К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн труппи ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче, масарсем ҫинче пулнӑ. Вӗсем театрта ӗҫленисен тата пьесӑсем ҫырнӑ ҫынсен вил тӑприсем ҫине ҫитсе вӗсене тирпейлеҫҫӗ. Театрта пӗлтернӗ тӑрӑх, ку йӑла учрежденире тахҫантанпах пырать.
Йыш чи малтанах Шупашкарти Богдан Хмельницкий урамӗнчи масар ҫине кӗрсе тухнӑ. СССР халӑх артистки Вера Кузьмина мӑшӑрӗн, чӑваш халӑх поэчӗн Петӗр Хусанкайӑн вил тӑпри ҫине чечек хунӑ. Артистсем СССР халӑх артисчӗн Алексей Ургалкинӑн, РСФСР халӑх артисчӗн Виктор Родионовӑн, Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ артисчӗн Леонид Семеновӑн вил тӑприсене тирпейленӗ. Театра питӗ юратнӑ Валерий Ярды Олимп чемпионӗ канлӗх тупнӑ вырӑна пуҫ тайнӑ.
Карачурари, Лапсарти, Явӑшри ҫӑвасем ҫине те кӗрсе тухнӑ.
Шупашкар районӗнчи Лапсар ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ «Юрма» предприятине урӑх ҫын туянасшӑн. Ҫакӑн пирки «Советская Чувашия» хаҫат нумаях пулмасть пӗлтернӗ.
Асӑннӑ ҫӑлкуҫа ӗненсен, Чӑваш Енри чӑх-чӗп хапрӑкне Волгоград облаҫӗнчи пӗр предприяти туянасшӑн. Унти «МегаМикс» компанисен ушкӑнӗ куҫ хывнӑ иккен. Ҫапах та кунта пӗр анчах пур. Чӑх-чӗп хапрӑкӗн пурлӑхӗ — Перекет банкӗнче салукра. Апла пулсан, сутма Перекет банкӗ ирӗк пани кирлӗ. Эпир ӑнланнӑ тӑрӑх, предприятин кредит учрежденийӗнчен процентпа кивҫен укҫа илнӗ чух пурлӑха салука хывнӑ.
Ҫакна та палӑртмалла: «Юрма» предприятипе Тутарстанри «Агросила» агрохолдинг та хӑй вӑхӑтӗнче кӑсӑкланнӑччӗ. Кун пирки сас-хура 2017 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче тухнӑччӗ. Ҫав ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Тутарстанри предприяти туянас шухӑша улӑштарнине пӗлтернӗччӗ.
Тӗрӗссипе, лапсарсене кӑна мар-ха. Ҫывӑхри Шупашкар хулине те, Кӳкеҫ поселокне те, «Юрма» чӑх-чӗп хапрӑкӗнчен инҫех мар вырнаҫнӑ ытти яла та.
Ӗнер Шупашкар районӗнчи Чӑркаш тата Ассакасси ялӗнче пурӑнакансем Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗпе Александр Андреевпа тӗл пулнӑ. Вӗсем хӑнана агрохолдинг кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен савут тӑвас ӗҫе чарса лартнине пӗлтернӗ. Каяша вара хире турттараҫҫӗ-мӗн. Хапрӑк хуҫи, Владимир Ермолаев, ҫынсен пӑшӑрханӑвне ӑнланнӑҫи пулнӑччӗ.
Хӑй вӑхӑтӗнче ҫынсем хапрӑка хуптарас тесе петици те ҫырнӑччӗ. Кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен предприяти валли «Юрмана» укҫа уйӑрас пирки те пӗлтернӗччӗ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗнче унта савут тӑвас ӗҫе кӳлӗннӗччӗ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Чӑваш Енре «Остановись до переезда!» (чӑв. Ҫул урлӑ каҫнӑ чухне чарӑн!) акци иртӗ. Ӑна машинӑсем чукун ҫул урлӑ каҫнӑ чухне асӑрханччӑр, чарӑнса тӑччӑр тесе ирттерӗҫ.
Акци Лапсар патӗнчи чукун ҫул каҫҫи ҫинче ирхи 10 сехетрен пуҫласа 11 сехетчен иртӗ.
Чулхулари чукун ҫулӑн корпоратив службин пайташӗ Алена Чернышева ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӗртме уйӑхӗн 6-мӗшне Чукун ҫул каҫҫисене тимлӗх уйӑрмалли пӗтӗм тӗнчери кун тесе йышӑннӑ. Капла йышӑнӑва Чукун ҫулӗсен пӗтӗм тӗнчери пӗрлӗхӗ, Европа союзӗн комиссийӗпе тата Пӗрлештернӗ нацисен организацийӗпе палӑртнӑ.
Водительсене чукун ҫул урлӑ каҫнӑ чух асӑрхануллӑ пулмаллине аса илтерӗҫ. Ятарлӑ памяткӑсемпе стикерсем валеҫсе парӗҫ.
РФ ШӖМӗн следстви департаменчӗ Шупашкар районӗнчи Лапсар ҫывӑхӗнче пулнӑ авари тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ. Ку ӗҫре самосвал рулӗ умӗнче ларнӑ водителе айӑпласшӑн. Ӑна следстви вӑхӑтӗнче арестленӗ.
Аса илтерер: хӑрушӑ авари юпа уйӑхӗн 11-мӗшӗнче пулнӑ. Самосвал Канашран Мускава кайма тухнӑ микроавтобус ҫине пырса кӗнӗ. Аварире 1 ҫынран 11-шӗ вилнӗ, тепри пульницӑра куҫне хупнӑ.
Следстви шухӑшӗпе, самосвал рулӗ умӗнче ларнӑ 58 ҫулти водитель тормоз йӗркеллӗ ӗҫлеменнине, ҫанталӑк япӑх пулнине пӑхмасӑрах хӑвӑртлӑха пысӑклатнӑ. Ҫитменнине, вӑл тимлӗхе ҫухатнӑ.
Палӑртса хӑвармалла: вилнӗ ҫынсен тӑванӗсене компенсаци панӑ.
«Килти ҫӳп-ҫапа та пӗлсе пуҫтарма пулать. Елчӗксем вара ку ӗҫе йӗркелесе ҫитереймен-ха. Пуҫтаракан организаципе килӗшӳ тунӑ ҫынсем тул ҫутӑлсанах ҫӳп-ҫап витрисене, хутаҫӗсене, миххисене урама кӑларса хураҫҫӗ, мӗншӗн тесен ятарлӑ урнӑсем, контейнерсем ҫук. Вӗсем вара ҫынсем пурӑнакан ҫуртсем, лавккасем умӗнче темиҫе сехет выртаҫҫӗ. Ҫак вӑхӑтра унта йытӑсем, чӑхсем чакаланаҫҫӗ, хутаҫсене тустараҫҫӗ, сапалаҫҫӗ, ҫӳп-ҫап урам тӑрӑх вӗҫет. Хӑш чух машина килменни те пулать. Ун чухне урамра хутаҫсемпе михӗсем 1-2 кун та выртаҫҫӗ», — пӗлтерчӗҫ паян Чӑваш халӑх сайтне вӑл тӑрӑхрисем.
«Ҫӳп-ҫап пуҫтаракан организаципе килӗшӳ туманнисенчен те укҫа сӑптӑрас тесе шутланӑ. Ҫак сӑлтавпа ял тӑрӑхӗнче список тунӑ: ҫуртра миҫе ҫын пропискӑра тӑрать, ҫавсенчен кашнинчен укҫа пуҫтармалла», — тенӗ ҫырура. Юлашкинчен калани пирки Чӑваш халӑх сайчӗ ҫакна уҫӑмлатмаллах тесе шухӑшлать. Ҫӳп-ҫапшӑн ҫын шутне кура укҫа пухасси ҫӗршывӗпех йӑлана кӗчӗ. Ку вӑл Елчӗкри йышӑну мар.
Ҫӳп-ҫап контейнерӗсем пулсан аванни каламасӑрах паллӑ. Шупашкар районӗнчи Янӑш ял тӑрӑхӗнче те контейнерсем ҫук.
Шупашкар районӗнчи «Юрма» агрохолдинг тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл ял хуҫалӑх тӗллевӗпе усӑ курмалли ҫӗре кайӑк-кӗшӗк каяшӗпе вараланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Шупашкар районӗнчи ҫутҫанталӑка упракан районсен хушшинчи прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗрхи ҫурла уйӑхӗнче агрохолдинг каяша 10 гектар ҫӗр ҫине тӑкнӑ. Тӗрӗслев тӑпрари нитратсем нормӑран 21 хут нумайраххине палӑртнӑ. Ку 160 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ.
Асӑннӑ ведомство материалсене Шупашкар районӗн полицине ярса панӑ, вӑл вара харпӑк тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Сӑмах май, кунашкал каяш купи районта пӗрре кӑна мар. Пӗлтӗр «Юрмана» Лапсар ялӗ ҫывӑхӗнчи 12 гектар ҫӗре вараланӑшӑн 40 пин тенкӗлӗх штрафланӑ. Тепӗр купа – 4 гектар ҫӗр ҫинче. Куншӑн 400 пин тенкӗ штраф панӑ.
Тепӗр свалкӑна, Хурӑнлӑх тата Карачура ҫывӑхӗнчине, пӗлтӗр Халӑх фрончӗн хастарӗсем асӑрханӑ. Штраф ҫине штраф тӳлеттерсен те харпӑк каяша тӑкма пӑрахмасть.
Шупашкар районӗнчи Лапсар ҫывӑхӗнче пурӑнакансем, ҫав шутра кӳкеҫсем те, урамра тепӗр чух тӑракан ырӑ мар шӑрша пӗрре ҫеҫ мар туйнӑ. Хӑнӑхса та ҫитрӗҫ пуль тенӗччӗ те, ҫук иккен. Александр Анисимов ятлӑ ҫын «Юрма» чӑх-чӗп хапрӑкне хуптарма ыйтса петици ҫырнӑ.
Асӑннӑ ял хуҫалӑх предприятийӗ тавралла 15 километрта вырнаҫнӑ ялсенче, Шупашкарӑн тӗп пайӗнче, Кӑнтӑр-Хӗвеланӑҫ тата Ҫӗнӗ Кӑнтӑр районӗсенче ырӑ мар шӑршӑ тӑнине палӑртнӑ унта. Петрэици авторӗ маларах Роспотребнадзора, прокуратурӑна ҫырнисем усӑ кӳменнине асӑннӑ.
Хапрӑка хупса хума ыйтнине Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн ячӗпе шӑрҫаланӑ. Ҫырура ҫынсен таса сывлӑшпа сывлас килнине пӗлтернӗ.
Ҫак самантра петицие 175 ҫын алӑ пуснӑ.
Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи уйрӑмӗн ӗҫченӗсем Шупашкар районӗнчи ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ тӑватӑ гектар ытла ҫӗр ҫинче чӑх каяшне саккунсӑр тӑкса тултарнине тупса палӑртнӑ. Кун пирки «Ман хулам Шупашкар» (выр. «Мой город Чебоксары») портал хыпарлать.
Саккуна пӑсса чӑх каяшне Атайкасси тата Лапсар ял тӑрӑхӗсен хушшинчи лаптӑка пырса тӑкнӑ. Ҫӗре сиенленӗшӗн ҫак пӑтӑрмах тӗлӗшпе ҫийӗнчех административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ку статьяра каланипе килӗшӳллӗн должноҫри айӑплӑ ҫынна 400-тен пуҫласа 700 пин тенкӗ таран штрафлама пултараҫҫӗ.
Каласа хӑвармалла, Россельхознадзор хыпарта чӑх каяшне хӑш пӗрлешӳ кӑларса тӑкнине палӑртман. Анчах кунашкал ӗҫ-пуҫшӑн вырӑнти «Юрма» пӗрлешӗве пӗрре мар явап тыттарнӑ.
Паян К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ пӗр ӗмӗрхи юбилейне уявлать. Кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче 100 ҫул тултарнӑ театр сцени ҫинче артистсене саламланӑ. Сумлӑ йышра Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки, Чӑваш Республикин халӑх артистки Любовь Федорова та пур.
Шупашкар районӗнчи Лапсар ялӗнче 1951 ҫулхи кӑрлачӑн 12-мӗшӗнче ҫуралнӑскер 1972 ҫулта Ленинградри театр институтне вӗренсе пӗтернӗ. Ҫавӑнтанпа уншӑн Чӑваш академи драма театрӗ тӑван пулса тӑнӑ. Ҫак ҫулсенче вӑл вун-вун сӑнара ӗнентерӳллӗ калӑпланӑ, халӑхӑн юратнӑ артисчӗ пулса тӑнӑ.
Паян Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Любовь Федоровӑна «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медалӗпе чысласси ҫинчен хушӑва алӑ пуснӑ.
+12.5 °C