Чӑваш Енри ҫулсем ҫине камерӑсем татах та вырнаҫтарнӑ. Вӗсем ҫул-йӗр правилисене пӑсакансене тупса палӑртма май параҫҫӗ. Камерӑсем пуртан водительсем йӗркене пӑхӑнма тӑрӑшаҫҫӗ.
Нумаях пумасть ҫӗнӗрен 7 ҫӗрте камерӑсем вырнаҫтарса тухнӑ. Вӗсем ҫак вырӑнсенче: Элӗк районӗнчи «Тури Хурасан» чарӑну патӗнче; М-7 ҫул ҫинче — Лапсар тӗлӗнче, Ҫӗрпӳ районӗнчи «Хӗрлӗту» чарӑнура, Куславкка районӗнче харӑсах икӗ комплекс: Энтри Пасар тата Ҫӑкалӑх тӗлӗнче; «Сӑр» ҫул ҫинче — Етӗрне районӗнчи «Уйкас Асламас» тата «Автанҫырми»
чарӑнусенче.
Шупашкар районӗнчи Лапсарта вырнаҫнӑ «Юрма» агрофирмӑра ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, пушар тухнӑ.
Пушар сӳнтерекенсем патне усал хыпара 22 сехет те 16 минутра ҫитернӗ. Ҫӑлавҫӑсем вырӑна пырса ҫитнӗ вӑхӑтра тимӗр ангар ҫуннӑ. Вӑл кайӑк-кӗшӗк ӗрчетмелли цех пулнӑ, анчах хальхи вӑхӑтра унпа усӑ курман, вӑл пушах пулнӑ. Малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, пушар 400 тӑваткал метр лаптӑк ҫинче алхаснӑ.
Вут-ҫулӑма сӳнтерме 10 техника тата 30 ҫӑлавҫа хутшӑннӑ. 23 сехет те 15 минутра пушара лӑплантарнӑ, уҫҫӑн ҫуннине 23 сехет те 48 минутра сӳнтерсе пӗтернӗ.
Шупашкар районӗнчи (халӗ округ теме пуҫларӗҫ-ха) Лапсар ял тӑрӑхне кӗрекен Ҫатракасси ялӗнче пурӑнакансене ӗҫмелли шыв ыйтӑвӗ чылайранпа пӑшӑрхантарнӑ. Таса шыва ял ҫыннисем хуларан канистрӑпа турттарса пурӑннӑ, пахча шӑварма вара ҫӑлкуҫ алтнӑ. Анчах унти шыв акшарлӑ пулнӑ.
Яла йӗркеллӗ шывпа тивӗҫтерес тесе 2013 ҫулта проект хатӗрленӗ-ха, анчах унтанпа вӑл кивелнӗ. 2019 ҫулта проекта ҫӗнетес ыйтупа тепӗр хутчен ҫине тӑма тивнӗ.
Вырӑнти хастарсем ҫине тӑнипе ҫав ӗҫе вӗҫлеме май килнӗ. Халӗ 460 ҫурта шывпа тивӗҫтерес ыйту вӗҫленсе пырать. Кун пирки ялти хастар хӗрарӑмсенчен пӗри Алина Малова каласа кӑтартнӑ.
Укҫа-тенкӗ енӗпе республика хыснинчен пулӑшмалла.
Николай Шупуҫҫыннин ячӗ чӑваш культуринче тарӑн йӗр хӑварнӑ. Ӑна чӑваш литературин никӗсне хывакансенчен пӗри тесен те йӑнӑш мар пуль ӗнтӗ. Чӑваш халӑхӗшӗн ҫӗнӗ тапхӑр пуҫланнӑ май литературӑна та аталантармалла пулнӑ. Чӑвашсен литератури пачах та пулман теме май ҫук ӗнтӗ, анчах вӑл темле пуян пулнӑ пулин те, ытларах енӗпе халӑх пултарулӑхӗ ҫинче никӗсленнӗскер пулнӑ. Юмахсем, юрӑсем, тата ытти енлӗ пултарулӑх. Шӑп та ҫав вӑхӑтри ҫынсем чӑваш литературин никӗсне хывнӑ та ӗнтӗ. Малтанах вӑл юмахсемпе халапсем ҫине таяннӑ, каярах вара хӑй тӗллӗн вӑй илнӗ. Анчах Николай Шупуҫынни, Константин Иванов тата ыттисем шӑп та шай литературӑн пуҫламӑшне амалантарнӑ.
Паянхи кун чылай чухне «чӑвашӑн вӑл ҫук, ку ҫук» теме юратаҫҫӗ. Анчах ҫапла сӑмахланӑ хыҫҫӑн малалли ӗҫе тӑвакансем ҫук. Ҫук япалана пур тума мехел ҫитермелле. Константин Иванов, Николай Шупуҫҫынни тата вӑл вӑхӑтри ытти ҫыравҫӑ-сӑвӑҫ шӑп та лӑп ҫук япалана пур тума пултарнӑ та ӗнтӗ. Чӑваш халӑхӗн поэмӑсем пулман-тӑк — вӗсем ӑна хайланӑ.
Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, Лапсар ялӗ тӗлӗнче харӑсах пилӗк машина инкеке лекнӗ. Пӑтӑрмахра 3 ҫын аманнӑ.
Инкек 17 сехет тӗлӗнче Ҫӗнӗ Лапсар тӗлӗнче, М-7 «Атӑл» ҫул ҫинче пулса иртнӗ.
Малтанласа палӑртнӑ тӑрӑх, «Skoda Rapid» автомбиле тытса пынӑ хӗрарӑм-водитель хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса кайнӑ, унта вӑл малтан «Audi A3» машинӑпа, кайран «Wolkswagen Transporter» маркӑллипе пырса ҫапӑннӑ.
«Ауди» ҫӑмӑл машина «Scania» фура тата «Volkswagen Transporter» автомобиль ҫине пырса кӗнӗ.
«Ауди» машина водителӗ тата хӗрарӑм-пассажир аманнӑ, «Шкода» автомобильте ларса пынӑ 5 ҫулхи арҫын ача пуҫӗ суранланнӑ.
Ҫитес ҫул пуҫламӑшӗнче Лапсар тӑкӑрлӑкӗнчи ҫула юсама пуҫлӗҫ. Кун пирки Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтерет.
Унти ҫул – 4 ҫухрӑм. Ӑна виҫӗ тапхӑрпа юсӗҫ. Ку ӗҫ хакӗ пысӑк пулнипе ҫыхӑннӑ. Проектпа документаци хатӗр, вӑл патшалӑх экспертизи витӗр тухнӑ. Ҫула 1,5 миллиард тенкӗпе юсӗҫ.
Пӗрремӗш тапхӑрӗнче 623,9 млн тенкӗ кирлӗ пулӗ, иккӗмӗшӗнче – 340,7 млн тенкӗ, виҫҫӗмӗшӗнче – 548,8 млн тенкӗ. Ҫулталӑк вӗҫлениччен ку ӗҫе тӑвакан подрядчике палӑртӗҫ. Ҫӗнӗ ҫул хыҫҫӑн вӑл ӗҫе пуҫӑнӗ.
Утӑ уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Пӗрлехи фольклор кунӗнче, Ҫӗнӗ Лапсар посёлокӗнчи «Акаци» культура ҫурчӗ умӗнчи лапамра Республикӑри ача-пӑчан пӗчӗк жанрсен фольклор марафонӗ иртнӗ.
«Пӗрттӗнь-пӗрттӗнь» ят панӑ мероприятие культура ҫуртӗнчи коллективсемпе пӗрлех Шупашкарти пултарулӑх ушкӑнӗсем те хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче «Сывлӑм» ача-пӑча фольклор ансамблӗ, «Укӑлча» халӑх фольклор ансамблӗ (хормейстерӗ — А.А. Щетинина), «Локинэ» эстрада ташшин халӑх ансамблӗ (балетмейстерӗ — Е.А. Елисеева), «Солнышко» ансамбль тата тутар юррин «Ялкын» халӑх ансамблӗ (хормейстерӗ — Г.Ш. Федорова), «Радужная страна» ансамбль (ертӳҫи — Л.И. Воронова), «Исток» ансамбль (ертӳҫи — Ю.П. Лучин) тата ыттисем.
Шупашкар районӗнчи Ҫатракассинчи пурӑнмалли ҫуртсенчен тухакан таса мар шыв темиҫе ҫул ӗнтӗ ҫырмана юхса выртать иккен.
Лапсар ял тӑрӑхне кӗрекен Ҫатракасси ялӗнчи Строительсен, Май, Тӗп урамсенчи ҫуртсенчен таса мар шыв малтан ҫырмана юхса тухать-мӗн, унтан Йӑршу юппине лекет.
Кӑлтӑк пирки Шупашкар районӗнчи Депутатсен пухӑвне Ҫатракассинчи 13-мӗш суйлав округӗпе депутата суйланнӑ Александр Анисимов тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ. Вӑл вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗпе те тӗлпулнӑ, ыйтӑва татса памалли ҫинчен ҫивӗч сӑмах хускатнӑ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн ӗҫченӗсем тӗрмере ларакан ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. 34 ҫулти арҫын айӑплава юсанмалли колонире ирттернӗ вӑхӑтра учреждени ӗҫӗн йӗркине пӑсма тӑнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. 34 ҫулти арҫын тӗлӗшпе РФ Пуҫиле кодексӗн 321-мӗш статйин 2-мӗш пайӗпе килӗшӳллӗн пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Лапсарта вырнаҫнӑ тӗрмере (официаллӑ хутсенче ӑна юсанмалли колони теҫҫӗ-ха. Лапсарти 1-мӗш номерлӗ шутланать) ларакан кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнче уҫӑлма тухнӑ чух хӑйӗнпе йӗрке хуралҫи пынишӗн тарӑхса кайнӑ. Пакунлине вӑл кӑкӑрӗ тӗлӗнчен алӑпа икӗ хутчен тӗксе ларнӑ, лешӗ сулӑнса кайса стенпа ҫумне пырса ҫапӑннӑ.
Сурхури уявӗнчен пуҫласа ӗлӗк ял тӑрӑх ҫветкесем ҫӳренӗ. Хӑш-пӗр ҫӗрте ку йӑлана халӗ те пӑхӑнаҫҫӗ. Тӗслӗхрен, Лапсар поселокӗнче.
Унта ҫветкесем автобусри пассажирсене те саламланӑ, юрӑ-ташӑпа савӑнтарнӑ. Вӗсем урам тӑрӑх та ҫӳренӗ, иртен-ҫӳрене уявпа саламланӑ.
Ҫветкесене ҫынсем видео ӳкернӗ. Вӑл тӗнче тетелне те лекнӗ. «Хаваслӑ, анчах хӑрушӑ. Ҫӗрле тӗл пулсан хӑраса ӳкмелле», - тенӗ автобус пассажирӗсем.
Ҫветкесем Кӑшарничченех ҫӳреҫҫӗ. Анчах, шел те, чылай ҫӗрте ку йӑлана маннӑ.
-2.7 °C