫуртӗнче Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Универсиадӑран тӑван кӗтӗсе ҫӗнтерӳпе таврӑннӑ спортсменкӑсемпе тӗл пулнӑ. Йышӑннӑ йӑла тӑрӑх Михаил Васильевич спортсменкӑсене: Екатерина Красновӑна, Ирина Юманова, Кристина Савицкая, Наталья Пучковӑна, Алина Прокопьевӑна пуш аллӑн кӗтсе илмен, хӗрсене укҫа-тенкӗ енчен хавхалантарас тесе ятарлӑ сертификатпа чысланӑ. Ҫӗнтерҫӗсене саламлама физкультура, спорт тата туризм министрӗ Сергей Мельников, спортменсенкӑсен тренер-вӗрентекенӗсем килсе ҫитнӗ. Чи малтанах Михаил Игнатьев хӗрсенчен вӗсен сывлӑхӗ ҫинчен ыйтса пӗлнӗ, ҫӗнсе илнӗ медальсем ҫинчен те сӑмах хускатнӑ.
— Универсиадӑра хутшӑннӑ спортсменсене пысӑк ҫитӗнӗвӗсемшӗн чун-чӗререн саламлатӑп.
Кӗрлесе иртсе кайрӗ ӗнтӗ Хусанти ҫуллахи Универсиада. Раҫҫейӗн пӗрлӗхлӗ ушкӑнне кӗнӗ пирӗн ентешсемпе эпир тивӗҫлипех мухтанма пултартпӑр. Вӗсем ҫӗнсе илнӗ 9 медаль республика чысӑшӗн пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Универсиадӑра вара пирӗн спортсменкӑсем кӑна мар хастаррӑн вӑй хунӑ, республикӑран Хусана ҫул тытнӑ 193 волонтер та хӑйсен ӗҫне тивӗҫлипех пурнӑҫланӑ теме май пур.
Паян, утӑн 19-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн вӗренӳ министерствин ҫамрӑксен пуҫарӑвӗн центрӗ умӗнчи тӳремре волонтерсен делегийӗпе тӗлпулк иртнӗ. 193 ҫамрӑк виҫӗ эрне хушши спорт объекчӗсенче тӑрмашнӑ.
Волонтерсене Чӑваш Енӗн вӗренӳ пайӗ тата ҫамрӑксен политикин министр ҫумӗ Сергей Кудряшов тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн проректорӗ Олег Викторов салам сӑмахӗсемпе кӗтсе илнӗ. «Чӑваш Енӗн команди 2013» волонтерсен центрӑн регионаллӑ координаторӗ Софья Белова вара Сергей Владимировича Универсиада дирекцийӗ чысланӑ тав хутне алла тытарнӑ.
Савӑнӑҫлӑ тӗлпулӑва волонтерсем хӑйне евӗр ташӑ флэшмобӗпе вӗҫленӗ.
Тем тесен те паян эпир тутӑллӑ пурнӑҫпа пурӑнатпӑр. Тӳпере ҫут хӗвел хӗртет, чунра лӑпкӑлӑх. Паянхи пурнӑҫпа туллин килленсе пурӑнма вара пире вӑрҫӑра мирлӗ пурнӑҫшӑн ҫапӑҫнӑ салтаксем панӑ. Ҫавӑнпа та тӗрлӗ вӑрҫӑ-харҫӑсенче пуҫ хунӑ салтаксен паттӑрлӑхне пирӗн нихӑҫан та манмалла мар.
Шупашкарти «Ҫӗнтерӳ» паркӗнче Чечен республикинчи хӗрӳ харкашура пуҫ хунӑ салтаксене асӑнса лартнӑ мрамор плити вырӑнӗнче ҫӗнӗ мемориаллӑ комплекс хута яма планлани ҫинчен эпир маларах хыпарланӑччӗ. Утӑн 15-мӗшӗнче вара хула мэрин ӗҫ пухӑвӗнче ҫӗнӗ палӑкӑн эскизне ҫирӗплетнӗ. Эскиз проекчӗсене пӑхса тухнӑ чухне пуҫ хунӑ салтаксен амӑшӗсен шухӑшӗсене те шута хунӑ. Конкурса тӑратнӑ ӗҫсенчен вара ытларах «Ҫурҫӗр Кавказ лаптӑкӗнче ҫапӑҫнӑ вӑрҫӑ ветерансен союзӗ» обществӑлла организаци сӗннӗ эскиз кӑмала кайнӑ.
Шупашкар хула администраци пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков палӑртнӑ тӑрӑх суйланӑ эскиз ҫитменлӗхӗсене архитектура тата хула тӑвӑмӗн управленийӗ юсама шантарнӑ.
Ҫурла уйӑхӗ тӗлнелле ку ӗҫ-пуҫпа кирлӗ документсене пуҫтарма планланӑ.
Ҫапла, ҫапла... Раҫҫей Федерацийӗн экологи тата ҫутҫанталӑк пурлӑхӗсем министерствӑ тетелне кӗрсессӗн ҫакнашкан пӗтӗмлетӳ патне тухатӑн — ара унта Раҫҫейри чи вараланнӑ хуласен рейтингне пичетленӗ. Унта вара вӗсене хулари сывлӑш пусӑмӗн виҫине тӗрӗсленӗ тӑрӑх йӗркеленӗ. Шупашкар ҫав йыш хушшинче (100 хула) 20-мӗш йӗркере вырнаҫнӑ, Ҫӗнӗ Шупашкар — 16-мӗш. Ку пулӑм мӗнпе ҫыхӑннӑ-ши?
Пӗрремӗшӗнчен, канализацие куллен таса мар шыв юхса килет. Промышленоҫ компанийӗсенчен те пысӑк калӑпӑшпа шыв-шура сиенлӗ им-ҫамсем лекеҫҫӗ.
Иккӗмӗшӗнчен, Шупашкарпа Ҫӗнӗ Шупашкар хулисем ҫултан ҫул ӳсеҫҫӗ, вӗсемпе пӗрлех халӑх йышӗ те нумайланать. Ҫавӑнпа пӗрлех хула контейнерӗсем те кашни кун ҫӳп-ҫаппа тулаҫҫӗ.
Пӗтӗмӗшле Шупашкарти атмосфера сывлӑшӗ хула ҫулӗ-йӗрӗсенче транспортсен шучӗ ӳснипе тата газ сечӗ, энергетика аталаннипе вараланать.
+7.3 °C