Паян Шупашкарта Раҫсейри вулавӑшсен ХVIII форумӗ уҫӑлнӑ. «Библиокараван–2019» мероприятие Чӑваш Ен Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви, Раҫҫейри вулавӑшсен тытӑмӗ, Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗ йӗркеленӗ.

Форум теми — «Библиотека как центр культурного многообразия: перспективы развития в региональном пространстве» (чӑв. Вулавӑш — культура нумай енлӗхӗн центрӗ: регион хутлӑхӗнчи аталану малашлӑхӗ). Асӑннӑ тема, Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ытти вулавӑшсене шӑпах кӑсӑклантарнӑ та. Ҫавна май форума ҫӗршывӑн 48 регионӗнчи 400 ытла профессионал килме кӑмӑл тунӑ. Ҫав йышра — Калининградран пуҫласа Сахалин тӑрӑхӗнчи культура сферинче тӑрӑшакансем. Патшалӑхӑн влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансем те пур.

Мероприяти паян 10 сехетре Чӑваш патшалӑх культура тата ӳнер институтӗнче уҫӑлнӑ.

Авӑн уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче авантюрлӑ детектив авторӗпе Татьяна Поляковӑпа тӗлпулу иртӗ. Вӑл хӑйӗн пултарулӑхне кӑмӑллакансемпе курнӑҫӗ. Унпа тӗл пулас текенсене пурне те тӳлевсӗр кӗтеҫҫӗ. Ҫыравҫӑпа вӗсем калаҫма, асӑнмалӑх сӑн ӳкерӗнме пултарӗҫ. Автора вӗсем хӑйсем вуланӑ хайлавсем ҫинчен каласа кӑтартайӗҫ. Автограф та илме май пур.

Татьяна Полякова 90-а яхӑн кӗнеке пичетлесе кӑларнӑ. Вӗсен пӗтӗмӗшле тиражӗ — 35 миллион ытла экземпляр. Унӑн хайлавӗсемпе «Тонкая штучка», «Чёрта с два» фильмсем, «Как бы не так», «Строптивая мишень», «Тень стрекозы», «Выйти замуж любой ценой», «Мавр сделал свое дело», «Барышня и хулиган» тата ытти сериал ӳкернӗ.

Детектив жанрӗсене юратакансене тӗлпулӑва вулавӑшри акт залӗнче 17 сехет те 30 минутра кӗтеҫҫӗ.

Шупашкар хулинче пурӑнакансем Террористсене пула вилнисене асӑнмалли куна хутшӑнӗҫ. Вӑл мероприятие авӑн уйӑхӗн 3-мӗшӗнче ирттерме палӑртнӑ. Ӑна Бесланти шкула авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче 15 ҫул каялла террористсем ярса илнӗ куна асӑнса йӗркелӗҫ. Тӗп мероприятисем П.П. Хусанкай ячӗллӗ ячӗллӗ культура керменӗнче пулӗҫ.

Ҫав кун шкулсенче класс сехечӗсем иртӗҫ, вулавӑшсенче — калаҫусемпе кинолекторисем. Шупашкарти общество транспорчӗн чарӑнӑвӗсенче волонтёрсем террора хирӗҫле хутсем валӗҫӗҫ.

Тӗп лапам, маларах каларӑмӑр ӗнтӗ, П.П. Хусанкай ячӗллӗ культура керменӗ пулӗ. Унта 17 сехетрен пуҫласа 18 сехетчен «Бесланская трагедия. 10 лет спустя» (чӑв. Беслан трагедийӗ. 10 ҫул иртсен) фильм кӑтартӗҫ. Росгвардин управленийӗ, Кинологи службин центрӗ, Чӑваш Енри Шалти ӗҫсен министерстви ятарлӑ программӑсем хатӗрлӗҫ.

Чӑваш Енри икӗ вулавӑш Мускав укҫипе тӗслӗхлӗ пулса тӑрӗ. Ҫав тӗллевпе 2020 ҫулта нухрата кама парассине конкурс ирттерсе палӑртнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсен йышне пирӗн тӑрӑхран икӗ учреждени лекнӗ.

Конкурса ҫӗршывӑн 75 субъектӗнчен ҫур пин ытла заявка пухӑннӑ. Вӗсенчен 52 регионти 110 вулавӑша суйласа илнӗ.

Пирӗн республикӑран конкурса Элӗк, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Сӗнтӗрвӑрри районсенчи 9; Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрти, Шупашкар районӗнчи Кӑшавӑшри, Ҫӗмӗрле районӗнчи Турханти вулавӑшсем тата Шупашкарти В. Чаплина ячӗллӗ ача-пӑча информаци центрӗ хутшӑннӑ. Вӗсенчен иккӗшне: Мӑн Сӗнтӗртине тата Кӑшавӑшрине — суйласа илнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗ-вулавӑшсене федераци хыснинчен 10 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ. Вӑл пулӑшнипе вулавӑшсене хальхи вӑхӑтри учрежденисене ҫавӑрӗҫ.

Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗн архивӗнчи сӑнӳкерчӗк

Ҫурла уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Шупашкарти Чапаев скверӗнче концертпа кану программине йыхравлаҫҫӗ. Мероприятине Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗпе Шупашкарти Концертпа вӗрсе каламалли оркестр (ертӳҫи — Владимир Петров) йӗркелӗҫ.

«Поздравление любимому городу» (чӑв. Юратнӑ хулана саламлани) музыка марафонӗ иртӗ, вулавӑш вара тӗрлӗ ӑсталӑх сехечӗ йӗркелӗ.

Музыка марафонне тӑватӑ темӑпа ирттерме палӑртнӑ: тӑван кӗтеспе ҫӗршыв ҫинчен ҫырнӑ юрра-кӗвве РФ Патшалӑх ялавӗн кунне халалланӑ; тӗрлӗ ҫӗршыври тата халӑхсен джаз композицийӗсем; пурте пӗлекен юрра вокалистсем шӑрантарӗҫ тата ҫамрӑксем юратакан хальхи вӑхӑтри музыка.

Мероприяти ҫурла уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Шупашкарти И.Я. Яковлев скверӗнче 10 сехетре пуҫланӗ.

Тӗнче шайӗнче палӑрма пултарнӑ поэтӑмӑр, куҫаруҫӑ Геннадий Айхи ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна май Патӑрьел районӗнчи Аслӑ Чемен ял вулавӑшӗнче те тӗрлӗ курав ӗҫленӗ, калаҫу ирттертнӗ.

Аслӑ Чемен ял тӑрӑхӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, вулавӑша ҫӳрекенсем Чӑваш Енӗн Наци библиотеки йӗркеленӗ «Мир читает Айги» (чӑв. Тӗнче Айхие вулать) акцие те хутшӑннӑ.

Вулавӑш ӗҫченӗ Людмила Ежова Айхи пултарлӑхӗпе кӑсӑкланакансене ҫыравҫӑ пурнӑҫӗпе паллаштарнӑ. Акцие ачасемпе пӗрлех аслисем те хастар хутшӑннӑ. Вулакансем хӑйсене килӗшнӗрен Айхин «Ҫын мӗскершӗн ҫуралать», «Ҫул ҫӳревҫӗ юрри», «Тупа», «Ытларах юратмаллаччӗ ман ҫав яла», «Анне», «Ҫын тата сцена», «Мӗскершӗн, мӗншӗн эсӗ сас хурасӑр…» сӑввисене суйласа илнӗ, вӗсене вуланӑ.

Муркаш районӗнче мультисервис лавкки ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӑл Иштерек ялне пырсан вырӑнтисем часах пухӑннӑ. Кам ҫӑкӑр туяннӑ, кӗнеке вулама юратакансем илемлӗ литература илнӗ, теприсем патшалӑх пулӑшӑвне ятарлӑ портал урлӑ илмелли майсемпе паллашнӑ.

Нумай енлӗ пулӑшу кӳрекен лавккана ӗҫлеттерес пуҫарӑва асӑннӑ районти тӗп вулавӑшпа Муркашри райпо пӗр шухӑшлӑн татса панӑ. Ҫапла вара апат-ҫимӗҫ лавкки илемлӗ литература валеҫекен куҫса ҫӳрекен пункта, патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне кӳрекен чӳречене ҫаврӑннӑ.

Лавккасӑр Иштерек ялӗ автолавккӑна яланах хапӑл. Хальхинче те ҫавӑн пекех пулнӑ. Ҫӑкӑр тавраш туяннипе пӗрлех вӗсем чӑваш ҫыравҫисен кӗнекисене илнӗ. Патшалӑх пулӑшӑвне илме май пуррипе паллаштарнине те ял халӑх кӑмӑлтан итленӗ.

Паян Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Анисим Асламассен динаситине халалласа «Асламас+» юрӑпа кӗвӗ каҫӗ иртнӗ. Ӑна Раҫҫейӗн тата Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, чӑвашсен классик-композиторӗ Анисим Асламас (1924-2000) ҫуралнӑранпа 95 ҫул, унӑн ывӑлӗ ывӑлӗ Алексей Асламас (1959- 2017) ҫуралнӑранпа 60 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Чӑваш композиторӗн ывӑлӗ Алексей Ленинградри консерватори хыҫҫӑн 1993 ҫулта Чехие ӗҫлеме тухса кайнӑ. Вӑл — дирижёр, пианист. Унти Брно хулинчи наци театрӗнче, консерваторире тата музыка академийӗнче тӑрӑшнӑ. Шупашкара Алексей Анисимовичӑн мӑшӑрӗ Инна Георгиевна (вӑл Брно консерваторийӗнчи фортепиано уйрӑмӗнче заведующийӗ пулса ӗҫлет), чӑваш классикӗн мӑнукӗ Антон Асламас, Алексей Асламас-кӗҫӗнни килсе ҫитнӗ. Вулавӑшри уяв каҫне ҫавӑн пекех Хусанти консерватори студентки, пӗтӗм тӗнчери конкурссен лауреачӗ Екатерина Чеботарёва тата Чӑваш патшалӑх филармонийӗн солистки Динара Федотова хутшӑннӑ.

Ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пӗтӗм ҫӗршывӗпех «Ночь кино» (чӑв. Кино каҫӗ) акци иртӗ. Юлашки ҫулсенче йӑлана кӗнӗ ҫак мероприятие пирӗн республика та хутшӑнать.

Хӑш кинона пӑхассине халӑхпа татса парасшӑн. Списокри кирек мӗнле фильма та суйлама пулать. Анчах вӗсенчен виҫҫӗшӗ ҫеҫ ҫӗнтерӗ. Сасӑлав утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗччен пырӗ.

«Кино каҫне» пирӗн республикӑра Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви «Чӑвашкино» киностудипе пӗрле ирттерӗ. Унсӑр пуҫне республикӑри кинотеатрсем, культура керменӗсем, музейсем, вулавӑшсем те акцие хутшӑнӗҫ. Кино юратакансем валли лекцисем, концертсем, экскурсисем пулӗҫ. Тата, паллах, кино кӑтартӗҫ. Килӗшекен кинона суйлас тесен ҫак каҫӑпа иртмелле. Унта стрелкӑпа кӑтартнӑ тӗле пусмалла.

Ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Шупашкар хулинче Урамри кино фестивалӗ иртӗ.

«Кино под открытым небом» (чӑв. Уҫӑ пӗлӗт айӗнчи кино) мероприятие пирӗн республикӑра 2016 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче пуҫласа ирттернӗччӗ. Ӑна «Чӑвашкино» киностудипе электрон документацин архивӗ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев пулӑшнипе йӗркеленӗ.

Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗ (Шупашкар хули, Ленин проспекчӗ,15-мӗш ҫурт) умӗнче 20 сехетре пуҫланӗ.

Кино юратакансене мультфильмсем, кӗске метрлӑ фильмсем кӑтартӗҫ. Вӗсене иртнӗ ҫул Раҫҫейри ҫамрӑк режиссерсем ӳкернӗ.

Кино куракансен укҫа тӳлемелле мар. Ҫапла-ҫапла. Урамри кино фестивальне пынисем пултаруллӑ ҫамрӑксен ӗҫӗсемпе пӗр пус тӑкакланмасӑрах паллашайӗҫ.