Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Çăлтăрсем, çăлтăрсем, кайăк хур çулĕ пек,

Çынсене тем сĕнсе йăл-л! кулаççĕ.

Ĕмĕтсем, ĕмĕтсем, тӳпери çăлтăр пек,

Кĕрешме, çĕнтерме йыхăраççĕ.

Куçа хупăп, туссем, питĕ йывăр суран,

Ĕмĕте çеç вилмешкĕн ан парăр.

Пирĕн ĕмĕт çитсен, çĕн тĕнче çуралсан,

Тусăмсем, никама та ан манăр.

Ӳкекен çăлтăр пек, тĕнчене çутатса,

Эп сире телей çулĕ кăтартăп.

Сире йывăр килсен, йăлт çунса - вут пулса,

Хам ăшша та сире йăлтах парăп.

(чăн пулни)

Вăрман кайăксен пуху пырать,

кун йĕркинчи ыйту пĕрре,

«Хăш кайăк лайăхрах юрлать,

хăш юрă кирлĕрех пире?»

Сар кайăк чĕнчĕ, «шăпчăк ăстарах,

çĕр тĕрлĕ сасă кăларать».

«Тăванăм, – тет шăпчăк, – эп марах,

чĕкеç илемлĕрех юрлать».

«Чим-чим, – чалт сикрĕ пуçлăхри çерçи, –

мĕн хăтланатăр, айвансем?

Чипер юрра çапла хак параççи,

мĕскер сирĕн шутпа илем?

Ăнланмалла,

ăнланмалла юрламалла,

сăмахĕсем те пулччăр пĕр йышши.

Çитет иртĕхтерсе, тек чармалла,

чĕкеçпе шăпчăк – ытлашши.

Мĕскер тет «пăчăнтăр» тесе чĕкеç,

тен, пирĕнтен кулать çапла?

Ку шанчăксăр юррийĕ çеç,

пĕр сасăллăн, пĕрле юрламалла»

Çерçи хуçа чухне, пуçа усса

юрламалла хорпа, «чав-чав!»

Кайăк тĕнчи пин юрăран пулсан

пурте çерçин юрлаймĕç çав.

1977, çĕртме.

Чĕнтĕрлĕ те кĕпер, шывĕ тарăн,

Пусмассерен çип пек авăнать.

Тăван килтен тухсан çул çине,

Ик куçăмран куççуль - пит çине.

Аттенех те лаши юр пек шурă,

Таканĕсем çап-çут пăхăртан.

Такан çути юлтăр çул çине,

Ман сас юлтăр - тăван ял çине.

Пӳртре шăп.

Уçă чӳречерен

хур ами хăшлатса

чĕпписене хӳтĕлени илтĕнет,

çерем çинче

кăтра путек

амăшĕ тавра сиккелет,

йăмра çинче

курак чĕппи

амăшне чĕнсе çухрашать…

Пӳртре шăп.

Ман çине

стена çинчи сăн ӳкерчĕк

аннеçĕмĕн ăшă куçĕпе

хура хăю айĕнчен

тинкерет.

07.05.1977.

5.05.1977.

Çуллахи çырă çĕр

хĕве хупăннă, хӳхлет,

кĕре ӳтлĕ хура куçлă каç

эрленсе йĕрет,

«Ах, çĕр иртет, çĕр иртет,

илĕм-тилĕм килет, тантăшăмсем.

Таврăнатăп-çке, таврăнатăп,

хĕртен арăм тăваççĕ ирĕксĕр».

Тăмана,

туй арăмĕ пулнăскер,

кĕлет шăтăкĕнчен вăрттăн

каç хӳхлевне итлет,

лăпăс-лăпăс вĕçсе

туй халăхне çитсе пĕлтерет,

«Хи-ик, çĕр иртет, çĕр иртет,

илĕм-тилĕм килет, тăхлачсем.

Çĕр таврăнать,

турра шĕкĕр, тавăрăнать.

Хĕртен арăм тăватпăр-çке ирĕксĕр».

Ӳсĕр ӳхĕ

ӳхĕрет, ахăлтатать,

хĕр çумĕсен, курăксен,

куççулĕ пăчăртанать.

Кашта çинчи ватă автан

чăх çумĕнчен тачлатать,

те хăранăран,

те савăннăран –

çари çухăрса ярать.

çĕр иртет-çке, çĕр иртет,

илĕм-тилĕм килет.

Çĕр тавăрăнчĕ ĕнтĕ, тăвансем,

кун кĕскелсе килĕ ирĕксĕр.

Кунĕ кĕскелĕ те тавăрăнĕ-ха,

çамрăк ĕмĕрсем иртеççĕ

ирĕксĕр.

5.05.1977.

Пурăнать чăваш пин çул

Мăн Çавал тăрăхĕнче.

Кăмрăк, шăмă, кĕл те чул

Тухĕ тĕрлĕ сăрт çинче.

Чăн хыпар калать пире

Темĕн чухлĕ çын шăмми.

Кур чӳлмек çинчи тĕрре —

Вăл пĕлтерĕ йăнăшми.

Çын вилсен те пичĕпе

Выртнă-мĕн хĕвел енне.

Пӳрт лаша янахĕпе

Çирĕп тытнă никĕсне...

Хамăр тенĕ япала

Пуринчен те пахарах.

Кăлармастпăр çĕн йăла,

Пурăнатпăр унсăрах...

Çак сăмах çав тапхăрта

Çирĕпленнĕ ахăртне

Мăсăльманлăх Пăлхарта

Çĕклесессĕн хĕç-хăртне.

Сĕм вăрманлă Вирьяла

Тарнă-мĕн хăш-пĕр пăлхар.

Шухăшланă-тăр аллах

Çитес çук тесе вăр-вар.

Çитнĕ-шим çапах кайран

Хай патша нӳкерĕсем,

Тухăçран е анăçран

Килнĕ-шим вăр-хурахсем —

Çĕтнĕ, пĕтнĕ Пăлаху,

Ним çурт-йĕрĕ те юлман.

Çавăнпа та вăл салху,

Кашламасть кунта юман.

Хăй пĕтсен те — хурăнташ

Ларнă тухнă çывăха:

Пуçĕпех çĕтмен чăваш,

Малалла

Атте-аннемĕре мĕн кирлĕ,

кил картинче выльăх сасси кирлĕ-çке,

пӳртĕмĕрте ача сасси кирлĕ-çке.

Пиччеçĕмĕре те, ай, мĕн кирлĕ,

суха тума мăшăр алă кирлĕ-çке,

ака туя тĕрлĕ кĕпе кирлĕ-çке.

Пирĕн инкенех те мĕн кирлĕ,

умĕ тулли тарай шăрçа кирлĕ-çке,

пиччеçĕмĕрĕн артакĕ кирлĕ-çке.

Пикелĕхри аппаçăма та мĕн кирлĕ,

ытам тулли савни пулни кирлĕ-çке,

тĕкел пурăнăç тĕрекĕ кирлĕ-çке.

Пирĕн пек кĕçĕннине мĕн кирлĕ,

çĕрпе хутăшса ӳсни, ай, кирлĕ-çке,

аслисем май туртăнни, хай, кирлĕ-çке.

Таçта шалта, кăкăрăмра,

çитмĕл те çичĕ сăмахăм пӳлминче,

çитмĕл те çичĕ кăмăлăм çӳпçинче

аннем пилĕпе чĕркенĕ тĕшĕ-вăрă пур,

асамлă юрă акма çĕнĕ вăрлăх пур.

Эй, поэзи турри,

çав тĕшĕ-вăрра

çынсен чĕрисене акмалăх парăсăнччĕ,

акнă тырă-пулă çине

ăшă çумăр çутарăсăнччĕ,

сипетлĕ нӳрĕк ӳкерĕсĕнччĕ,

ăшă хĕвелне пăхтарăсăнччĕ,

пĕр пĕрчĕ акса

пин пĕрчĕ илме парăсăнччĕ.

Çак сăмахсем манăн мар –

аннем пиллесе хăварнăччĕ.

Эй, поэзи турри,

ан çырлах, ан хĕрхен.

Пӳрнĕ пулсан пил ту,

пӳрмен пулсан кĕл ту.

Сĕнче çыранĕ çӳллĕ,

Çыран тăрри тӳремлĕх,

Тӳремлĕхе тыр акнă,

Ешернĕ вăл сип-симĕс.

Чăш-чаш утса пĕр çиччĕн

Сĕл пуссинче çӳреççĕ,

Темскер тупса сăнаççĕ,

Нихçан курман пуянлăх

Тĕл пулнăн тинкереççĕ:

Чарнаççĕ сывлама та,

Чăл-чал çиçет пит-куçĕ.

Чӳлмек ванчăкĕсем те,

Йĕрĕлчесем те пур-мĕн,

Тупаççĕ шăмăсем те,

Пур тимĕр хатĕр-хĕтĕр.

Çич-сакăр ĕмĕр ĕлĕк

Кунта мĕнле хула-ши

Кун курнă та шавланă?

Тăшман килсе çапсассăн

Епле вĕсем сыхланнă?

Мĕнле асап тӳссе-ши

Тĕм-тĕкĕрех тĕп пулнă?

Пӳлер-Сăвар юлташĕ

Пулнах-тăр çак хуламăр

Тесе пăшăрханатăн.

Хӳме палли юлайнă —

Тĕмеленсе выртать вăл.

Çыруллă чул юпа та

Ун-кун кăштах упраннă,

Унта — "ыр çыннăн" ячĕ.

Чӳлмекĕн ванчăк тĕпĕ,

Иĕрĕлчепе сар шăмă

Тахçан кунта çӳренĕ

Йăх тав-шавне хускатрĕç,

Инçе ертсе каяççĕ

Аваллăх çуле тăрăх.

Пăлхар-Сăвар тăшманĕ

Алхаснă-тăр кунта та.

Тен, çак сăрта хăпарнă —

Малалла

Кунăм-çулăм,

сана çирĕм тăхăр хут витĕнетĕп,

пурăннă кашни çулшăн

пĕрер сăвă паратăп.

Çăмăллăх пар мана,

ăнăçлăх пар мана.

Çырлах!

Киреметĕм,

Чӳк пăтти чӳклем-и,

Сана ятран парам-и?

Такăнассите пулĕ,

Çырлах!

Иртен-çӳрен те кулĕ,

Ан пăрах.

Упраса тăрах.

1977, ака