Электронлă вулавăш

Кăнтăр кунĕ лайăхчĕ,

Пĕтĕм тĕнче уярччĕ,

Анчах халĕ кӳлĕм ен

Тĕттĕмленчĕ çур тĕнчен:

Хура пĕлĕт явăнса

Хаярланса хăпарать,

Çиçĕм çиçсе вăрăнса

Аслатийĕ ахăрать.

Туй халăхĕ хăюллă,

Аслатирен хăрас çук;

Çумăр çĕре халаллă,

Туй халăхне сиен çук.

Çавăнпа та туй çыннисем

Туя тума чарăнмасть…

Анчах… Анчах тур çырлах:

Вăрман енчен, ту енчен

Виç юланут умхыçлах

Килсе кĕчĕç çумăрччен.

Малти юлан — хăй Урха,

Куçĕ-пуçĕ çиçĕм пек,

Ун хыçĕнче тушăрха

Çиментейпе Патирек…

XIV. Тухатмăш

Ĕнтĕ çиçĕм çиçет, аслати авăтать,

Пĕтĕм тĕнче тĕсĕ тĕксĕмпе хупланать:

Çил-тăвăлпа тухса çавра çил ахăрать,

Пĕлĕтпе çĕр тусан çаврăнса хутшăнать.

Йывăçсем аванса, çӳç-пуçне салатса,

Ӳлеççĕ çилпеле чĕр-чуна хăратса.

Улăм витнĕ çуртсен çил витне çил вистет,

Çерçи йăвисем пек салатса вĕçтерет.

Йăлтăрти-ялтăрти пĕлĕт хĕмлĕ пушши

Шартлатса тăсăлать çĕр чикки тăрăшши.

Анчах çумăр çуса çĕр питне çемçетмест,

Тырă-пулла пулма, çитĕнме сиплемест.

Урха çитнĕ-çитмен сырса илчĕç тӳрех

Хăйĕн çывăх туслă хурăнташ-пĕлĕшсем,

Арăмĕ чĕтресе чупса пычĕ кĕл тĕслех,

Пуплеме те пĕлмест, сĕлкĕшленнĕ куçĕсем.

Туй халăхĕ кĕрлет, туй халăхĕ сĕрлет,

Çапах аçа-çиçĕмрен шикленнипе сӳрĕлет.

Аслăк айне хуллен куçа-куçа кĕрет,

Калăпăшпе пухăнсан каллех ташша çĕмĕрет.

Ут çинчен анать те васкаса шал-пӳртне¹

Урха кĕрсе каять арăмĕпе пĕрле;

Чĕнтерет вăл унта Туйсара, пултăрне.

Тата хăйпе пĕрле таврăннă çынсене.

— «Эх, арăм, мăшăрăм, виçĕ çул курманни,

Тӳррипе каласан — куриччен курманни!

Эпĕ пур тĕрмере куртăм тертпе хăшкăл,

Эсĕ кунта туйпа кăтартатăн мăшкăл.

Ĕçсем çинчен ĕнер эпĕ пĕлтĕм Хапăсра.

Пĕлсен чун-хапăлĕ пулчĕ чунăм тукмакки:

Ара, чĕр тăшмана, хĕç пек каскăн вăрра

Хĕр паран! Пури сан пек ухмаххи?»

— «Каçар, Урха, темшĕн Пӳлĕх пӳрмерĕ-çке!

Урăх каччă Чĕкеçе килĕшмерĕ-çке!

Эпĕ те сăмахна тытса тăтăм икĕ çул,

Сантан хыпар кĕтсе типрĕ мĕн пур куççӳл.

Кăçал алпастăн тен тăна çухатрĕ,

Каччи те ытла та хăта ярса аптратрĕ».

Çапла ӳкĕнсе Унерпи йăлăнать,

Савнă хĕрĕн кăмăлне ыр тума вăл ыйтать.

— «Эх, тăмса, вăрăм çӳç, тăну-пуçу пĕтнĕ,

Хуралса кайнă та пуç мими те типнĕ!

Çавăншăн-и эпĕ илсе килтĕм çаран,

Йăлăмри улăха² Акăш кӳлли таран?

Çавал айĕ кайтăрах Шемшерти пупсене,

Тата хулари хура çăхан манахсене!

Манăн вăйăм каллех çĕкленсе каймалла,

Тин манпа воевотă тавлашмĕ малалла!

Пăркăчăпа пăрсах тӳлерĕç хӳрине,

Тавăртăм хам çинчен элеклесе панине.

Эх, кирлĕ хĕресех, кирлĕ вырăс ячех!

Вара мулпа ырă ят çĕр çинче пулатех!»

— «Апла эсĕ, йысна, вырăс тĕнне кĕтĕн-и?

Авалхи йăларан чăнласах писрĕн-и?»

Тесе ыйтать Туйсар тĕпчесе Урхаран,

Туй çинчен асăнмасăр, айăп пулнăран.

— «Эсĕ пултăр-пултăркки, пулмарăн-и çумсакки?

Пĕчевре эреке, туй çитсен — кĕреке:

Аку хĕрне панă чух пулатех пылакки,

Анчах шутларăн-и кайран пулĕ мĕн йĕрке?

Тесе Урха Туйсара тăрахласа тиркет,

Çамкине аллипе шăла-шала сĕркелет:

«Ĕнтĕ тата пăхар хĕрĕме итлесе,

Халех ăна, Унерпи, илсе кил-ха чĕнсе,

Анчах каччи-кăччи ан пĕлтĕр нимĕн те,

Çынсене шăлçури³ ан пултăр сирĕн те».

Çапла Урха шал-пӳртре тусĕсемпе калаçать,

Пуçĕнче — ăшĕнче туя сӳрме май шырать…

Ак кĕрет ярăнса пĕркенчĕкпе Чĕкеç,

Ашшĕ умне кукленсе тыттарать кучченеç:

Ахах кĕленчепе вут пек хаяр эреке,

Тата пыл сăраллă йĕкĕрлĕ чепчеке.

Унтан пуçне çĕклесе ашшĕне чуп тăвать,

Унăн хаяр кăмăлне тĕппипе пăтратать:

Чĕкеç сăнĕ хĕрлĕ, пичĕ-куçĕ вирлĕ,

Çан-çурăмĕ яштак, çĕмĕрт хулă евĕрлĕ.

Авкаланса, пуç çапса, алă парса çаврăнать,

Ашшĕн тач тусĕсене тĕнче пек ыр сунать.

Ăна-кăна курман пек кăмăлне хытарса,

Ашшĕ пуçлать пуплеме хăй хĕрне хăтăрса:

— «Эпĕ виç çул тертре, асаплантăм тĕрмере,

Мускав шывĕ çапнă нӳп-нӳрĕ нӳхрепре,

Вăйăм-халăм халиччен тахçан пĕтнĕ пулĕччĕ,

Анчах килте чечек, ун çинче ман ĕмĕтччĕ.

Чĕкеçĕм-чечекçĕм, пĕр сан çинчен уйласа

Чăтса тухрăм асапа, çухатмарăм шанчăка.

Анчах халĕ мĕн курап: йăвама тустарса,

Чĕппĕме — хĕрĕме çулса илнĕ хурчăка:

Пĕтĕм ăшăм çунать, кӳренеп, кулянап,

Çавăнпа та сана туйна пăсма йăлăнап».

Çапла калаçса, Урха хĕрне тннкерсе,